ΥΠΑΡΚΤΟΣ (ΤΟΥΡΚΟΛΑΓΝΟΣ) ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ: Η αβάσταχτη τηλεοπτική ελαφρότητα της ελληνοτουρκικής φιλίας

Του ΚΟΣΜΑ ΒΙΔΟΥ

Παρασκευή 19 Μαΐου, Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων: Στην Ελλάδα η συντριπτική πλειοψηφία των τηλεθεατών παρακολουθεί την ελληνοτουρκική αναμέτρηση στο «Survivor».  

Αλλαξαν πολύ, ως φαίνεται, τα πράγματα, από την επεισοδιακή συναυλία, την ίδια μέρα πριν από είκοσι χρόνια (1997), του Σάκη Ρουβά στην Πράσινη Γραμμή.  

Τότε η αντίδραση ήταν τόσο σφοδρή (ο έλλην σταρ και ο τούρκος συνάδελφός του Μπουράκ Κουτ είχαν γίνει δεκτοί με ντομάτες, γιαούρτια και πέτρες) που η καριέρα του Ρουβά κόντεψε να καταστραφεί.  

Τώρα οι «Διάσημοι» και οι «Μαχητές» μπορούν να παίζουν ανέμελα με τους φίλους τους τούς Τούρκους, διεκδικώντας μια εβδομάδα διακοπών στο Μπόντρουμ, την ελληνική Αλικαρνασσό.

Πράγματι, όλοι ετούτοι παίρνουν μέρος σε ένα εύπεπτο και ψυχαγωγικό παιχνίδι, δεν κάνουν πολιτική. Ομως, και τα παιχνίδια που παίζουμε (και δεν αναφέρομαι στα πολιτικά) δείχνουν ποιοι είμαστε. Ή πώς έχουμε καταντήσει έπειτα από τόσα χρόνια αμάθειας (ψιλά γράμματα είναι μερικά από τα σημαντικότερα γεγονότα της ιστορίας μας στα σχολικά βιβλία) και (ηθελημένης, ως ένα βαθμό) εθνικής αμνησίας.

«Προϊόν» ενός τέτοιου κόσμου και η τηλεόρασή μας, συνεχίζει με το ελληνοτουρκικό «Survivor» εκείνο που έκανε σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια: να προβάλει μια ονειρική, εξιδανικευμένη, παιχνιδιάρικη φιλία ανάμεσα σε Ελληνες και Τούρκους, που στο κάτω-κάτω «δεν έχουμε τίποτα να χωρίσουμε», όπως πολλάκις ακούγεται. (Δεν έχουμε;;;). Μια φιλία που όπως έχει αποδειχτεί μπορεί και να χτυπήσει κορυφή στις μετρήσεις θεαματικότητας – γιατί αυτό είναι το ζητούμενο. 

Παλαιότερα βλέπαμε «Τα σύνορα της αγάπης» που πρόβαλε το Mega, σήμερα βλέπουμε το «Survivor» του ΣΚΑΪ. Δείγματα, και οι δύο παραγωγές, της ελαφρότητας με την οποία προσεγγίζουν τα κανάλια τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, της αφέλειας με την οποία τις χρησιμοποιούν στο ψυχαγωγικό πρόγραμμά τους για να πουλήσουν.  

Θα μπορούσαμε και να γελάσουμε με αυτή την αντιμετώπιση, αν δεν υπήρχε η ιστορική μνήμη.

Κατά τα «Σύνορα της αγάπης» λοιπόν, οι αξεπέραστες μέχρι σήμερα διαφορές ανάμεσα στις δύο χώρες μπορούν να λυθούν με…

 τον έρωτα! Στην τουρκικής παραγωγής σαπουνόπερα (πρωτότυπος τίτλος «Ξένος γαμπρός»), αφού γιορτάσαμε το γάμο του Ελληνα Νίκου και της Τουρκάλας Ναζλί, είδαμε και τη γιαγιά του πρώτου, την Ευθαλία, να γίνεται ζευγάρι με τον παππού της δεύτερης, τον Μεμίκ. Το 58,8% έφτασε το ποσοστό τηλεθέασης της σειράς, η οποία ουσιαστικά εγκαινίασε την «τουρκική περίοδο» της ελληνικής τηλεόρασης. Μια περίοδο όπου τα ιδιωτικά κανάλια αγόρασαν και πρόβαλαν πολλές τουρκικές παραγωγές. Ετσι, βρεθήκαμε να ασχολούμαστε με τον Ονούρ και τη Σεχραζάτ («Χίλιες και μία νύχτες»), με τον Μποράν και τη Σιλά («Σιλά»), με τη Μενεξέ και τον Χαλίλ («Μενεξέ»), για να φτάσουμε και ως τον «Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή» μια υπερπαραγωγή που παραποιώντας την ιστορία μας θύμισε πόσο εύκολα η προπαγάνδα πλασάρεται ως ψυχαγωγία.

