ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΤΟΥΡΚΙΑ: Η εμπλοκή της Aγκυρας στον συριακό εμφύλιο

Γράφει ο Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης 

Επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ. Έντυπη

Η βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας από μέλη του «Ισλαμικού Κράτους» στην τουρκική μεθοριακή πόλη Σουρούτς δεν κόστισε μόνον τη ζωή περισσότερων από τριάντα Τούρκων και Κούρδων εθελοντών που σκόπευαν να μεταβούν στην πόλη-σύμβολο του αγώνα εναντίον των τζιχαντιστών, Κομπάνι, και να συμβάλουν στην ανοικοδόμησή της. Κατέφερε κι ένα νέο βαρύ πλήγμα στην τουρκική ασφάλεια και υπογράμμισε για άλλη μία φορά τα αδιέξοδα και τους κινδύνους της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στη Συρία.  

Προσηλωμένη στον στόχο της αλλαγής καθεστώτος στη Συρία πάση θυσία, η Τουρκία παρείχε από την αρχή του εμφυλίου πολέμου παντοειδείς διευκολύνσεις σε όλες τις αντιπολιτευόμενες ένοπλες ομάδες. Τούτο συνέβαλε όχι μόνον στην άνθηση των τζιχαντιστικών οργανώσεων στη Συρία αλλά και στη στρατολόγηση χιλιάδων Τούρκων εθελοντών στις τάξεις των τζιχαντιστών. Οι συνοριακές επαρχίες της Τουρκίας προς τη Συρία μετετράπησαν σε ζώνες ανεφοδιασμού των τζιχαντιστών. Η σταδιακή ανάπτυξη τζιχαντιστικών πυρήνων και εντός Τουρκίας, τόσο στις συνοριακές επαρχίες όσο και στις μεγάλες πόλεις, εξελίχθηκε σε σοβαρότατη απειλή εναντίον της τουρκικής ασφαλείας. 

Η τουρκική κυβέρνηση ωστόσο δεν φάνηκε να πτοείται από τις προειδοποιήσεις των ειδικών.  

Η επίθεση αυτοκτονίας στην τουρκική μεθοριακή πόλη Ρεϊχανλί τον Μάιο του 2013 ήταν μια πρώτη προειδοποίηση, η οποία δεν ελήφθη υπ’ όψιν. Η τρομοκρατική επίθεση στο Σουρούτς δεν αποτελεί έκπληξη, αλλά επιβεβαίωση του σε πόσο ευάλωτη θέση έχει φέρει την Τουρκία η συνεχιζόμενη πολιτική της.
Είναι αδύνατον βεβαίως να εκτιμήσει την τουρκική πολιτική στη Συρία χωρίς να συνυπολογίσει κανείς το κουρδικό ζήτημα:   

Η στάση της τουρκικής κυβερνήσεως κατά την πολιορκία του Κομπάνι από τις δυνάμεις του «Ισλαμικού Κράτους» αποξένωσε μεγάλο μέρος των συντηρητικών ψηφοφόρων κουρδικής καταγωγής του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (Adalet ve Kalknma Partisi - ΑΚΡ) και συνέβαλε τα μέγιστα στην εκλογική επιτυχία του φιλοκουρδικού Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (Halklarn Demokrasi Partisi - HDP) στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου. Παρά το εκλογικό πλήγμα, η καχυποψία της τουρκικής κυβερνήσεως έναντι της αναδυόμενης κουρδικής πολιτικής οντότητος στη Συρία παραμένει ισχυρή. Οι πρόσφατες στρατιωτικές επιτυχίες των κουρδικών δυνάμεων εναντίον των τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους» και η κατάληψη της πόλεως Ταλ Αμπιαντ οδήγησαν στην εδαφική ενοποίηση των δύο από τα τρία κουρδικά «καντόνια» στα βόρεια της Συρίας. Τούτο αναζωπύρωσε τη συζήτηση εντός Τουρκίας για την αναγκαιότητα στρατιωτικής επεμβάσεως και δημιουργίας μιας τουρκικής «ζώνης ασφαλείας» εντός του συριακού εδάφους. Αυτή θα ισοδυναμούσε με την κατάληψη των υπό τζιχαντιστικό έλεγχο εδαφών μεταξύ του Κομπάνι και της υπό κουρδικό έλεγχο επαρχίας του Αφρίν στη Βορειοδυτική Συρία. Αυτό θα ακύρωνε κάθε κουρδική προσπάθεια καταλήψεως των εδαφών με σκοπό την ενοποίηση όλων των κουρδικών «καντονιών» και θα εξασφάλιζε τον από Τουρκίας ανεφοδιασμό των αντικαθεστωτικών δυνάμεων στο Χαλέπι.
Από την άλλη, δεσπόζουσα θέση έχουν και οι μικροκομματικοί σχεδιασμοί του κ. Ερντογάν. Οι συλλήψεις μελών και οι βομβαρδισμοί θέσεων κουρδικών οργανώσεων και του «Ισλαμικού Κράτους» στο Ιράκ και στη Συρία αποσκοπούν να συσπειρώσουν τους Τούρκους εθνικιστές γύρω από τον Τούρκο πρόεδρο και το κυβερνών κόμμα, ενόψει και των προδιαγραφόμενων πρόωρων εκλογών. Ετσι εξηγείται και η επιμονή στην προσέγγιση του κουρδικού κινήματος στη Συρία ως μεγαλύτερης απειλής για την τουρκική ασφάλεια σε σχέση με τις τζιχαντιστικές οργανώσεις. Η τρομοκρατική επίθεση στο Σουρούτς αποτελεί οδυνηρή υπόμνηση της παραπάνω εσφαλμένης και επικίνδυνης για τη σταθερότητα της χώρας εκτιμήσεως.