ΤΟΥΡΚΙΑ: Η Άγκυρα προσπαθεί να δώσει μια δική της τροπή στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή

Γράφει ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ 

Πρέσβυς ε.τ.

Η Άγκυρα είχε προεξοφλήσει τη γρήγορη πτώση του καθεστώτος Άσαντ και είχε πιστέψει ότι η προέλασή της στη Συρία θα δικαίωνε τις μεγάλες προσδοκίες της Νεο-οθωμανικής πολιτικής της. 

Η πολιτική της όμως διαψεύσθηκε οικτρά, όπως και στην Αίγυπτο. Ο πόλεμος στη Συρία έφερε, αντιθέτως, ως αποτέλεσμα μια δεύτερη Αυτόνομη Κουρδική Περιοχή, ύστερα από εκείνη του Βορείου Ιράκ.
 

Η νέα αυτή Αυτόνομη Περιοχή έχει επιπλέον μια γεωγραφία και μια πολιτική ταυτότητα που ανησυχούν πολύ την Άγκυρα. Ακουμπά ανατολικά στην Αυτόνομη Κουρδική Περιοχή του Ιράκ και εκτείνεται δυτικά μέχρι σχεδόν τη Μεσόγειο. Γεωγραφία που φαίνεται ιδανική για σενάρια δημιουργίας ενός ενιαίου Κουρδικού κράτους, που θα περιελάμβανε σε προοπτική και τους Κούρδους της Τουρκίας, που είναι η πιο πολυπληθής Κουρδική ομάδα.
Η γεωγραφία της Συριακής Αυτόνομης Περιοχής ενισχύεται επιπλέον από την πολιτική ταυτότητα της Κουρδικής Πολιτοφυλακής, που μάχεται κατά του Ισλαμικού κράτους με μεγάλη μέχρι τώρα επιτυχία. Η Συριακή Κουρδική Πολιτοφυλακή ταυτίζεται πολιτικά με το PKK της Τουρκίας.
Η επέμβαση της Άγκυρας γίνεται στο διάκενο μεταξύ των δύο κυρίων πόλεων της Κουρδικής παρουσίας, του Κομπάνι ανατολικά και του Αφρίν δυτικά. Προφανώς στόχος είναι η δημιουργία Τουρκικής σφήνας και η διακοπή της συνέχειας της Κουρδικής περιοχής. Η διαφύλαξη επίσης ανοικτού διαδρόμου εισβολής στη Συρία μέσω της περιοχής αυτής και η αποτροπή του ελέγχου των συνόρων, που επιδιώκει η Δαμασκός, συνεπικουρούμενη από τους συμμάχους της Ιρανούς και Χεζμπολάχ.
Το καθεστώς Άσαντ βρέθηκε υποχρεωμένο, σε πρώτη φάση, να υπερασπισθεί τα μεγάλα αστικά κέντρα και άφησε σχετικά ακάλυπτες μεγάλες περιοχές προς την κατεύθυνση του Ιράκ και της Τουρκίας, που ήταν είτε έρημες είτε είχαν αραιό πληθυσμό.
Ο Άσαντ και οι σύμμαχοί του προσπαθούν στη φάση αυτή να ελέγξουν τις πηγές ανεφοδιασμού στα σύνορα με την Τουρκία και το Ιράκ. Οι συνδυασμένες επιθέσεις του Συριακού στρατού και της Κουρδικής Πολιτοφυλακής στην πόλη Χασακά στη ΒΑ Συρία επέφεραν δεινό πλήγμα στον Ισλαμικό Στρατό. Η ήττα αυτή επιδεινώνεται από την κατάληψη, στη συνέχεια, από τους Κούρδους της Συρίας, της πόλεως Σαρίν, που βρίσκεται στον άξονα των επικοινωνιών του Ισλαμικού κράτους.
Οι επιτυχίες αυτές των Κούρδων και του Συριακού Στρατού επιτάχυναν την Τουρκική επέμβαση. Η Άγκυρα προσπαθεί να προλάβει τις εξελίξεις και να δώσει μια δική της τροπή στα γεγονότα, στο πνεύμα των γνωστών παγίων επιδιώξεών της: 

