ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - Ε.Ε: Ενα επικίνδυνο «ατύχημα»

Του Wolfgang Munchau / Financial Times

Φανταστείτε μια λίστα με τους στόχους της χρονιάς, η οποία περιλαμβάνει τα εξής: Πρώτον, θα κόψεις τη σοκολάτα. Δεύτερον, θα πάρεις διαζύγιο.  


Θα είχατε δίκιο αν λέγατε πως μια τέτοια λίστα φαίνεται παράλογη. Αν κάποιος ήθελε όντως να πάρει διαζύγιο, δεν θα το έβαζε στη λίστα. Αν ήταν αρκετά σχολαστικός για να το κάνει, το διαζύγιο δεν θα ήταν δεύτερο στη λίστα.

Αλλά αυτός ακριβώς είναι ο τρόπος που οι λαϊκιστές στη Γαλλία και την Ιταλία προετοιμάζουν τις πολιτικές τους για το ευρώ. Δείχνουν να είναι υπέρ μιας εξόδου από το ευρώ, αλλά θέλουν να καθυστερήσουν την απόφαση για λίγο και στη συνέχεια να κάνουν δημοψήφισμα.

Αυτό μας δείχνει γιατί η Μαρίν Λεπέν και ο Μπέπε Γκρίλο, οι ηγέτες του Εθνικού Μετώπου στη Γαλλία και του Κινήματος των Πέντε Αστέρων στην Ιταλία αντίστοιχα, είναι εντελώς απροετοίμαστοι για να κυβερνήσουν. 


Είναι περισσότερο τσαρλατάνοι από ό,τι ακραίοι. Είναι δυνατόν, αν και όχι εύκολο, να υποστηρίξει κανείς με συστηματικό τρόπο τους λόγους υπέρ μιας εξόδου κάθε χώρας από το ευρώ, αλλά ο κ. Γκρίλο και η κ. Λεπέν δεν το έχουν κάνει.

Κάποιος που εξετάζει σοβαρά την έξοδο από το ευρώ, θα είχε καταλάβει πως πρόκειται για τεράστιο ζήτημα, το ζήτημα που θα καθορίσει τη θητεία του στην εξουσία. Δεν θα καταπιανόταν σχεδόν με τίποτα άλλο για αρκετά χρόνια. Είναι πολύ μεγαλύτερο από το Brexit, το οποίο καταναλώνει όλο τον χρόνο της βρετανικής κυβέρνησης.

Αν οποιαδήποτε από τις δύο χώρες έφευγε από το ευρώ, θα προκαλούσε τη μεγαλύτερη χρεοκοπία της ιστορίας. Θα ξεσπούσαν τραπεζικές κρίσεις σε όλη την Ε.Ε. Το μπλοκ μπορεί να δυσκολευόταν να μείνει ενωμένο. Το ευρώ θα απειλείτο. Μια έξοδος από το ευρώ είναι τόσο πολύπλοκη και ριψοκίνδυνη όσο η έναρξη ενός πολέμου.

Θα έπρεπε να φυλάξει κανείς τα σύνορά του για να εμποδίσει τους ανθρώπους να πάρουν τα ευρώ τους έξω από τη χώρα. 


Θα έπρεπε να ενεργοποιήσει την αστυνομία για την καταστολή διαδηλώσεων. 


Θα χρειαζόταν μια στρατιωτικού τύπου επιχείρηση μόνο για να διαχειριστεί την υλικοτεχνική υποστήριξη του εγχειρήματος.

Έχετε σκεφτεί καλά τι σημαίνει όλο αυτό; 


Δεν υπάρχουν εύκολες οδοί προς μια οργανωμένη έξοδο από το ευρώ, ούτε καν μια νόμιμη οδός. Σκεφτείτε την έξοδο από το ευρώ σαν ένα στρατιωτικό πραξικόπημα, κάτι που γίνεται ένα Σαββατοκύριακο με τανκς στους δρόμους.