Την ίδια στιγμή οι Τούρκοι σταρ της τηλεόρασης άρχισαν να μας επισκέπτονται προωθώντας τη δουλειά τους. Πιο πρόσφατη εμφάνιση, αυτή του Μπουράκ Οζτσιβίτ, γνωστού και ως «Kara Sevda» από τη σειρά όπου πρωταγωνιστούσε, η υποδοχή του οποίου έγινε θέμα στα δελτία ειδήσεων: εκατοντάδες ελληνίδες θαυμάστριες έσπευσαν να τον δουν από κοντά παραληρώντας από ενθουσιασμό. «Ήρθα για την πρεμιέρα του έργου “Αδελφέ μου”, πρόκειται για ένα ευαίσθητο θέμα» δήλωσε ο σταρ στους δημοσιογράφους και συνέχισε: «Τον τίτλο αυτής της ταινίας, σας τον χαρίζω, είμαστε αδέλφια. Το κλαδί ελιάς που μου προσφέρει η Αθήνα, εγώ ως Τούρκος θέλω με τη σειρά μου να σας το προσφέρω. Εύχομαι αυτό να είναι ένα πρώτο βήμα, και να υπάρξει συνέχεια». Ακολούθως βγήκε η Κατερίνα Καινούριου στην εκπομπή της για να δηλώσει: «Τον έκανα unfollow, γιατί τον βαρέθηκα».

Δεν εισάγουμε όμως μόνο, εξάγουμε κιόλας: Μια άλλη Κατερίνα, η Μουτσάτσου, έκανε δεύτερη καριέρα στην Τουρκία. Η Ελένη Φιλίνη, η Καίτη Παπανίκα και ο Ζαφείρης Κατραμάδος ήταν ανάμεσα στους έλληνες ηθοποιούς που έπαιξαν στο τουρκικό σίριαλ «Δύο όχθες, ένας Ισμαήλ», όπου Τούρκος ψαράς ζει διπλή ζωή, με δύο γυναίκες, μια Τουρκάλα και μια Ελληνίδα, σε Αϊβαλί και Λέσβο. Πάλι ο έρως, πάντα ο έρως, μόνο ο έρως! Και άλλοι Ελληνες ηθοποιοί συμμετείχαν σε τουρκικές σειρές που συχνά αντιμετώπισαν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις ως τη φολκλόρ-γραφική συνάντηση δύο (συγγενικών) πολιτισμών, επιστρατεύοντας όλα τα στερεότυπα αλλά και παραφράζοντας την ιστορία.

Την τουρκική καριέρα της διαφήμιζε παλαιότερα μέσα από τις lifestyle εκπομπές η Αντζελα Δημητρίου, προκαλώντας διαμαρτυρίες όταν σε βίντεο (το 2001) εμφανιζόταν να φιλάει μαζί με την ελληνική και την τουρκική σημαία. Η ίδια δήλωσε αποφασισμένη να συνεχίσει να εργάζεται για την φιλία των δύο λαών: «Πιστεύω να με αγαπάτε και να μην με μισείτε που ξαναπάω στην Τουρκία» είχε πει, και όταν ο Γεράσιμος Γιακουμάτος έκανε θέμα, βγήκε στην εκπομπή της Ελλης Στάη «Με τα μάτια της Ελλης». «Οι βουλευτές πιστεύουν πως με τον τρόπο σας δεν προωθείτε σωστά την ελληνοτουρκική φιλία» παρατήρησε η δημοσιογράφος. «Οτι πουλάει αυτό συνέχεια πολεμάνε», απάντησε η τραγουδίστρια, και συνέχισε: «Στα τραπέζια του κέντρου όπου εμφανιζόμουν ήταν παντού αυτές οι σημαίες. Εχουμε βάλει και εμείς, στην Ελλάδα, σημαίες στα τραπέζια, αμερικάνικες, ιταλικές, γαλλικές… Τι πάει να πει αυτό; Όταν κάποιος καλλιτέχνης σηκώνει μια σημαία κάνει πολιτική; Όχι. Είναι ένδειξη αγάπης».

Κάπως έτσι, ακόμα και τώρα που οι εντάσεις γίνονται πιο έντονες με την πολιτική που ακολουθεί ο Ταγίπ Ερντογάν και με τα μάτια μας στραμμένα προς το Αιγαίο και τον κίνδυνο θερμού επεισοδίου, η τηλεόραση και μέσω του «Survivor» στο θέμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων εξακολουθεί να μοιράζει… αγάπη.

Ο τούρκος παραγωγός της εκπομπής διαφημίζει μέσα από αυτήν τον συμπατριώτη του σεφ Νουσρέτ Γκοκτσέ καλώντας τον να ταΐσει με τα κοψίδια του τους παίκτες και να παρουσιάσει το ναρκισσιστικό και ανόητο σόου που τον έχει κάνει διάσημο, να αλατίσει δηλαδή τα κρέατα με τον δικό του, σουρεαλιστικό τρόπο. Ακολούθως καταφθάνουν και οι τούρκοι παίκτες.  

Ανάμεσα στα έπαθλα για τους νικητές από την φιλική (πάντα!) αναμέτρηση και ένα γλέντι με τον τούρκο αοιδό Φαίδωνα, που ερμηνεύει τραγούδια στη γλώσσα μας.  

Ο Φαίδων λέει πως είναι από πατέρα Ελληνα αλλά είναι και φανατικός Κεμαλιστής, τόσο φανατικός που έχει χαράξει το όνομα Κεμάλ Ατατούρκ ως τατουάζ στο χέρι του. Να υποθέσω πως (αν και μισός Ελληνας) δεν γνωρίζει τι έχει κάνει ο Κεμάλ του στους Ελληνες του Πόντου;  

Σάμπως το γνωρίζουν οι παίκτες του «Survivor»… Θα έπρεπε; 

Αυτά είναι ασήμαντες λεπτομέρειες. Το θέμα είναι το παιχνίδι, το σόου ή μάλλον ο «αγώνας φιλίας» όπως τον βάφτισαν. Θεαματικότητες και διαφημίσεις να φέρνει, και όλα καλά! Γιατί, τι έχουμε να χωρίσουμε;