2016 και ΚΟΣΜΟΣ: Έτος των εκπλήξεων ή των προαναγγελθέντων εγκλημάτων? Τα γεγονότα που σφράγισαν τη χρονιά

Του Γιώργου Παυλόπουλου

2 Ιανουαρίου: Η Σαουδική Αραβία εκτελεί τον σιΐτη σεΐχης Νιμρ αλ-Νιμρ, γεγονός που προκαλεί την οργή της Τεχεράνης και τις απειλές για εκδίκηση. Όλοι φοβούνται γενίκευση της σύγκρουσης ανάμεσα στις δύο ισχυρές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής, οι οποίες ήδη πολεμούν «δι αντιπροσώπων» σε Συρία και Υεμένη. Ωστόσο, προς το τέλος του έτους, η συμφωνία στον OPEC για πάγωμα και σταδιακή μείωση της παραγωγής πετρελαίου, όπου γίνονται δεκτά τα αιτήματα του Ιράν, αποτυπώνει τάση συμβιβασμού.

18 Ιανουαρίου: Η έκθεση της Oxfam δείχνει ότι οι 62 πλουσιότεροι άνθρωποι επί γης έχουν περιουσία ίση με το φτωχότερο 50% του πληθυσμού του πλανήτη.

9 Φεβρουαρίου: Ξεκινούν από το Νιού Χάμπσαϊρ οι προκριματικές εκλογές σε Ρεπουμπλικάνους και Δημοκρατικούς. Η διαδικασία ολοκληρώνεται στα συνέδρια του καλοκαιριού, που αναδεικνύουν αντιπάλους τον Ντόναλντ Τραμπ (ο οποίος έκανε τη μεγάλη έκπληξη) και αφετέρου, τη Χίλαρι Κλίντον (φαβορί, αν και ο Μπέρνι Σάντερς αντιστάθηκε ως το τέλος).

11 Φεβρουαρίου: 52 νεκροί από σύγκρουση αντίπαλων φατριών της μαφίας των ναρκωτικών σε φυλακή του Μοντερέι, στο Μεξικό.

12 Φεβρουαρίου: Ο Πάπας Φραγκίσκος και ο Ρώσος Πατριάρχης Κύριλλος συναντώνται στην Αβάνα. Είναι η πρώτη συνάντηση ανάμεσα στους επικεφαλής της Καθολικής Εκκλησίας και του Ρωσικού Ορθόδοξου Πατριαρχείου μετά από σχεδόν μία χιλιετία.

26 Φεβρουαρίου: Οι μετριοπαθείς μεταρρυθμιστές επικρατούν στις εκλογές που γίνονται στο Ιράν, όμως οι σκληροπυρηνικοί διατηρούν τον έλεγχο της χώρας...

18 Μαρτίου: Υπογράφεται η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας για το προσφυγικό, με σκοπό των περιορισμό των «ροών» προς την Ευρώπη, κυρίως μέσω Ελλάδας. Είχε προηγηθεί, στις 9 του ίδιου μήνα, το κλείσιμο των συνόρων από πΓΔΜ, Κροατία και Σλοβενία, κάτι που σήμανε ουσιαστικά το τέλος της αποκαλούμενης «Βαλκανικής Οδού». Στο τέλος του έτους, ο απολογισμός αυτής της συμφωνίας είναι τραγικός: Παρά τη μείωση κατά δύο τρίτα των αφίξεων, σχεδόν 5.000 πρόσφυγες έχουν χάσει τη ζωή τους στη Μεσόγειο, έναντι 3.700 το 2015, καθώς επιλέγουν πιο επικίνδυνες διαδρομές...

20 Μαρτίου: Ο Μπαράκ Ομπάμα γίνεται ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που επισκέπτεται την Αβάνα από το 1928, σηματοδοτώντας το τέλος του Ψυχρού Πολέμου που είχε ξεσπάσει μετά την επανάσταση του 1959. Ο θάνατος του Φιντέλ Κάστρο, στις 25 Νοεμβρίου, κλείνει άλλο ένα κεφάλαιο στη συναρπαστική και ταραγμένη ιστορία της επαναστατημένης Κούβας.

22 Μαρτίου: Τρομοκρατική επίθεση στο διεθνές αεροδρόμιο των Βρυξελλών, Ζαβεντέμ, και σε σταθμό του μετρό, αφήνει πίσω της 32 νεκρούς και εξαπλώνει το αίσθημα του φόβου στην Ευρώπη. Την ευθύνη αναλαμβάνει το Ισλαμικό Κράτος.