Απορώ με τον Λουίτζι ντι Μάιο, τον Ιταλό πολιτικό που είναι πολύ πιθανό να γίνει πρωθυπουργός σε περίπτωση νίκης του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, ο οποίος λέει ότι δεσμεύεται στη διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος για το ευρώ ως μια δεύτερης τάξης προτεραιότητα για το κόμμα του. Η πρώτη είναι η καταπολέμηση της φτώχειας. Με άλλα λόγια, θέλει να χωρίσει με τη γυναίκα του, αφού πρώτα κόψει τη σοκολάτα. Ο κ. Ντι Μάιο είτε δεν λέει την αλήθεια είτε, πιθανότατα, δεν είναι έτοιμος να κυβερνήσει. Είναι μόλις 30 ετών.

Ήταν έξι χρονών όταν το 1992, η Ιταλία αναγκάστηκε να βγει από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών, μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο. Όποιος είχε περάσει εκείνη την περίοδο, γνωρίζει ότι οι αλλαγές νομισματικών καθεστώτων είναι τραυματικές. Και η έξοδος της Ιταλίας από εκείνο τον μηχανισμό δεν είναι τίποτα μπροστά σε μια έξοδο από το ευρώ.

Σκεφτείτε έναν ξένο επενδυτή. Αν η Ιταλία μετατρέψει το χρέος της σε νέο νόμισμα -ας το πούμε λίρα- το νέο νόμισμα θα υποτιμηθεί.  


Τι θα συμβεί στις αποδόσεις των ιταλικών κρατικών ομολόγων, για παράδειγμα ενός 10ετούς ομολόγου με κουπόνι 2%; 


Αν ένας επενδυτής αναμένει μια υποτίμηση 40%, η απόδοση θα αυξανόταν αμέσως στο 6%.

Οι επενδυτές δεν θα περίμεναν μέχρι το δημοψήφισμα. Μόλις γινόταν ξεκάθαρο ότι ο κ. Ντι Μάιο θα είναι ο νέος πρωθυπουργός, ένας λογικός επενδυτής θα υπέθετε πως ένα δημοψήφισμα για έξοδο από το ευρώ είναι πιθανό, θα υπολόγιζε το μέγεθος της υποτίμησης και θα υπολόγιζε πόσο θα έπρεπε να αυξηθεί η απόδοση τώρα για να αντισταθμιστεί η μελλοντική νομισματική μετατροπή.

Την ημέρα των εκλογών, ο κ. Ντι Μάιο θα ερχόταν αντιμέτωπος με μια φυγή κεφαλαίων από το ιταλικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Την επόμενη ημέρα, οι τράπεζες θα ήταν χρεοκοπημένες.  


Ο Μάριο Ντράγκι, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δεν θα έδινε μια εγγύηση «whatever-it-takes» σε έναν πολιτικό που απειλεί με δημοψήφισμα. Ο κ. Ντι Μάιο θα είχε το πολύ 24 ώρες για να βγει από το ευρώ ή να ακυρώσει το δημοψήφισμα. Και δεν είναι προετοιμασμένος για το πρώτο.

Η Ελλάδα για ένα σύντομο διάστημα φλέρταρε με την ιδέα του παράλληλου νομίσματος κατά τη διάρκεια της «Άνοιξης της Αθήνας» το 2015, αλλά ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θεώρησε την ιδέα πολύ ριψοκίνδυνη. Δεν βλέπω σημάδια ότι η κ. Λεπέν, ο κ. Γκρίλο ή ο κ. Ντι Μάιο είναι πιο αποφασισμένοι από τον κ. Τσίπρα.

Η μόνη πρόβλεψη που θα κάνω είναι η εξής: 


Αν η Ιταλία, η Γαλλία ή οποιοσδήποτε άλλος αποχωρήσει από το ευρώ, αυτό δεν θα γίνει μέσω δημοψηφίσματος αλλά από ατύχημα.  


Τα δυσάρεστα νέα είναι πως τα ατυχήματα συμβαίνουν.