Στο Βερολίνο, όπως και σε άλλες πρωτεύουσες σε όλη την Ευρώπη, οι
πολιτικοί και οι φορείς άσκησης πολιτικής έχουν αρχίσει να σκέφτονται
την επόμενη ημέρα. Μπορεί αυτή να είναι η επόμενη εβδομάδα, μήνας ή
χρόνος.
Το πρώτο βήμα είναι να προετοιμαστούν για το παιχνίδι
αλληλοκατηγοριών που θα ακολουθήσει αν η ελληνική κυβέρνηση αποφασίσει
να χρεοκοπήσει.
Το δεύτερο βήμα είναι να αναρωτηθούν τι θα γίνει
από εκεί και έπειτα.
Έξοδος από το ευρώ και πιθανότατα από την Ευρωπαϊκή
Ένωση;
Ένα υπό κατάρρευση κράτος που θα μετατραπεί σε ένα αποτυχημένο κράτος;
Ένα βαλκανικό προπύργιο για την Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν;
Μέσα
στον πανικό αυτό, έχω ακούσει μισή ντουζίνα λόγους για τους οποίους η
Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ και οι λοιποί ηγέτες της ευρωζώνης
που κρατάνε σκληρή στάση απέναντι στην Ελλάδα – όπως αυτοί της Ισπανίας,
της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας – πρέπει να ξεσκεπάσουν την ελληνική
μπλόφα. Όχι εξαιτίας κάποιας αυταρέσκειας ή σε ένα πνεύμα τιμωρίας και
εκδίκησης, αλλά επειδή οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν προσφέρει κάποια
καλύτερη εναλλακτική.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας
δεν είχε μια άσχημη ιστορία να παρουσιάσει μετά την εκλογική του νίκη
τον Ιανουάριο.
Η Ελλάδα χρειαζόταν ελάφρυνση χρέους και η κυβέρνηση του
ΣΥΡΙΖΑ υποσχέθηκε στους ψηφοφόρους ότι θα διαλύσει τις πελατειακές
σχέσεις που δηλητηριάζουν την πολιτική και την οικονομία της χώρας.
Ένας αντικειμενικός παρατηρητής θα μπορούσε να διακρίνει μια συμφωνία: μια ριζική μεταρρύθμιση
των κρατικών θεσμών, την αντιμετώπιση των ολιγαρχών και το άνοιγμα των
καρτέλ και των κλειστών επαγγελμάτων που κάνουν φτωχότερο τον ελληνικό
λαό, μαζί με μια παρατεταμένη επίθεση στην διαφθορά με αντάλλαγμα την
υπόσχεση για διαγραφή χρέους.
Η καλή θέληση έχει εξαντληθεί. Οι υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ
δεν υλοποιήθηκαν. Οι κλίκες, τα καρτέλ και οι ολιγάρχες ευδοκιμούν όπως
και πριν. Και στις συνομιλίες με τους πιστωτές της η Αθήνα έχει
επιδείξει ένα τοξικό μείγμα αλαζονείας, ερασιτεχνισμού και προσβλητικής
πλεονεξίας.
Αφήστε τα επιμέρους επιχειρήματα των τεχνοκρατών
σχετικά με το ακριβές μέγεθος του πρωτογενούς πλεονάσματος της Ελλάδας ή
τις περικοπές που χρειάζονται για την δημιουργία ενός βιώσιμου
ασφαλιστικού συστήματος.
Στις συνομιλίες με τους άλλους ηγέτες ο κ. Τσίπρας ακολούθησε την γραμμή ενός φονταμενταλιστή.
Θέλει μια ελάφρυνση χρέους που θα είναι αρκετή για να απελευθερώσει την
Ελλάδα από όλες τις υποχρεώσεις του τρέχοντος προγράμματος με τους
πιστωτές. Και θέλει να βγει από το πρόγραμμα γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ απαρνιέται
τις αρχές της ελεύθερης αγοράς.
Δεν προκαλεί έκπληξη λοιπόν, ότι
διαισθάνεται κανείς μια έντονη ενόχληση από την πλευρά της γερμανικής
κυβέρνησης. Από την καγκελαρία ως τα υπουργεία εξωτερικών και
οικονομικών, το μήνυμα είναι ότι η μοίρα της Ελλάδας βρίσκεται στα χέρια
της κυβέρνησης της. Και αν οι πιο σκληρές δηλώσεις έχουν γίνει από τους
Χριστιανοδημοκράτες της κ. Μέρκελ, οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν διαγράψει την αρχική τους συμπάθεια απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ.
Άνθρωποι
που είναι κοντά στην καγκελάριο λένε πως είναι απολύτως έτοιμη να δει
την Αθήνα να βγαίνει από το ευρώ. Ναι, υπάρχουν διαφορές με το υπουργείο
Οικονομικών, όπου το αφεντικό Βόλφγκανγκ Σόιμπλε επιμένει πως το πρώτο
καθήκον της Γερμανίας είναι να διασφαλίσει το μακροπρόθεσμο μέλλον της
ευρωζώνης μέσω της εφαρμογής των κανονισμών.