3 Απριλίου: Δημοσιεύονται τα λεγόμενα Panama Papers, που αποτελούνται από περίπου 11,5 εκατ. εμπιστευτικά έγγραφα για εξωχώριες εταιρείες. Πρώτο πολιτικό «θύμα» τους ο πρόεδρος της Ισλανδίας, Σιγκμούντουρ Γκουντλάουγκσον, που παραιτείται δύο ημέρες μετά.

8 Μαΐου: Ο Σαντίκ Καν γίνεται ο πρώτος μουσουλμάνος που εκλέγεται δήμαρχος μεγαλούπολης στον δυτικό κόσμο -στο Λονδίνο.

9 Μαΐου: Ο Ροντρίγκο Ντουτέρτε εκλέγεται πρόεδρος των Φιλιπίνων, με βασικό σύνθημα τον ανένδοτο κατά του εγκλήματος, ο οποίος δικαιολογεί ακόμη και εξωδικαστικές εκτελέσεις -αργότερα, μάλιστα, ο ίδιος παραδέχεται ότι έχει δώσει παρόμοιες εντολές. Ο Ντουτέρτε καθυβρίζει ΗΠΑ και ΕΕ, ενώ καλεί Ρωσία και Κίνα σε δημιουργία ενός νέου ισχυρού γεωπολιτικού «άξονα» στην νοτιοανατολική Ασία.

11 Μαΐου: Η Γερουσία της Βραζιλίας ψηφίζει την προσωρινή απομάκρυνση της Ντίλμα Ρούσεφ από την προεδρία, κατηγορώντας τη για διαφθορά. Η ανατροπή ολοκληρώνεται στις 31 Αυγούστου, όταν η Ρούσεφ εκπίπτει οριστικά από τα καθήκοντά της, ενώ δίωξη ασκείται και κατά του πολιτικού της «πατέρα», Λουίς Ινάσιο «Λούλα» ντα Σίλβα. Λίγο αργότερα, ξεσπούν μεγάλες κοινωνικές διαμαρτυρίες για την πολιτική της κυβέρνησης του προσωρινού προέδρου -η μεγαλύτερη χώρα της Λατινικής Αμερικής βυθίζεται στην κρίση.

21 Μαΐου: Το αεροσκάφος της EgyptAir που εκτελούσε την πτήση Παρίσι-Κάιρο συντρίβεται στη Μεσόγειο, παρασέρνοντας στον θάνατο και τους 36 επιβαίνοντες.

5 Ιουνίου: Οι Ελβετοί απορρίπτουν σε δημοψήφισμα την πρόταση για καθιέρωση ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος της τάξης των 2.500 φράγκων για κάθε πολίτη της χώρας.

12 Ιουνίου: Ένοπλος ανοίγει πυρ σε νυχτερινό κέντρο ομοφυλοφίλων στο Ορλάντο, σκοτώνοντας 49 ανθρώπους. Είναι η χειρότερη μαζική δολοφονία στις ΗΠΑ και ο δράστης είχε δηλώσει πίστη στον Isis.

16 Ιουνίου: Δολοφονείται έξω από το σπίτι της από ακροδεξιό εθνικιστή η βουλευτής των Εργατικών, Τζο Κοξ.

20 Ιουνίου: Εκλέγεται η πρώτη γυναίκα δήμαρχος της Ρώμης. Πρόκειται για τη Βιρτζίνια Ράγκι, που υποστηρίχθηκε από το Κίνημα Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, το οποίο πλέον διεκδικεί την κυβέρνηση. Ωστόσο, τον Δεκέμβριο, συλλαμβάνεται ο στενότερος συνεργάτης της Ράγκι με την κατηγορία της διαφθοράς.

23 Ιουνίου: «Κραχ» στην Ε.Ε. με την καθαρή ετυμηγορία των Βρετανών στο δημοψήφισμά τους (53,5% έναντι 46,5%) υπέρ της αποχώρησης από την Ε.Ε. Ο Ντέιβιντ Κάμερον παραιτείται και αναλαμβάνει νέα πρωθυπουργός η Τερέζα Μέι, που δηλώνει «Brexit σημαίνει Brexit». Ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα αναμένεται ακόμη.

