ΚΟΙΝΩΝΙΑ και ΠΟΛΙΤΙΚΗ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: «Εμείς ο Λαός»

Του ΑΝΔΡΕΑ ΔΡΥΜΙΩΤΗ

Εδώ και χρόνια παρακολουθώ την ετήσια ομιλία του Προέδρου των ΗΠΑ, η οποία τιτλοφορείται «The State of the Union» και δίνεται πάντοτε στις αρχές του χρόνου. Στην ομιλία αυτή γίνεται μια ανασκόπηση του χρόνου που πέρασε και δίνονται σημαντικά μηνύματα σχετικά με την πολιτική που θα ακολουθήσει στον καινούργιο χρόνο. Εχω ήδη γράψει δύο άρθρα σε τούτη τη στήλη: «Μαθαίνοντας από τον Μπάρακ Ομπάμα (3/2/2013) και «The State of the Union» (15/2/2015), επισημαίνοντας σημεία της ομιλίας που βρήκα ότι έχουν κάτι να μας διδάξουν. Η φετινή ομιλία του ήταν εντελώς διαφορετική από τα προηγούμενα χρόνια.
 

Πιθανότατα γιατί δεν θα είναι υποψήφιος για τις επόμενες Προεδρικές εκλογές και έτσι απελευθερωμένος από το βάρος αυτό ήταν ιδιαίτερα ενωτικός.

Στον Ελληνικό τύπο είδα αρκετές αναφορές στην ομιλία αυτή. Μου έκανε όμως εντύπωση ότι δεν είδα καμία αναφορά σε ένα θέμα που ο ίδιος ο Πρόεδρος το χαρακτήρισε σαν «το πιο σημαντικό θέμα» της ομιλίας του. Σας παραθέτω (συγχωρέστε μου τη μετάφραση) το κομμάτι αυτό, το οποίο για ακόμα μια φορά με έπεισε ότι η χώρα αυτή, παρά την πολύ μικρή ιστορία της, έχει να μας δώσει πολλά μαθήματα δημοκρατίας, έστω και αν εμείς πιστεύουμε ότι είμαστε ο κατ’ εξοχήν δημοκρατικός λαός.

 

«“Εμείς ο Λαός”. Το Σύνταγμά μας αρχίζει με αυτές τις τρεις απλές λέξεις, λέξεις που όλοι έχουμε συνειδητοποιήσει ότι εννοούν όλους τους ανθρώπους, όχι μόνο μερικούς. Λέξεις που σημαίνουν ότι σηκωνόμαστε και πέφτουμε μαζί, και με αυτό τον τρόπο μπορεί να τελειοποιήσουμε την Ενωσή μας. Και αυτό με φέρνει στο τέταρτο και ίσως το πιο σημαντικό θέμα που θέλω να σας πω απόψε. Το μέλλον που θέλουμε, όλοι μας θέλουμε - ευκαιρίες και ασφάλεια για τις οικογένειές μας, ένα βελτιούμενο επίπεδο ζωής, έναν διατηρήσιμο, ειρηνικό πλανήτη για τα παιδιά μας – όλα αυτά μπορούμε να τα επιτύχουμε. Αλλά, θα γίνουν πραγματικότητα μόνο αν συνεργαζόμαστε. Μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο αν έχουμε ορθολογικές, εποικοδομητικές αντιπαραθέσεις. Αυτό θα συμβεί μόνον αν διορθώσουμε την πολιτική μας.

 
Μια καλύτερη πολιτική δεν σημαίνει ότι πρέπει να συμφωνούμε σε όλα. Αυτή είναι μια μεγάλη χώρα, με διαφορετικές περιοχές, διαφορετικές νοοτροπίες, διαφορετικά ενδιαφέροντα. Αυτό είναι ένα από τα ατού μας.