Την αποτροπή δημιουργίας Κουρδικού κράτους στο Συριακό υπογάστριό της, την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ, την προώθηση ενός Τουρκικού προτεκτοράτου στη βόρεια Συρία με την αξιοποίηση της μικρής μειονότητας των Τουρκομάνων της περιοχής σε ρόλο νέων «Τουρκοκυπρίων».
Η Άγκυρα προσπαθεί να εναρμονίσει την πολιτική της στη Συρία με τη γεωπολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή και να αποσείσει το στίγμα της κρυπτοφιλικής στάσεως που τηρεί απέναντι στο Ισλαμικό κράτος. Δημιουργεί την εντύπωση ότι συντάσσεται τώρα ενεργά κατά του Ισλαμικού κράτους και επιτρέπει στους Αμερικανούς να χρησιμοποιούν για τις αεροπορικές επιθέσεις τους κατά του Ισλαμικού κράτους τη βάση του Ιντσιρλίκ. Συμμετέχει επίσης και η ίδια στις επιθέσεις κατά του Ισλαμικού κράτους. Κάνει όμως αμάλγαμα μεταξύ Ισλαμιστών και Κούρδων και παρουσιάζει τους τελευταίους ως την άλλη εκδοχή της τρομοκρατίας που αντιμετωπίζει η Τουρκία. Στο πνεύμα αυτό, με πρόσχημα τους κοινούς βομβαρδισμούς κατά του Ισλαμικού κράτους, βομβαρδίζει περισσότερο τους Κούρδους πολιτοφύλακες στη Συρία, που είναι οι μόνοι που κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν και να αναχαιτίσουν τους Ισλαμιστές στη Συρία, μαχόμενοι υπέρ βωμών και εστιών.
Βομβαρδίζει επίσης τους Κούρδους του PKK στο Βόρειο Ιράκ, διακόπτοντας στην πράξη την εκεχειρία που είχε συμφωνηθεί στο πλαίσιο της διακηρυγμένης πολιτικής για αναζήτηση ειρηνικής επιλύσεως του Κουρδικού προβλήματος.  

Ο Ταγίπ Ερντογάν είχε διακηρύξει μια φιλόδοξη πολιτική στο Κουρδικό, με στόχο να επιτύχει λύση του προβλήματος, που θα του επέτρεπε να μετατρέψει τους Κούρδους της περιοχής σε στρατηγικό πλεονέκτημα, παρουσιάζοντας την Τουρκία ως «προστάτη» των Κούρδων αντί για θανάσιμο εχθρό που είναι σήμερα.
Κοινός παρονομαστής του σχεδίου αυτού θα ήταν το Ισλάμ, όπως και επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η ενότητα της Τουρκίας θα εδραζόταν πάνω στον κοινό αυτό παρονομαστή και όχι στην Κεμαλική αντίληψη του εθνικού κράτους, που απαιτεί αφομοίωση και απορρίπτει ως διαμελισμό της Τουρκίας και κίνδυνο την αναγνώριση οποιωνδήποτε εθνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων και τοπικής αυτονομίας στους Κούρδους.
Η αποτυχία του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ να κατακτήσει την ποθούμενη αυτοδυναμία στις τελευταίες εκλογές, που θα του επέτρεπε να προωθήσει αλλαγές στο σύνταγμα και μετατροπή του καθεστώτος της χώρας σε προεδρικό, έθεσαν τον Τούρκο Πρόεδρο προ αδιεξόδου. 

 Διαπιστώνει ότι η κύρια ίσως αιτία που του στέρησε την αυτοδυναμία είναι η θεαματική άνοδος του Κουρδικού Κόμματος HDP, που συσπειρώνει και πολλούς διαμαρτυρόμενους Τούρκους διανοούμενους. Με την προοπτική νέων εκλογών, εφόσον αποδεικνύεται ανέφικτη η δημιουργία κυβερνήσεως συνασπισμού με τα αντιπολιτευόμενα κόμματα, ο Ταγίπ Ερντογάν στρέφεται κατά των Κούρδων για να επιτύχει εσωτερική συσπείρωση και κομματική ενίσχυση. Η Γενική Εισαγγελία επιστρατεύεται για να πλήξει στο εσωτερικό, με διάφορα προσχήματα, το Κουρδικό κόμμα. Στο εξωτερικό, στη Συρία και στο Βόρειο Ιράκ, επιστρατεύονται τα βομβαρδιστικά και το Τουρκικό πυροβολικό. Με την πολιτική αυτή ο ίδιος ο Ερντογάν ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο συγκρούσεως με τους Κούρδους.
Ο Ερντογάν τρέφει ελπίδες ότι η επέμβασή του στη Συρία μπορεί να προσπορίσει μεγάλα οφέλη στην Άγκυρα. Αυτό δεν είναι καθόλου βέβαιο, με δεδομένη την αντίδραση του Ιράν και της Ρωσίας, που διέψευσαν μέχρι τώρα τις προσδοκίες της Άγκυρας.  

Πολύ ανησυχητική για μας είναι, αντιθέτως, η κατάσταση στην Κύπρο, όπου η ανερμάτιστη πολιτική της σημερινής ηγεσίας μπορεί να δώσει στην Άγκυρα την αναζητούμενη για τις εκλογές νίκη, που θα βοηθήσει το κυβερνών κόμμα του Ερντογάν.