ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΑΓΓΛΙΚΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ - Ε.Ε.: Μια κρίσιμη, αλλά αμφίρροπη μάχη

Γράφει ο Ανδρέας Κούτρας 

Αναλυτής του ευρωπαϊκού χρέους και τραπεζικών προϊόντων στην ITC Markets.

Σήμερα η Βρετανία ψηφίζει για δεύτερη φορά για το αν θα παραμείνει μέλος της Ε.Ε. ή όχι. 

Οι σχέσεις της Βρετανίας με την Ευρώπη ήταν πάντοτε πολύπλοκες. Θα περάσουν αρκετά χρόνια από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα, το 1951, όταν ο συντηρητικός υπουργός Χιθ θα εισπράξει το βέτο της Γαλλίας και του Ντε Γκωλ (1965). Τελικά, ως πρωθυπουργός θα κάμψει τις αντιδράσεις της Γαλλίας το 1972. Ομως τα προβλήματα δεν είχαν τελειώσει. Το Εργατικό Κόμμα και ειδικότερα η ακροαριστερή πτέρυγά του ήταν κατά. Ετσι το προεκλογικό μανιφέστο του 1974 υποσχέθηκε δημοψήφισμα που έγινε το 1975.

Υπέρ της ΕΟΚ ήταν οι περισσότεροι Συντηρητικοί με αρχηγό τη νεοεκλεχθείσα Θάτσερ και από την άλλη πλευρά υπήρξε μια ανίερη συμμαχία, ετερόκλητων χαρακτήρων. Ενα μείγμα ακροδεξιών εθνικιστών και εκκεντρικών αριστερών όπως o Τόνι Μπεν και ο Μάικλ Φουτ. Τελικά επικράτησε το «Μέσα» με 65% και πολλοί αναλυτές απέδωσαν την ήττα του «Εξω» στις ακραίες προσωπικότητες που το στήριζαν.  

Πέρασαν 41 χρόνια και τώρα είναι η σειρά των Συντηρητικών να διχαστούν. Τα θέματα είναι πάλι τα ίδια: Οικονομία και θέσεις εργασίας, εθνική κυριαρχία και ταυτότητα, και μετανάστευση.

Η κύρια μάχη είναι η οικονομία και η εκστρατεία του «Μέσα» την έχει κερδίσει. 

Η πλευρά του «Εξω» δεν έχει αξιόπιστο οικονομικό πρόγραμμα εξόδου και στηρίζεται σε αόριστες υποσχέσεις που δεν βασίζονται σε δεδομένα αλλά σε συνθήματα. 

Η ευημερία των τελευταίων 30 ετών οφείλεται αποκλειστικά στη φιλελεύθερη οικονομική πολιτική που εγκαινίασε η Θάτσερ και συνέχισε το Εργατικό Κόμμα, και στο άνοιγμα των αγορών.  

Ο χρηματοοικονομικός τομέας ενδέχεται να υποστεί μεγάλο πλήγμα εάν η Βρετανία φύγει αφού η επιτυχία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πρόσβαση στις αγορές της Ε.Ε. μέσω του ευρωπαϊκού διαβατηρίου. Το Σίτι ελέγχει το 41% της παγκόσμιας αγοράς συναλλάγματος, 1 τρισ. σε ευρωπαϊκά αμοιβαία κεφάλαια, και έχει 71 δισ. πλεόνασμα.

Το δεύτερο πεδίο μάχης είναι η εθνική κυριαρχία. Εδώ φαίνεται... 

να υπάρχει ισοπαλία ανάμεσα στις δύο πλευρές. 

Οι υποστηρικτές του «Εξω» με σημαία το εθνικολαϊκιστικό «Να πάρουμε τη χώρα στα χέρια μας» έχουν κερδίσει πολλούς πόντους. 

Οι υποστηρικτές του «Μέσα» τονίζουν πως δεν υπάρχει απόλυτη εθνική κυριαρχία και πως όλες οι διεθνείς συνθήκες την περιορίζουν.

Ομως ο εθνικολαϊκισμός είναι ισχυρός αντίπαλος. Ο αντίλογος είναι πως ακόμη και αν έφευγε η Βρετανία, πάλι θα ήταν υποχρεωμένη να τηρήσει αυτούς τους κανονισμούς αφού 50% των εξαγωγών της πηγαίνουν σε χώρες της Ε.Ε. Στην περίπτωση αυτή η ζημιά θα ήταν μεγάλη, αφού θα έχανε και τον λόγο στη διαμόρφωση τους.

Το τρίτο ζήτημα είναι η μετανάστευση. Εδώ η εκστρατεία του «Εξω» έχει την υπεροχή. Η απότομη άνοδος της μετανάστευσης μετά τη μεγάλη διεύρυνση της Ε.Ε. το 2003 έχει δημιουργήσει σοβαρές αντιδράσεις. Από τα παραπάνω συνάγουμε πως στην πράξη μια πλήρης απόσχιση θα είναι όχι μόνο δύσκολη αλλά και καταστροφική για τη Βρετανία.

Είναι λοιπόν πολύ πιθανό αν οι Βρετανοί ψηφίσουν «Εξω» να εφαρμοστεί ένα πολύ χειρότερο «Μέσα», όπως έγινε και με το ελληνικό δημοψήφισμα τον Ιούνιο του 2015. Οι ομοιότητες είναι πολλές: Λαϊκισμός, εθνικισμός συναισθηματική φόρτιση και ακραίες αντιλήψεις. Προπαντός, όμως, είναι η αντίδραση, δικαιολογημένη εν πολλοίς, προς το κατεστημένο, το συστημικό, το παλαιό. Υπάρχει μεγάλη κρίση αξιοπιστίας που έχει ρίζες στην κρίση του 2008.

Ενδεχόμενη απόσχιση της Βρετανίας από την οικογένεια της Ευρώπης θα κλονίσει σοβαρά τις βάσεις του ευρωπαϊκού εγχειρήματος και θα αλλάξει τις ισορροπίες μέσα στην Ευρώπη, αλλά και προς την Ευρώπη.  

Σε όλες τις χώρες όπως και στην Ελλάδα η αντίδραση έχει εθνικολαϊκιστικά χαρακτηριστικά και, δυστυχώς, έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει με απρόβλεπτες συνέπειες.