ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΠΡΩΤΟΔΕΥΤΕΡΗ ΦΟΡΑ ΤΣΑΡΛΑΤΑΝΟ-ΑΡΙΣΤΕΡΑ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΡΙΖΟΠΛΗΚΤΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Τι κερδίσαμε

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ

Καθηγητή Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και επισκέπτη καθηγητή στο Κολέγιο της Ευρώπης.

 

Τ​​ο να υποστηρίξεις ότι ζημιώθηκε η χώρα στον ένα χρόνο από την άνοδο των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στην εξουσία έχει περίπου την ίδια δυσκολία με το να επιχειρηματολογείς υπέρ της μητρότητας, της υγείας και της αγάπης. 

Η οικονομία απώλεσε 3 ποσοστιαίες μονάδες ανάπτυξης το 2015, η δυναμική μείωσης της ανεργίας περιορίστηκε κατά 3-4 μονάδες, οι τράπεζες έχασαν πάνω από το 1/4 των καταθέσεών τους, η κεφαλαιοποίησή τους συρρικνώθηκε σχεδόν 90%, οι εξαγωγές φρέναραν, πλήθος επιχειρήσεων εγκατέλειψαν τη χώρα, ό,τι έχει απομείνει από τον παραγωγικό ιδιωτικό τομέα περνάει μήνες αγωνίας.  

Η χώρα, μετά μια ισχυρή προσδοκία επιτυχούς ανάκαμψης το 2014, απέκτησε ξανά status διεθνούς παρία. Το μόνο πράγμα που φαίνεται ακόμη απίστευτο είναι το μέγεθος –και το απολύτως περιττό– της αποτυχίας. Ποτέ στην πρόσφατη εμπειρία μια κυβέρνηση δεν κατέληξε να κάνει τόσο αντίθετα πράγματα από όσα είχε υποσχεθεί, ποτέ πριν η επιδείνωση δεν ήταν τόσο ορατή, και ταυτόχρονα τόσο εύκολο να αποφευχθεί.
 

Ομως η αναζήτηση χαραμάδων αισιοδοξίας είναι ζωτική ανάγκη του ανθρώπινου όντος προκειμένου να μην παραδοθεί στην απελπισία. 

Στο όνομα λοιπόν της ελπίδας (και της παραδοξολογίας) θα ήθελα να καταγράψω τις ωφέλειες από τον ένα χρόνο κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
 

Κερδίσαμε την εμπειρία της πανηγυρικής αποτυχίας του πιο υπερφίαλου κυβερνητικού προγράμματος που είδε η χώρα τα τελευταία χρόνια. Στην πρόσκρουση των ιδεολογικών φαντασιώσεων με τον τοίχο, προς μεγάλη έκπληξη των ψηφοφόρων της κυβέρνησης Τσίπρα Ι, ο τοίχος παρέμεινε ανυποχώρητος. Το κόστος πρόσκρουσης, βέβαια, για τη χώρα ήταν συντριπτικό. Ομως και οι φαντασιώσεις διαλύθηκαν.
 


Κερδίσαμε μια συντριπτική ήττα του λαϊκισμού. Επί πέντε χρόνια από το 2010 το τέρας του λαϊκισμού θέριευε ανεξέλεγκτα. Λοιδορούσε και προπηλάκιζε πολιτικούς αντιπάλους ως δωσίλογους και γερμανοτσολιάδες. Κατακεραύνωνε υπουργούς και πρωθυπουργούς ως προσκυνημένους επειδή προσπαθούσαν να εφαρμόσουν (με μεγάλες ανεπάρκειες) οδυνηρές συμφωνίες που απέτρεπαν τα χειρότερα για τη χώρα. Ανέδειξε τις κραυγές και τις ύβρεις σε πολιτικό λεξιλόγιο, τη μούντζα σε πολιτικό σύμβολο, την αφέλεια, τη συνωμοσιολογία και την ασχετοσύνη σε κυρίαρχη σχολή σκέψης. Εχτισε έναν έξαλλο αριστεροδεξιό συνασπισμό, που η κύρια συγκολλητική ουσία του ήταν ο αγοραίος λαϊκισμός.
 


Αυτό το τέρας του λαϊκισμού, λοιπόν, είτε θα κατάπινε τη χώρα είτε θα το κατάπινε η πραγματικότητα. Ενα χρόνο αργότερα, η νίκη ανήκει μάλλον στην πραγματικότητα. Η οικονομία μας στέκει καταρρακωμένη από την εμπειρία μιας κάκιστης διακυβέρνησης. Αλλά και το τρομερό λιοντάρι του λαϊκισμού έχει συρρικνωθεί σε μια αγριόγατα, που μάλιστα νιώθει πιο άνετα στα σαλόνια παρά στους δρόμους.