Η κ. Μέρκελ έχει μια
ευρύτερη, πολιτική αντίληψη:
Από την άλλη μεριά, παρακολουθεί προσεκτικά το ενδεχόμενο να γίνει ανταρσία μέσα στο κόμμα
της αν απομακρυνθεί πολύ από την γραμμή του υπουργού Οικονομικών της. Η
καγκελάριος είναι μια ηγέτιδα που είναι καλά εξασκημένη στην επιβίωση,
κάτι που πολλοί ξεχνούν.
Ωστόσο, αν και ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται
αποφασισμένος να προχωρήσει προς το χείλος του γκρεμού και οι εταίροι
νιώθουν βέβαιοι ότι η ευρωζώνη θα αντέξει το σοκ της πτώσης
του, η κ. Μέρκελ είναι αυτή που διαισθάνεται καλύτερα από οποιονδήποτε
άλλο ηγέτη τον έναν καλό λόγο για τον οποίο δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί η
Ελλάδα.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι ανεξάρτητοι από την οικονομία που
μπορεί να την προβληματίζουν:
Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα
δημιουργούσε περισσότερη ανησυχία για τις πιο ταραγμένες περιοχές της
Ευρώπης. Ο κ. Πούτιν, που προωθεί την αστάθεια και την ανατροπή στα
Βαλκάνια, θα αδράξει την ευκαιρία.
Η στάση της Ευρώπης απέναντι
στον ρεβανσισμό της Ρωσίας θα αποδυναμωθεί. Θα είναι ακόμα δυσκολότερο
να συγκρατηθεί η μετανάστευση από την Μεσόγειο.
Οι προσπάθειες
συμφιλίωσης στην Κύπρο θα πάγωναν. Και όλα αυτά, ανεξάρτητα από τον
αντίκτυπο στην εμπιστοσύνη των αγορών για το μακροπρόθεσμο μέλλον της
ευρωζώνης.
Αλλά η δική μου εκτίμηση είναι πως αυτό που κρατάει
ξύπνια την κ. Μέρκελ το βράδυ είναι πολύ λιγότερο χειροπιαστό και πολύ
πιο ισχυρό από όλους αυτούς τους υπολογισμούς:
Το πιθανότερο είναι πως
είναι διχασμένη μεταξύ της εδραιωμένης πεποίθησης της για την σημασία
της τήρησης των κανονισμών – η παραβίαση των κανονισμών από τον κ. Πούτιν
εξηγεί την σκληρή της απάντηση στην ρωσική εισβολή στην ανατολική
Ουκρανία – και της αίσθησης του καθήκοντος για την ευρωπαϊκή αποστολή
της Γερμανίας.
Η κ. Μέρκελ βλέπει τον εαυτό της ως τον φρουρό της ευρωπαϊκής ενότητας, ιδίως μετά την υποχώρηση της γαλλικής κυβέρνησης του Φρανσουά Ολάντ
από τον κοινό ηγετικό της ρόλο, που κάποτε έφερνε στο μυαλό την
μεταφορά της γαλλογερμανικής ατμομηχανής.
Η έξοδος της Ελλάδας θα ήταν
μια ιστορική αποτυχία. Μια παραδοχή του πόσο εύθραυστο είναι το
ευρωπαϊκό οικοδόμημα και ένα σημάδι στον κόσμο ότι η διαδικασία της
ενοποίησης θα αντιστρεφόταν.
Τίποτα από τα παραπάνω δεν σημαίνουν
πολλά στους ευρωσκεπτικιστές Αγγλοσάξονες. Αλλά η νέα, ενωμένη Γερμανία
ιδρύθηκε στην πεποίθηση πως το μέλλον της είναι ριζομένο στην ενοποίηση
της Ευρώπης. Αυτή είναι η μεγάλη κληρονομιά του Χέλμουτ Κολ.
Ενας
Ιταλός φίλος υποστήριξε πριν λίγες ημέρες ότι η Ευρώπη μπορεί να
αντιμετωπίζει την Ελλάδα όπως πολλοί στην Ιταλία αντιμετωπίζουν εδώ και
καιρό το Νότιο τμήμα της χώρας: αδιόρθωτη, υπερβολικά ακριβή, αλλά εν
τέλει απαραίτητη.
Η κ. Μέρκελ είμαι βέβαιος ότι δεν θα πήγαινε
τόσο μακριά, αλλά δεν θα άφηνε με τόση ελαφρότητα την Ελλάδα. Αλλά εδώ
βρίσκεται η ειρωνεία:
Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα – Grexit ή άλλη
μια διάσωση – η Γερμανίδα καγκελάριος μπορεί να είναι ο μεγάλος χαμένος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου