KOINΩΝΙΑ και ΠΟΛΙΤΙΚΗ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Γουστάρω ελεύθερη και πλούσια ζωή

Του Χρήστου Χωμενίδη

Τον ξέρω από εφτά χρονών, από όταν μετακόμισα στην πολυκατοικία. Ανεβοκατεβαίναμε επί μια δεκαετία με το ασανσέρ –ένα "γειά" ανταλλάσσαμε– δεν υπάρχει, πιστεύω, ενοχλητικότερο φρούτο από τους ενήλικες που αποπειρώνται φορτικά να πιάσουν κουβέντα στα παιδιά, ρωτώντας τα τι ομάδα είναι και πώς τα πάνε στο σχολείο και τι θα γίνουν όταν μεγαλώσουν. Σιγά μην και περνούσα τον Μανόλη από ανάκριση, απ’ το ισόγειο μέχρι τον πέμπτο! Η μάνα του ήρθε και με βρήκε τις προάλλες. "Τελειώνει φέτος" μου ανακοίνωσε "το λύκειο... Θέλει να ασχοληθεί –μας λέει– με τη δημοσιογραφία, με το ραδιόφωνο ίσως... Εμείς δεν έχουμε ιδέα από τέτοια. Μπορείς να πιεις μαζί του ένα καφέ, να του ανοίξεις λίγο τα μάτια;"

Πόσο τσιγκούνης θα ήμουν αν αρνιόμουν;

Βρεθήκαμε στην καφετέρια της γειτονιάς και κάτσαμε ένα δίωρο γεμάτο. Δεν θα σας πω πώς προσπάθησα εγώ να τον κατευθύνω, όσο μού έπεφτε λόγος– νοιώθω εξαιρετικά αμήχανα να δίνω, πόσω δε μάλλον να επαναλαμβάνω συμβουλές. Θα σταθώ σε δυό κουβέντες δικές του, οι οποίες μου’ καναν μεγάλη εντύπωση.

"Είσαι πολύ τυχερός που έχεις κόρη!" μου ανακοίνωσε. 

"Εάν είχα γιό, θα ήμουν άτυχος;" 

"Ε, από τις κοπέλες μπορείς να περιμένεις ένα ποτήρι νερό στα γεράματα..." 

"Η αγάπη πάει μπροστά!" τον έκοψα. 

"Την προσφέρεις όσο πιο άπλετα μπορείς στα παιδιά σου για τη δώσουν εκείνα στα δικά τους παιδιά. Όχι για να σου την επιστρέψουν κάποτε, υπό μορφήν ποτηριού με νερό." 

"Και ποιος θα σε φροντίζει όταν θα είσαι ανήμπορος;" 

Τον κοίταξα πολύ στραβά κι αντέδρασα όπως ο Κωνσταντάρας στις ταινίες όπου παριστάνει το τζόβενο. "Χτύπα ξύλο παιδί μου, που θα με πεις και ανήμπορο! Ούτε τα πενήντα δεν έκλεισα ακόμα!" 

"Καπνίζεις όμως, κάνεις καθιστική ζωή λόγω επαγγέλματος... Δεν μου φαίνεσαι και για τύπος που γυμνάζεται..." εξακολούθησε ακάθεκτος ο Μανολάκης. 

"Νοιώθω θηρίο σε διαβεβαιώ!" Οπισθοχώρησε ευγενώς, την είχε όμως κάτω από τη γλώσσα του –στοιχηματίζω– την απάντηση για τα ξαφνικά εμφράγματα, για τα εγκεφαλικά, ποιος ξέρει και για ποια άλλα χρόνια νοσήματα. 

Μετά από λίγο επανήλθε: "Το συνταξιοδοτικό σου το’ χεις ψάξει;" 

"Δεν σκοπεύω να πάρω σύνταξη" του ξεκαθάρισα. "Θα δουλεύω μέχρι να πεθάνω." 

"Περίεργο..." μουρμούρισε. "Οι γονείς μου, που είναι και κάπως μικρότεροι σου, όλο με αυτό ασχολούνται. Κατάλαβα!" φωτίστηκε. "Έχεις ιδιωτική ασφάλεια!"

Εάν δεν έβλεπα τη χαριτωμένη, εφηβική του φάτσα, το μικρό τατουάζ στον καρπό και το επιμελώς σκισμένο τζην του, θα νόμιζα ότι βρίσκομαι αντιμέτωπος με κάποιον θείο παλαιάς σχολής που προσπαθεί να με νοικοκυρέψει. Και αν δεν ήταν τόσο οφθαλμοφανής η ειλικρίνεια και η καλή του προαίρεση, θα υποψιαζόμουν ότι απλώς μού κάνει πλάκα. Κάθε άλλο όμως! Ο Μανόλης πρόβαλλε πάνω μου τη δική του αγωνία για το μέλλον. Το άγχος που έχει εξ απαλών ονύχων διαποτίσει σύσσωμη σχεδόν τη γενιά του. Και που της στερεί –φοβάμαι– τις απολαύσεις, την ίδια την ουσία, της νεότητας.

Δεν είναι απαραίτητο να διαβάσει κανείς έρευνες κοινής γνώμης, όπως η πρόσφατη της "διαΝΕΟσις", που αποκαλύπτει ότι οι ηλικίες 18 έως 24 προσβλέπουν ακόμα σε ποσοστό 43% σε μια σωτήρια επέμβαση της Ρωσίας που θα λύσει το ελληνικό πρόβλημα, θεωρούν κατά συντριπτική πλειονότητα –ίση σχεδόν με των παππούδων τους– τη θρησκεία βασικό στοιχείο της ζωής τους και απορρίπτουν οι μισοί τη λειτουργία στην Ελλάδα μη κρατικών πανεπιστημίων. 