 

14 Ιουλίου: Μακελειό στη γαλλική Νίκαια, όταν ένα φορτηγό πέφτει πάνω στο πλήθος κατά τη διάρκεια των εορτασμών για την εθνική επέτειο από την πτώση της Βαστίλης, σκοτώνοντας 86 ανθρώπους. Ο δράστης, που σκοτώνεται από την αστυνομία, ανήκει στο Ισλαμικό Κράτος.

15 Ιουλίου: Εκδηλώνεται απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος στην Τουρκία, για την ανατροπή της κυβέρνησης και του Ταγίπ Ερντογάν. Μετά από αιματηρές συγκρούσεις, οι κυβερνητικές δυνάμεις και οι οπαδοί του ΑΚΡ επικρατούν και το πραξικόπημα αποτυγχάνει. Ο ίδιος ο Ερντογάν, αφού έχει δηλώσει πως «ήταν δώρο του Αλλάχ», εξαπολύει πογκρόμ κατά των πολιτικών του αντιπάλων, «ξηλώνοντας» δεκάδες χιλιάδες από τον κρατικό μηχανισμό και κλείνοντας δεκάδες ΜΜΕ. Στη συνέχεια, βάζει στο στόχαστρο την Αριστερά και το φιλοκουρδικό HDP, συλλαμβάνοντας την ηγεσία του, με την κατηγορία της εθνικής προδοσίας.

9 Αυγούστου: Η συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν στην Αγία Πετρούπολη σηματοδοτεί την επαναπροσέγγιση των δύο χωρών μετά το θερμό επεισόδιο με την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού. Η εξέλιξη αυτή αποτυπώνεται πολύ γρήγορα όχι απλώς σε οικονομικές συμφωνίες, αλλά και στο μέτωπο της Συρίας.

24 Αυγούστου: Νέο χτύπημα του Εγκέλαδου στην κεντρική Ιταλία, με 6,2 Ρίχτερ, αφήνει πίσω του 268 νεκρούς. Η περιοχή μοιαζει καταδικασμένη. Στις 27 Οκτωβρίου σημειώνεται στην ευρύτερη περιοχή νέος σεισμός 6,6 Ρίχτερ.

20 Σεπτεμβρίου: Ένας ακόμη Αφροαμερικανός δολοφονείται από αστυνομικούς στην Σαρλότ, της Βόρειας Καρολίνα, καθιστώντας τη δεύτερη θητεία Ομπάμα ως μία από τις χειρότερες σε επίπεδο ρατσιστικής και αστυνομικής βίας κατά των μαύρων.

2 Οκτωβρίου: Οι Κολομβιανοί απορρίπτουν οριακά (50,2%) τη συμφωνίας ειρήνης που είχε συνάψει τον Αύγουστο η κυβέρνηση με την αριστερή οργάνωση ανταρτών FARC. Τον Νοέμβριο οι δύο πλευρές καταλήγουν σε νέα συμφωνία, η οποία εγκρίνεται από το Κογκρέσο.

18 Οκτωβρίου: Ο Λευκός Οίκος ανακοινώνει πως θεωρεί βέβαιο ότι πίσω από την προσπάθεια «εισβολής» στο δίκτυο υπολογιστών του Δημοκρατικού Κόμματος βρίσκεται η Ρωσία και η προσπάθειά της να επηρεάσει το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών. Η υπόθεση αποκτά ακόμη μεγαλύτερη διάσταση μετά την επικράτηση Τραμπ, καθώς η CIA ουσιαστικά κάνει λόγο για «ρωσικό δάκτυλο» που καθόρισε το αποτέλεσμα, ενώ ο Ομπάμα ζητά τη διεξαγωγή διεξοδικής έρευνας.

30 Οκτωβρίου: Ε.Ε. και Καναδάς υπογράφουν τελικώς τη συμφωνία για δημιουργία ζώνης ελεύθερου εμπορίου, που απειλήθηκε με κατάρρευση μετά το βέτο των γαλλόφωνων επαρχιών του Βελγίου.

8 Νοεμβρίου: Ο Ντόναλντ Τραμπ εκλέγεται νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, κάνοντας την έκπληξη και κάνοντας πολλούς στον κόσμο να μιλήσουν για «τέλος εποχής» όσον αφορά το παραδοσιακό μοντέλο της δυτικής δημοκρατίας, αλλά και για επιστροφή του προστατευτισμού. Πάντως, αν και ο Τραμπ συγκέντρωσε 306 εκλέκτορες έναντι 232 της Χίλαρι Κλίντον, έλαβε 2,8 εκατ. ψήφους λιγότερες...

