ΥΠΑΡΚΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ: Στον καθρέφτη της Πόρσε

Toυ ΣΠΥΡΟΥ ΒΛΕΤΣΑ

Δεν σκοτώνουν μόνο οι Πόρσε και δεν σκοτώνουν μόνο οι πλούσιοι. Όμως όποιος ζει στην Ελλάδα γνωρίζει ότι δυστυχήματα προκαλούν όλα τα οχήματα που κυκλοφορούν στους δρόμους, από τις νταλίκες μέχρι τα παπάκια. Πριν από λίγα χρόνια μια αρχαιολόγος σκοτώθηκε από μηχανάκι στον πεζόδρομο ανάμεσα στο Μουσείο και το Πολυτεχνείο. Ακόμη δεν είναι σπάνιο ποδηλάτες να τρέχουν σαν τρελοί σε πεζοδρόμους και πεζοδρόμια.

Όποιος κυκλοφορεί πεζός θα έχει διαπιστώσει ότι η πιο απλή κοινωνική σύμβαση, να σταματούν τα αυτοκίνητα στο κόκκινο φανάρι για να περάσουν οι πεζοί, δεν ισχύει πλέον.  

Στην Αθήνα ακόμη και τα λεωφορεία των αστικών συγκοινωνιών παραβιάζουν συστηματικά τους σηματοδότες.

Το ότι δεν σκοτώνουν μόνο οι πλούσιοι δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει κοινωνική διαφοροποίηση ανάμεσα στους οδηγούς που προκαλούν σοβαρά δυστυχήματα. Σε μια παλιότερη έρευνα ο καθηγητής και πρώην συντονιστής του ΕΚΑΒ για τα τροχαία ατυχήματα Ιωάννης Παπαδόπουλος διαπίστωσε ότι η εμπλοκή οδηγών ακριβών αυτοκινήτων σε θανατηφόρα δυστυχήματα ήταν πολλαπλάσια από αυτή των οδηγών φθηνών αυτοκινήτων.

Επειδή, προφανώς, δεν ευθύνονται τα άψυχα οχήματα, η εξήγηση που μπορεί να δοθεί είναι ότι η μεγάλη επιθυμία κάποιου να καταξιωθεί μέσα από την αγορά και τη χρήση ενός ακριβού αυτοκινήτου τον κάνει επικίνδυνο όταν το αποκτήσει. Αφού αγοράστηκε το ακριβό και γρήγορο αυτοκίνητο θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί στα όρια των επιδόσεών του για να μεταφερθεί η αξία από το αντικείμενο στο πρόσωπο.

Έτσι πολλοί οδηγοί ακριβών αυτοκινήτων –όχι, φυσικά, όλοι– όταν οδηγούν το αμάξι των ονείρων τους δεν υπολογίζουν την ασφάλεια των υπόλοιπων ανθρώπων. Τους άλλους τους χρειάζονται μόνο για θεατές και θαυμαστές του αποκτήματός τους.

Στην Ελλάδα συνηθίσαμε να αποδίδουμε τα τροχαία ατυχήματα στην κατάσταση των δρόμων. Όμως ένας κακός δρόμος απαιτεί μεγαλύτερη προσοχή λόγω της επικινδυνότητας του. 

  Στην Ελλάδα περιφρονούνται πολύ συχνά οι κανόνες ασφαλείας. Η παράβλεψη του κινδύνου θεωρείται μαγκιά και εξυπνάδα, αντί για ανοησία.

Πάνω από όλα, τα τροχαία ατυχήματα οφείλονται στη διάχυτη επιθετικότητα. Στην έλλειψη σεβασμού στις ανάγκες των άλλων, σε μια μοντέρνα αστική αγένεια. Στη διάχυτη επιδίωξη επιβολής πάνω στους άλλους. Στην ίδια αιτία οφείλεται η κακοποίηση του δημόσιου χώρου και της ξένης περιουσίας . 

Τα τροχαία ατυχήματα είναι ένας καθρέφτης που δείχνει το πώς αντιμετωπίζει την κατανάλωση η ελληνική κοινωνία. Η κατανάλωση μπορεί να προσφέρει δυνατότητες απόλαυσης και ανάπτυξης της προσωπικότητας στους σύγχρονους ανθρώπους. Δεν πρόκειται για μέσο εκμαυλισμού, όπως την αντιμετωπίζουν ορισμένοι στο όνομα ενός επινοημένου παρελθόντος αγνότητας, εξιδανικεύοντας τη στέρηση.

Από την άλλη, η κατανάλωση απαιτεί ευθύνη. Ευθύνη απέναντι στους άλλους, απέναντι στην κοινωνική συμβίωση, απέναντι στο περιβάλλον. Στην Ελλάδα, παρότι μας αρέσει να μιλάμε για την  καλή μας καρδιά και το φιλότιμο, πολλοί ασκούν την κατανάλωση χωρίς κανένα σεβασμό σε ό,τι ξεφεύγει από τον εγωκεντρικό μικρόκοσμό τους. Ρυπαίνουμε τις πόλεις, τις θάλασσες, τις εθνικές οδούς. Από την ίδια νοοτροπία ξεκινά και η επιθετική οδήγηση που καταλήγει στα θανατηφόρα δυστυχήματα.

Στην ανεπτυγμένη Δύση, όμως, φαίνεται ότι οι κοινωνίες είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα. Εμείς τους αντιλαμβανόμαστε σαν γκρίζους ανθρώπους χωρίς συναίσθημα, όμως η πλειονότητα του πληθυσμού μπορεί να καταναλώνει χωρίς να βρομίζει τη χώρα του και χωρίς να σκοτώνει τους συμπολίτες του. Εμείς αγαπάμε τόσο πολύ την πατρίδα μας, ώστε θέλουμε να την καταστρέφουμε μόνοι μας.

Το χειρότερο είναι ότι...

 δεν μαθαίνουμε από τις συμφορές μας. Ενώ ο καθένας μας έχει στο οικογενειακό ή στο φιλικό του περιβάλλον τουλάχιστον ένα νεκρό από τροχαίο, αυτό το συγκλονιστικό βίωμα δεν είναι ικανό να αλλάξει τις καταστροφικές μας συνήθειες.

Τα αυτοκίνητα Πόρσε έγιναν αρχικά σύμβολο της κοινωνικής ανόδου και μετά την κρίση σύμβολο μιας υπέρμετρης κατανάλωσης που δεν αντιστοιχούσε στην παραγωγή. Γράφτηκε ότι ο νομός Λαρίσης είχε αναλογικά περισσότερες Πόρσε καγιέν από την περιοχή του Αμβούργου, στην οποία κατοικούν οι περισσότεροι Γερμανοί εκατομμυριούχοι.

Στον καθρέφτη της Πόρσε βλέπουμε όλα τα κουσούρια της ελληνικής κοινωνίας. Την επιθετικότητα, την ανευθυνότητα, την υποτίμηση της ανθρώπινης ζωής, την απόσταση από τις κατακτήσεις των σύγχρονων ευρωπαϊκών κοινωνιών. 

Μαζί βλέπουμε ότι Τον όλεθρο δεν τον φέρνει η κακιά ώρα, αλλά η στάση των ανθρώπων