Οι Ιδρυτές μας κατένειμαν την εξουσία στις πολιτείες και στην Κυβέρνηση και περιμένουν από εμάς να έχουμε αντιπαραθέσεις, όπως έκαναν αυτοί, με ένταση, πάνω σε θέματα όπως το μέγεθος και το είδος της κυβέρνησης, πάνω σε θέματα εμπορίου και διεθνών σχέσεων, πάνω στη σημασία της ελευθερίας και τις υποχρεώσεις της ασφαλείας μας. Αλλά η Δημοκρατία απαιτεί να υπάρχουν οι βασικοί δεσμοί της εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτών. Δεν λειτουργεί – δεν λειτουργεί σωστά αν νομίζουμε ότι αυτοί που δεν συμφωνούν μαζί μας εμφορούνται όλοι από κακία, δεν λειτουργεί κανονικά εάν νομίζουμε ότι οι πολιτικοί αντίπαλοί μας δεν είναι πατριώτες ή ότι προσπαθούν να εξασθενήσουν την Αμερική.

 

Η Δημοκρατία καταργείται σιγά-σιγά όταν δεν υπάρχει η διάθεση του συμβιβασμού ή όταν βασικά στοιχεία αμφισβητούνται ή όταν ακούμε μόνον αυτούς που συμφωνούν μαζί μας. Η δημόσια ζωή μας εξασθενίζει όταν μόνον οι ακραίες θέσεις τραβούν την προσοχή μας. Και κυριότερα, η Δημοκρατία καταστρέφεται όταν ο μέσος πολίτης αισθάνεται ότι δεν ακούγεται η δική του φωνή. Οτι το σύστημα είναι “στημένο” υπέρ των πλουσίων ή των ισχυρών ή των κατεστημένων.

 

Πολλοί Αμερικανοί αισθάνονται έτσι αυτή τη στιγμή. Είναι ένα από τα λίγα θέματα της Προεδρίας μου, που με γεμίζει λύπη – ότι η μνησικακία και η καχυποψία μεταξύ των κομμάτων έχει χειροτερέψει αντί να βελτιωθεί. Δεν έχω αμφιβολία ότι ένας πρόεδρος προικισμένος με τις αρετές του Lincoln ή του Roosevelt μπορεί να είχε γεφυρώσει καλύτερα το χάσμα, και σας εγγυώμαι ότι θα συνεχίσω την προσπάθεια για όσο ακόμα διάστημα θα έχω την Προεδρία.

Αλλά, Αμερικανοί συμπολίτες μου, αυτό δεν μπορεί να είναι δικό μου καθήκον –ή οποιουδήποτε προέδρου– και μόνο. Υπάρχουν ένα σωρό άνθρωποι σε αυτή την αίθουσα –καλοί άνθρωποι– οι οποίοι θα ήθελαν να υπάρχει μεγαλύτερη συνεργασία, θα ήθελαν να δουν μια πιο εξυψωμένη αντιπαράθεση στην Ουάσιγκτον, αλλά αισθάνονται παγιδευμένοι από τις προϋποθέσεις της επανεκλογής τους, και από τον θόρυβο που βγαίνει από εσάς, τη βάση. Το γνωρίζω. Μου το έχετε πει. Είναι το χειρότερα κρυμμένο μυστικό της Ουάσιγκτον. Και ένα μεγάλο μέρος από εσάς, δεν θέλετε να είστε παγιδευμένοι σε αυτού του είδους τη μνησικακία.

Αλλά αυτό σημαίνει ότι αν θέλουμε να έχουμε καλύτερη πολιτική –και απευθύνομαι στους Αμερικανούς πολίτες τώρα–, αν θέλουμε καλύτερη πολιτική, δεν αρκεί να αλλάξουμε ένα μέλος του Κογκρέσου ή να αλλάξουμε ένα γερουσιαστή ή ακόμα να αλλάξουμε Πρόεδρο. Πρέπει να αλλάξουμε το σύστημα ώστε να αντικατοπτρίζει τους καλύτερους εαυτούς μας. Νομίζω ότι πρέπει να σταματήσουμε την πρακτική να καθορίζουμε τις εκλογικές περιφέρειες (congressional districts), ώστε οι πολιτικοί να επιλέγουν τους ψηφοφόρους τους και όχι το αντίστροφο».

 
 
Και ο Barak Obama δεν σταματάει εδώ. Συνεχίζει μέχρι το τέλος της ομιλίας του, με 1.026 λέξεις ακόμα, να επισημαίνει, μεταξύ άλλων, τις ευθύνες των ψηφοφόρων ώστε να επιλέγουν τους καλύτερους πολιτικούς.