Αρκεί να παρακολουθήσει την πορεία των βάσεων στις πανελλαδικές εξετάσεις. Όσο εντείνεται –ή μονιμοποιείται– η κρίση, τόσο πιο περιζήτητες γίνονται οι σχολές που εξασφαλίζουν τη σταθερότητα του δημοσίου υπαλλήλου. Οι άριστοι μαθητές επιθυμούν διακαώς να σταδιοδρομήσουν ως αστυνομικοί, άντε ως στελέχη των ενόπλων δυνάμεων. Το κράτος φυτοζωεί με μηχανική –από τους "θεσμούς"– υποστήριξη και οι πιτσιρικάδες αρνούνται να του γυρίσουν την πλάτη.

"Και πού θες να προσβλέψουν;" θα με ρωτήσετε. 

"Όταν η νεανική ανεργία καλπάζει. Όταν εκείνοι που έχουν τις προϋποθέσεις φεύγουν –σχεδόν αθρόα– στο εξωτερικό. Γιατί όσοι νοιώθουν μικρότερη αυτοπεποίθηση να μην έλκονται ακόμα από την πεπατημένη γενεών Ελλήνων; Την "τακτοποίηση” στο δημόσιο."

"Διότι είναι νέοι!" θα σας απαντήσω, δίχως να αρνούμαι το βάσιμο του ισχυρισμού σας. "Τα νιάτα είναι από τη φύση τους ατίθασα, ασυμβίβαστα. Αρνούνται την πληκτική καθημερινότητα των μεγάλων. Πόσω δε μάλλον τη ζοφερή κατάσταση που εκείνοι τους παραδίδουν στην Ελλάδα του 2016."

"Σου το έκαναν λοιπόν το χατίρι. Ψήφισαν Σύριζα. Κι ας τους είπε ο Τσίπρας στα μούτρα, πριν τις εκλογές, ότι τους θεωρεί χαμένη γενιά...".

"Υπάρχει συντηρητικότερη επιλογή από την υποστήριξη στον Σύριζα; Κανονικά, η εικόνα θα έπρεπε να εμφανίζεται αντίστροφη: Οι πιτσιρικάδες να ρέπουν προς τον φιλελευθερισμό, προς το ρίσκο, προς την –και με μηδενικό κεφάλαιο–επιχειρηματικότητα. Να βλαστημάνε τη γραφειοκρατία όπου τους βάζει εμπόδια. Να πέφτουν στα βαθιά με άγνοια κινδύνου. Και οι μεσήλικες και πάνω να συντάσσονται με όποιον τους τάζει πως θα υπερασπιστεί τα κεκτημένα τους...".

"Πότε οι νέοι φέρθηκαν όσο ρομαντικά περιγράφεις;"

"Ανέκαθεν σχεδόν. Από τους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες, τους Βαλκανικούς Πολέμους και την Εθνική Αντίσταση –όπου το να εντάσσεσαι στην Αριστερά αποτελούσε κατά κανόνα πράξη ρομαντισμού, θυσία ανιδιοτελή στον βωμό ενός καλύτερου μέλλοντος. Μέχρι τα μαζικά μεταναστευτικά ρεύματα. Έχεις διαβάσει το αριστούργημα του Θανάση Βαλτινού "Το Συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη”; Ένας έφηβος, που στην Πελοπόννησο δεν είχε στον ήλιο μοίρα, το βάζει πείσμα ιερό να πατήσει την Αμερική. Τον διώχνουν απ’το Έλις Άιλαντ λόγω οφθαλμικού τραχώματος. Τον στέλνουν με το πλοίο πίσω. Μπαίνει στο επόμενο. Μετά από χίλια μύρια βάσανα, τα καταφέρνει...".

"Μόνος σου το είπες. Δεν είχε στον ήλιο μοίρα. Τα μεγάλα αδέλφια των σημερινών εικοσάρηδων σπούδαζαν στην Αγγλία και τους έστελνε η μαμά τους φαγητό από τα χεράκια της με το αεροπλάνο. Η κατάρρευση του ελληνικού καταναλωτικού ονείρου παραείναι πρόσφατη για να ενεργοποιήσει μαζικά τα αντανακλαστικά στα οποία προσβλέπεις...".

"Πρέπει δηλαδή τα πράγματα να χειροτερέψουν και άλλο για να αρχίσουν να βελτιώνονται;"

"Ή να περάσει αρκετός καιρός. Ο Μωυσής μετά την Έξοδο περιπλανιόταν επί δεκαετίες –λένε– με το λαό του Ισραήλ στην έρημο ώσπου να φτάσει στη γη της Επαγγελίας. Ο Θεός τους παραπλανούσε. Όχι για καψόνι. Μα για να έρθει στα πράγματα η καινούργια γενιά. Να εκλείψουν οι εξιδανικευτές, οι νοσταλγοί της προηγούμενης κατάστασης...

Τι του’πες τελικά του Μανολάκη;"

"Του είπα... 

ένα στίχο του Διονύση Σαββόπουλου. "Γουστάρω ελεύθερη και πλούσια ζωή.” 


Όταν τον είχα πρωτακούσει, παιδί, είχα σοκαριστεί. Μου’χε φανεί σχεδόν βλάσφημο κάποιος να εκφράζει έτσι απερίφραστα την επιθυμία του. 


Στην πορεία κατάλαβα πως μια τέτοια ντροπή σε ντροπιάζει. Σε καταντά ανεπαισθήτως σκυφτό.  


Μόνο όποιος έχει το θάρρος να αγκαλιάσει την ελευθερία του και να διεκδικήσει –ή ακόμα καλύτερα να δημιουργήσει– τον πλούτο του, θα ζήσει μια ζωή άξια λόγου."