Κερδίσαμε την προθανάτια εμπειρία των κλειστών τραπεζών, βιώνοντας το πρώτο στάδιο της άτακτης χρεοκοπίας και αποκοπής από την Ευρώπη και το ευρώ. Αυτό που όλες οι κυβερνήσεις από το 2010 αγωνίστηκαν απεγνωσμένα να αποτρέψουν, αντιμετωπίζοντας γενικευμένη δυσπιστία («μπλοφάρουν»). Αυτό ακριβώς είδαμε να πραγματοποιείται. Και κατέστη σαφές ότι δεν ήταν μπλόφα.

Είδαμε υπερφίαλους οικονομολόγους-πολιτικούς τσαρλατάνους να γελοιοποιούνται, και τις μεσσιανικές εξαγγελίες τους, τα αυτάρεσκα ψεύδη, τα εξωπραγματικά σχεδιάσματα επί χάρτου να καταπίπτουν με τρόπο οδυνηρό, αλλά εθνικά παιδαγωγικό. Την επόμενη φορά θα είμαστε πιο προσεκτικοί.

Κερδίσαμε μια μοναδική εβδομάδα κινητοποίησης των πολιτών του «Ναι» στο δημοψήφισμα. Το ότι φτάσαμε το 39% θα μπορούσε να θεωρηθεί και θαύμα, αν σκεφτεί κανείς ότι το ερώτημα στο οποίο κληθήκαμε από την κυβέρνηση να απαντήσουμε ήταν, περίπου: να παραμείνουμε στο ευρώ με ένα σκληρό πρόγραμμα λιτότητας ή να παραμείνουμε στο ευρώ απορρίπτοντας το πρόγραμμα λιτότητας. Υπό αυτή την έννοια, το δημοψήφισμα ήταν και μια συλλογική άσκηση αποδοχής ή άρνησης της πραγματικότητας.

Κερδίσαμε... 

τη μεγαλύτερη (πέντε κόμματα – τώρα έξι) κοινοβουλευτική πλειοψηφία υποστήριξης του μνημονίου, που κρατά τη χώρα στο ευρώ και στην Ευρώπη. Ενα μνημόνιο που θα ήταν σημαντικά καλύτερο εάν δεν είχαν μεσολαβήσει το καταστροφικό πρώτο εξάμηνο Τσίπρα και τα capital controls.

Κερδίσαμε τον Σεπτέμβριο του 2015 την πρώτη κυβέρνηση από το 2010 που εκλέχθηκε με ρητή δέσμευση να εφαρμόσει το μνημόνιο – και μαζί το «παράλληλο πρόγραμμά» της. Και αυτό ώς τώρα (με δάκρυα, προπέτεια, διγλωσσία, θηριώδη ανεπάρκεια) πάντως δείχνει να υλοποιεί. Κερδίσαμε επίσης μια αριστερή κυβέρνηση που κάνει ιδιωτικοποιήσεις και που προσπαθεί (άτσαλα και αποτυχημένα) να ψελλίσει τη γλώσσα της προσέλκυσης των επενδυτών.

Κερδίσαμε, ως αντίδραση στον ερασιτεχνισμό και στην προχειρότητα, την εκλογή ενός σοβαρού και καταρτισμένου ανθρώπου στην ηγεσία της Ν.Δ., όχι επειδή είναι ο πιο οικείος, αλλά επειδή είναι ο ικανότερος να κάνει μεταρρυθμίσεις.

Κερδίσαμε μια αντιπολίτευση (Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι) που μιλώντας για τα αγροτικά μπλόκα έχει την ωριμότητα να λέει «διαχωρίζουμε τα δίκαια αιτήματά τους από μορφές κινητοποιήσεων που διαταράσσουν την κοινωνία και την οικονομία», και να καλεί τους αγρότες «να σεβαστούν το πλαίσιο του νόμου», «να μην κλείσουν τους δρόμους και να σκεφτούν την κρίσιμη κατάσταση στην οποία βρίσκονται η οικονομία και οι ελληνικές επιχειρήσεις». Και που παρέχει, επιτέλους, μια σοβαρή και ελπιδοφόρα (αλλά χωρίς βιασύνη) προοπτική επόμενης κυβέρνησης για τη χώρα.