 

Βρήκα το κομμάτι αυτό εξαιρετικά ενδιαφέρον, ιδιαίτερα αν το συγκρίνουμε με ομιλίες δικών μας πρωθυπουργών.  

Συνήθως οι δικοί μας είναι «πρωθυπουργοί όλων των Ελλήνων» μόνο το βράδυ των εκλογών. Από την άλλη μέρα αρχίζουν να ξεχωρίζουν τους Ελληνες σε «δικά μας παιδιά» και στους «άλλους». Ολη η πολιτική ζωή μας είναι ένας μόνιμος διχασμός. 

Μνημονιακοί και Αντιμνημονιακοί. 

Πατριώτες και Γερμανοτσολιάδες. 

Αντιστασιακοί και προδότες. 

Νέοι και παλαιοί. 

Αυτοί που αγαπούν τον λαό και οι άλλοι που θέλουν το κακό του. 

Το Δημόσιο και οι ιδιώτες. 

Αριστεροί και Δεξιοί. 

Προστάτες των λαϊκών στρωμάτων και στυγνοί εκμεταλλευτές των εργατών. 

Δυστυχώς, όποια εποχή και να εξετάσουμε, θα δούμε ότι μας τρώει το σαράκι του διχασμού. Καθημερινά ανακαλύπτουμε και νέους λόγους που μας χωρίζουν αντί να προσπαθήσουμε να βρούμε θέματα που μας ενώνουν. Ειδικότερα όμως με την κυβέρνηση της Πρώτης Φοράς Αριστεράς, αποκτήσαμε και έναν καινούργιο (σουρεαλιστικό) διχασμό. Τη διχασμένη προσωπικότητα. Αυτοί που μας κυβερνούν δεν θέλουν να υλοποιήσουν αυτά που οι ίδιοι ψηφίζουν!

Πώς να πάει η χώρα μπροστά. Αδύνατον. Αλλες τρεις χώρες βρέθηκαν στην ανάγκη να δανειστούν χρήματα με μνημόνια και σε αυτές τις χώρες, οι πολιτικές δυνάμεις κατάφεραν να βρουν έναν ελάχιστο κοινό τόπο συμβιβασμού και έτσι βγήκαν από την κρίση. Εμείς δυστυχώς, ύστερα από τρία μνημόνια, το ένα σκληρότερο από το προηγούμενο, ακόμα τρωγόμαστε μεταξύ μας χωρίς καμία προοπτική για την ανάπτυξη της χώρας.
 

Τρεις εκλεγμένοι πρωθυπουργοί υπέγραψαν τρία διαφορετικά μνημόνια και σε καμία περίπτωση δεν προσπάθησαν να τα εφαρμόσουν όπως ήταν υποχρεωμένοι, ώστε να τελειώνουμε με την κρίση. Και στις τρεις περιπτώσεις δεν βοήθησε η αντιπολίτευση (που μπορεί να ήταν και εσωκομματική), αλλά για διαφορετικούς λόγους την κάθε φορά. Και όλα αυτά συμβαίνουν, γιατί οι βουλευτές μας «είναι παγιδευμένοι από τις προϋποθέσεις της επανεκλογής τους», για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του Obama.

Και συνεχίζω με το κλείσιμο της ομιλίας του Obama: «Αυτό ακριβώς με κάνει τόσο αισιόδοξο για το μέλλον μας. Πιστεύω στην αλλαγή, γιατί πιστεύω σε εσάς, τους Αμερικανούς πολίτες. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο βρίσκομαι εδώ μπροστά σας με τη βεβαιότητα ότι the State of the Union is strong».

 

Στην περίπτωσή μας όμως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο και μπορεί κάλλιστα να διατυπωθεί:  

Αυτό ακριβώς με κάνει τόσο απαισιόδοξο για το μέλλον μας. Γιατί εμείς δεν θέλουμε να αλλάξει απολύτως τίποτα, έστω και αν αναγνωρίζουμε ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να ζούμε όπως ζούσαμε πριν. Γι’ αυτό η κατάσταση στη χώρα μας είναι χάλια.