ΣΥΡΙΖΟΤΣΑΡΛΑΤΑΝΟΠΛΗΚΤΟ ΚΩΛΟΧΑΝΕΙΟ: Επέτειος επαπειλούμενης αποτυχίας

Γράφει ο Γιώργος Παγουλάτος 

Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης.

Η​​ επέτειος των δύο ετών από τη λαϊκή ψήφο της 25ης Ιανουαρίου 2015 θα εορταστεί από τον ΣΥΡΙΖΑ με όλο τον ενθουσιασμό μιας επετείου γάμου για ένα ζευγάρι ανθρώπων που έχουν πάψει προ πολλού να μιλούν μεταξύ τους.

Ο κ. Τσίπρας βρίσκεται στην πιο κρίσιμη καμπή εφαρμογής του 3ου μνημονίου και επιβίωσης της κυβέρνησής του. Οι επιλογές του για να κλείσει την αξιολόγηση κυμαίνονται μεταξύ του βαριά επιζήμιου και του ολικά καταστρεπτικού.  

Αυτό οφείλεται σε λάθη και παραλείψεις του, αλλά όχι μόνο. Για να είμαστε δίκαιοι, η κυβέρνηση Τσίπρα έχει διανύσει τεράστια απόσταση από το 2015. Εκλεισε την πρώτη αξιολόγηση και προσπάθησε να καταγράψει πρόοδο στη δεύτερη. Το σημερινό αδιέξοδο οφείλεται στην απαίτηση μερίδας των δανειστών για νομοθέτηση αξιόπιστων εγγυήσεων επίτευξης του στόχου των πλεονασμάτων μετά το 2018. Οι απαιτήσεις τους είναι μαξιμαλιστικές, αλλά μέγα μέρος ευθύνης γι’ αυτό φέρουν η αναξιοπιστία και η ανεπάρκεια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.

Σε μεγάλο βαθμό ο κ. Τσίπρας είναι άξιος της μοίρας του.  

Ως αντιπολίτευση είπε εξωφρενικά ψέματα, καλλιέργησε αυταπάτες που ως κυβέρνηση βρήκε μπροστά του. Εκβίασε εκλογές τον Ιανουάριο 2015, ματαιώνοντας την ανάκαμψη, μετατρέποντας σε ύφεση έξι συνεχόμενα τρίμηνα (έστω αδύναμης) θετικής μεγέθυνσης από τις αρχές του 2014. 

Ως κυβέρνηση έφερε έναν εσμό απίθανων και απερίγραπτων ανθρώπων, τους παρέδωσε τους μοχλούς της εξουσίας και τους άφησε να παίξουν με τη χώρα. Εστριψε το πηδάλιο τελευταία στιγμή, όταν η οικονομία είχε ήδη ζημιωθεί 86 δισ. από τη «διαπραγμάτευση» και τα capital controls του 2015.

Ποια θα ήταν η θετική συνεισφορά της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ εάν αποχωρούσε σήμερα; Τι θα κατέγραφε ο ιστορικός του μέλλοντος ως θετική παρακαταθήκη, σε οποιοδήποτε πεδίο;  

Δυσκολεύομαι να διακρίνω το παραμικρό, και δεν είμαι ο μόνος.

Η μοναδική ίσως θετική εγγραφή που θα μπορούσε να διεκδικήσει αυτή η κυβέρνηση προϋποθέτει την ταχεία ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, μέσα στον Φεβρουάριο. Τότε θα μπορούσε η χώρα, υπό προϋποθέσεις, να ενταχθεί στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ και η οικονομία να περάσει σε μια ισχυρή ανάκαμψη. 

Εάν χάσει το τρένο του Φεβρουαρίου, θα μείνει με μια διπλή αποτυχία: απέτυχε να τερματίσει το μνημόνιο, απέτυχε και να το εφαρμόσει.

Ως αριστεροί που ξέρουν τον μαρξισμό τους, κάποια στελέχη της κυβέρνησης γνωρίζουν ότι οι εξωτερικοί συσχετισμοί καθορίζουν τα όρια των πολιτικών επιλογών. Θα πρέπει να αντιλαμβάνονται ότι όσο ο χρόνος περνάει, οι συσχετισμοί γίνονται δυσμενέστεροι. Ο χρόνος κυλάει εναντίον τους, και κυρίως εναντίον της χώρας.  

