ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ και ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Εξοδος από ευρώ ή διπλό νόμισμα οδηγούν σε μεγαλύτερη φτώχεια

Του Jurgen Matthes 

Eπικεφαλής του τμήματος ερευνών διεθνούς οικονομίας και προοπτικών του γερμανικού Ινστιτούτου της Κολωνίας για την Οικονομική Ερευνα.

Η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη ή η χρήση διπλού νομίσματος δεν θα επιλύσει τα προβλήματα της Ελλάδας. Αντιθέτως, βραχυπρόθεσμα θα είναι το χειρότερο δυνατό σενάριο για την Ελλάδα. Μόνο μεσομακροπρόθεσμα θα βοηθούσε τις εξαγωγικές επιχειρήσεις η υποτίμηση του νομίσματος και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των τιμών που θα ερχόταν ως αποτέλεσμα της εξόδου από το ευρώ.  

Για την Ευρωζώνη η έξοδος της Ελλάδας ή η υιοθέτηση διπλού νομίσματος θα ήταν το σήμα ότι η νομισματική ένωση δεν είναι παντοτινή, ακόμη και αν η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική απ’ ό,τι θα ήταν το 2010-2012, δεδομένου ότι σήμερα δεν υπάρχει σχεδόν καμία μετάδοση της κρίσης στις χώρες της υπόλοιπης περιφέρειας.  

Η αρνητική, βραχυπρόθεσμα, επίδραση που θα είχε η έξοδος από το ευρώ ή από τη χρήση διπλού νομίσματος θα έριχνε την Ελλάδα σε πολύ βαθιά κρίση και θα οδηγούσε σε περαιτέρω φτώχεια. Θα επηρεαζόταν κυρίως ο ελληνικός χρηματοπιστωτικός τομέας, ο οποίος είναι ήδη πολύ αδύναμος, ιδίως μέσω της μαζικής απόσυρσης καταθέσεων από τις τράπεζας. Μόνο εν μέρει μπορεί η επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων να το αποτρέψει. Τα προβλήματα στον χρηματοπιστωτικό τομέα θα προκαλούσαν περαιτέρω συρρίκνωση της πιστωτικής επέκτασης και θα απειλούσαν τις τράπεζες με χρεοκοπία. Η απειλή της χρεοκοπίας δεν θα περιοριζόταν μόνο στον τραπεζικό τομέα, αλλά θα περιελάμβανε και επιχειρήσεις και ιδίως το ελληνικό κράτος.
Ολοι οι ιδιωτικοί και δημόσιοι παράγοντες της οικονομίας που έχουν σημαντικού ύψους χρέη σε ευρώ τα οποία διέπονται από ξένο δίκαιο (δηλαδή χρέος που δεν θα μπορεί να μετατραπεί σε δραχμές) θα έχουν να αντιμετωπίσουν ακόμη υψηλότερο χρέος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το νέο ή το διπλό νόμισμα θα υποτιμηθεί σε μεγάλο βαθμό έναντι του ευρώ. Φανταστείτε τον ισολογισμό μιας εταιρείας ή μιας τράπεζας με σημαντικό χρέος σε ευρώ το οποίο διέπεται από ξένο δίκαιο: Τα εν λόγω χρέη θα παραμείνουν σε ευρώ, αλλά σημαντικό μέρος της περιουσίας της εταιρείας θα μετατραπεί στο νέο ή στο διπλό νόμισμα, το οποίο στη συνέχεια θα υποτιμηθεί. Η διαδικασία αυτή θα προκαλέσει μια τεράστια «τρύπα» στον ισολογισμό και θα μπορούσε κάλλιστα να οδηγήσει σε χρεοκοπία.  

Το πιθανότερο είναι να υπάρξει χρεοκοπία της ελληνικής κυβέρνησης, διότι το εξωτερικό της χρέος θα παραμείνει σε μεγάλο βαθμό σε ευρώ αλλά τα φορολογικά έσοδα όλο και περισσότερο θα είναι στο νέο νόμισμα.  

Οι χρεοκοπίες και η έλλειψη πιστωτικής επέκτασης θα οδηγήσουν σε σοβαρή αύξηση της ανεργίας. Η χρεοκοπία της κυβέρνησης θα μπορούσε να σημάνει ότι για κάποιο διάστημα δεν θα είναι δυνατή η καταβολή μισθών και συντάξεων ή ότι θα είναι δυνατή η καταβολή τους στο νέο υποτιμημένο νόμισμα. Παράλληλα, τα δημοσιονομικά προβλήματα θα επιδεινώσουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση της οικονομίας και των τραπεζών που διακρατούν ελληνικά κρατικά ομόλογα.
Ποιο θα μπορούσε να είναι το όφελος από την εισαγωγή νέου νομίσματος; 

Πρόκειται για χρονοβόρο διαδικασία: 

Η εισαγωγή διπλού νομίσματος θα μπορούσε να κερδίσει λίγο χρόνο μέχρι να υπάρξει πλήρης έξοδος από το ευρώ. Προτείνεται η εισαγωγή διπλού νομίσματος για περιορισμένο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια η κατάργησή του.  

Ακόμη και έτσι το πλήγμα για την ελληνική οικονομία θα είναι βαρύ: 

Ενα πρόβλημα αφορά την αποδοχή του διπλού νομίσματος όπως φανερώνει η διεθνής εμπειρία:  

Τα χαρτονομίσματα ή οι υποσχετικές του νέου νομίσματος δεν θα είναι τόσο ασφαλή όσο τα χαρτονομίσματα του ευρώ, με αποτέλεσμα να υπάρξει έλλειψη εμπιστοσύνης προς το νέο νόμισμα. 

Δεύτερον, είναι πολύ πιθανό το νέο νόμισμα να υποτιμηθεί έναντι του ευρώ. 

Εξαιτίας της έλλειψης αποδοχής του νέου νομίσματος δεν είναι πιθανό «το κακό νόμισμα να διώξει το καλό», όπως υποστηρίζουν μερικοί. Στην προσπάθειά της να το εισαγάγει στην αγορά, η κυβέρνηση θα πρέπει να θεσπίσει κανόνες για την υποχρεωτική χρήση του π.χ. για την πληρωμή μισθών και πιθανώς μέσω και της μετατροπής των τραπεζικών λογαριασμών. 

Ανάλογα με τον βαθμό μετατροπής θα ασκηθεί και νέα πίεση στους ισολογισμούς των επιχειρήσεων.

Επιπλέον, οι άνθρωποι θα εξακολουθήσουν να προτιμούν το ευρώ, οπότε είναι πολύ πιθανή η δημιουργίας μιας πολύ μεγάλης «μαύρης» αγοράς. 

Τι θα σήμαινε κάτι τέτοιο για έναν συνηθισμένο μισθωτό; 

Πιθανότατα θα πληρώνεται στο νέο νόμισμα, όμως πολλά αγαθά θα είναι διαθέσιμα μόνο στη «μαύρη» αγορά και σε ευρώ. Εξαιτίας της ταχείας υποτίμησης του νέου νομίσματος θα μειωθεί σημαντικά η αγοραστική δύναμη και οι άνθρωποι θα γίνουν ακόμη φτωχότεροι.  

Αυτός είναι ένας ακόμη καλός λόγος για τον οποίον δεν αποτελεί ικανοποιητική λύση η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ ή η εισαγωγή διπλού νομίσματος.