15 Νοεμβρίου: Ο Ομπάμα επισκέπτεται Ελλάδα και Βερολίνο, στη αποχαιρετιστήρια περιοδεία του στην Ευρώπη, όπου επιδίδεται σε ωδή προς τη (δυτική) δημοκρατία και αναγορεύει την Άγκελα Μέρκελ «φρουρό» των αξιών της.

25 Νοεμβρίου: Πεθαίνει ο Φιντέλ Κάστρο, ο «τελευταίος επαναστάτης» του 20ού αιώνα. Λίγες παρουσίες ηγετών στην κηδεία του, αλλά διεθνής αναγνώριση και σεβασμός για την προσωπικότητα και τον ρόλο του.

1 Δεκεμβρίου: Ο Φρανσουά Ολάντ ανακοινώνει ότι δεν θα θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για την προεδρία εκ μέρους των Σοσιαλιστών, καθώς η δημοφιλία του είναι... μονοψήφια. Πλέον, όλα δείχνουν ότι αντίπαλοι στον δεύτερο γύρο, που θα γίνει στις 7 Μαΐου, θα είναι η Μαρίν Λεπέν και ο υποψήφιος της Δεξιάς, Φρανσουά Φιγιόν, ο οποίος κατατρόπωσε Σαρκοζί και Ζιπέ.

4 Δεκεμβρίου: Στην Ιταλία, ο Ματέο Ρέντσι χάνει με μεγάλη διαφορά το δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση, με αποτέλεσμα να παραιτηθεί μετά από λίγες ημέρες, αφού έχει ψηφιστεί ο προϋπολογισμός του 2017. Διάδοχός του εκλέγεται ο υπουργός Εξωτερικών, Πάολο Τζεντιλόνι. Την ίδια μέρα, ο «Πράσινος» Αλεξάντερ βαν ντερ Μπέλεν επικρατεί του ακροδεξιού Νόρμπερτ Χόφερ στον (εξ' επανάληψης) δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στην Αυστρία, αποτρέποντας το διπλό σοκ στην Ε.Ε.

15 Δεκεμβρίου: Το Χαλέπι πέφτει στα χέρια των δυνάμεων του Μπασάρ αλ-Άσαντ, μετά από πολύμηνη πολιορκία και ανελέητους βομβαρδισμούς, με τη βοήθεια της ρωσικής αεροπορίας και των ανταρτών της λιβανέζικης φιλοϊρανικής Χεζμπολάχ. Οι εναπομείναντες αντάρτες και δεκάδες χιλιάδες άμαχοι αποχωρούν, βάσει συμφωνίας. Νέα σελίδα στον εμφύλιο της Συρίας.

16 Δεκεμβρίου: Επίσκεψη του Βλαντιμίρ Πούτιν στο Τόκιο αποτυπώνει την πρόθεση οικονομικής συνεργασίας αλλά και τις μεγάλες γεωπολιτικές διαφωνίες στον Ειρηνικό ανάμεσα σε Ρωσία και Ιαπωνία.

19 Δεκεμβρίου: Ο πρέσβης της Ρωσίας δολοφονείται στην Άγκυρα, στη διάρκεια εγκαινίων έκθεσης. Πούτιν και Ερντογάν ξεκαθαρίζουν ότι η προβοκάτσια είχε στόχο να πλήξει τη σχέση των δύο χωρών και δηλώνουν πως αυτό δεν θα συμβεί. Έχουν προηγηθεί πολλές βομβιστικές επιθέσεις στην Τουρκία, κυρίως κατά στρατιωτικών στόχων, με δεκάδες νεκρούς. Την ίδια ημέρα, φορτηγό σκορπά τον θάνατο σε χριστουγεννιάτικη αγορά του Βερολίνου -την ευθύνη αναλαμβάνει ο Isis.

• 4.913 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους φέτος, προσπαθώντας να διασχίσουν τη Μεσόγειο, έναντι 3.771 το 2015. Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας μείωσε μεν τις αφίξεις κατά τα δύο τρίτα περίπου, το κόστος σε ανθρώπινες ζωές όμως πολλαπλασιάστηκε.