Με δεδομένες τις απαιτήσεις των δανειστών, οι πρακτικές επιλογές της κυβέρνησης είναι δύο: 

Eίτε να αποδεχτεί μια συμφωνία τώρα είτε αλλιώς να αναγκαστεί να την αποδεχθεί προς τα τέλη του πρώτου εξαμήνου, υπό την απειλή της χρεοκοπίας. 

Στην πρώτη περίπτωση η κυβέρνηση θα έχει την ευκαιρία να καβαλήσει το κύμα της ανάκαμψης και πιθανόν να αντιστρέψει τη δημοσκοπική της πτώση. 

Στη δεύτερη δεν θα έχει μόνον ηττηθεί πολιτικά, θα έχει αφήσει πίσω της ερείπια. Γιατί ούτε η οικονομία ούτε οι τράπεζες αντέχουν ένα ακόμη εξάμηνο παραλυτικής εκκρεμότητας.

Εάν δεν υπάρξει συμφωνία (που να περιλαμβάνει το ΔΝΤ) μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, η οικονομία μπαίνει σε καθοδική περιδίνηση.  

Η νέα κυβέρνηση στην Ολλανδία μετά τις εκλογές της 15ης Μαρτίου θα χρειαστεί εβδομάδες ή μήνες να σχηματιστεί, και οι πιθανότητες συμφωνίας πριν από το τέλος της άνοιξης εξατμίζονται. Και οπωσδήποτε θα είναι αδύνατη μια συμφωνία καλύτερη από εκείνη την οποία προσπαθεί να αποφύγει σήμερα η κυβέρνηση. Μόνο ίδια μπορεί να είναι, ή χειρότερη. Το διεθνές περιβάλλον είναι εξαιρετικά δυσμενές.

Σε αντίθεση με την περίοδο 2010-16, το 2017 (λόγω Τραμπ, Brexit και εκλογών σε Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία) δεν θα υπάρχει κεντρικός συνομιλητής και ισχυρό κέντρο αποφάσεων, ούτε στις ΗΠΑ ούτε στην Ευρώπη. Η Ελλάδα είναι πλέον δευτερεύον πρόβλημα, άρα αναλώσιμη, σε σχέση με τις υπαρξιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη στο εσωτερικό της και στο παγκόσμιο σύστημα.

Οι απαιτήσεις της τρόικας είναι γνωστές στα στελέχη του κ. Τσίπρα. Γνωρίζουν ότι ο κ. Σόιμπλε στο βάθος έχει πειστεί ότι η Ελλάδα δεν ανήκει στην Ευρωζώνη. Μια οικειοθελής αποχώρηση θα εξυπηρετούσε τον στρατηγικό σχεδιασμό ενός «αναίμακτου» για την Ευρώπη Grexit, περνώντας ακέραια την πολιτική ιδιοκτησία των επιπτώσεων κατευθείαν στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Εάν αυτό είναι το βαθύ σχέδιο, τότε εθνική υποχρέωση της κυβέρνησης είναι να αποτρέψει την πραγματοποίησή του.

Οι εγχώριοι υποστηρικτές μιας εξόδου από το ευρώ αυξάνονται με ταχύ ρυθμό. Ανθρωποι απελπισμένοι που νομίζουν ότι δεν έχουν τίποτα παραπάνω να χάσουν. Και από δίπλα η γνωστή παρέλαση των ακραίων και των καιροσκόπων.

Η έξοδος από το ευρώ θα ήταν η απόλυτη καταστροφή, ιδίως για τα αδύναμα στρώματα που διατείνεται ότι εκπροσωπεί ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτών οι πραγματικές αποδοχές θα εξαερώνονταν από τον πληθωρισμό και τις υποτιμήσεις, καθώς οι επιχειρήσεις θα καταρρέουν, αλλά και η χώρα θα παραμένει δέσμια ενός βαρύτατου χρέους σε ξένο, σκληρό νόμισμα.

Ας προχωρήσει, λοιπόν, η κυβέρνηση σε μια έντιμη πολιτική συνθηκολόγηση, προκειμένου να μη συμπράξει περαιτέρω σε μια καταστροφική εθνική ήττα. Αλλιώς, ας φύγει και ας αφήσει την επόμενη κυβέρνηση να κάνει τη δουλειά.