ΤΟΥΡΚΙΑ: Η πολιτικά ριψοκίνδυνη αποφάση των Κούρδων ενόψει των βουλευτικών εκλογών

Γράφει ο Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης 

Επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Καθώς η Τουρκία εισέρχεται σιγά σιγά σε προεκλογική περίοδο ενόψει των βουλευτικών εκλογών που θα διεξαχθούν στις 7 Ιουνίου, ήδη συζητείται έντονα μια απόφαση με δυνητικά καθοριστικό αντίκτυπο στις μετεκλογικές πολιτικές εξελίξεις: η κάθοδος του φιλοκουρδικού Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (Halklarn Demokrasi Partisi - HDP) στις βουλευτικές εκλογές με συνδυασμούς σε όλες τις περιφέρειες της χώρας.
 

Βάσει του τουρκικού εκλογικού νόμου, για να εκπροσωπηθεί ένα πολιτικό κόμμα στη Βουλή, απαιτείται να συγκεντρώσει τουλάχιστον 10% των ψήφων του εκλογικού σώματος. Η δικλίδα αυτή, η οποία αποτελεί κληρονομιά του δικτατορικού καθεστώτος Εβρέν, αποσκοπούσε στο να τεθεί εμπόδιο στην ανάδυση κομμάτων από τις τάξεις του πολιτικού Ισλάμ και του κουρδικού εθνικισμού. 

Ενώ τα τουρκικά ισλαμιστικά κόμματα κατόρθωσαν να ξεπεράσουν νωρίς τον σκόπελο και να κυριαρχήσουν στο πολιτικό στερέωμα, τα κουρδικά κόμματα δεν κατόρθωσαν να υπερβούν το όριο του 10%.  

Η λύση που δόθηκε ήταν η μη επίσημη συμμετοχή τους στις εκλογές, αλλά η υποστήριξη ανεξάρτητων υποψηφίων στις εκλογικές περιφέρειες με ισχυρή παρουσία της κουρδικής μειονότητας. Καθώς οι ανεξάρτητοι υποστηριζόμενοι υποψήφιοι συγκέντρωναν ποσοστά άνω του εκλογικού μέτρου της περιφέρειας, κατόρθωναν να εκλεγούν βουλευτές. Εν συνεχεία συγκροτούσαν εντός του τουρκικού Κοινοβουλίου την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος. Με αυτήν τη μεθόδευση τα φιλοκουρδικά κόμματα κατόρθωναν να εκλέγουν περί τους 25 βουλευτές κατά τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, αν και τα εκλογικά τους ποσοστά δεν υπερέβαιναν το 6%-7%.
 

Οι υποστηρικτές της αποφάσεως σημειώνουν το σχετικά καλό ποσοστό του 9,76% που συγκέντρωσε ο υποψήφιος του HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς και τονίζουν ότι ήλθε η ώρα της ενηλικιώσεως του κουρδικού πολιτικού κινήματος και της δυναμικής του εισόδου στο προσκήνιο της τουρκικής πολιτικής σκηνής. 

Αν υποθέσουμε ότι το HDP ξεπεράσει το όριο του 10%, θα μπορούσε να εκλέξει περί τους 50 βουλευτές, να διπλασιάσει δηλαδή τη δύναμή του στο τουρκικό Κοινοβούλιο. 

Οι μέχρι στιγμής δημοσκοπήσεις υπογραμμίζουν το ριψοκίνδυνο της αποφάσεως του HDP. Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα μετρήσεις: 

Tο κόμμα κινείται οριακά στο 10%.

 Υπάρχει λοιπόν ο κίνδυνος να εκμηδενίσει το HDP τη δύναμή του στο τουρκικό Κοινοβούλιο, αντί να τη διπλασιάσει.  

Μέγας ωφελημένος σε αυτήν την περίπτωση θα είναι το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάνπτυξης (Adalet ve Kalknma Partisi - ΑΚΡ) στο οποίο θα μεταβιβασθεί η συντριπτική πλειονότητα των εδρών που θα απολέσει το HDP.


 
Αυτή ακριβώς η προοπτική έχει δώσει τροφή σε εικασίες περί μυστικής συμφωνίας του ΑΚΡ με το HDP σχετικά με την αυτόνομη κάθοδο του τελευταίου στις εκλογές και την αναθεώρηση του Συντάγματος. Σύμφωνα με τα σενάρια αυτά: 

H αποτυχία του HDP να υπερβεί το όριο του 10% θα διευκόλυνε το ΑΚΡ να συγκεντρώσει τα 3/5 των εδρών του τουρκικού Κοινοβουλίου. Τούτο θα επέτρεπε τη διεξαγωγή συνταγματικού δημοψηφίσματος για την εισαγωγή του προεδρικού συστήματος, κατά τις επιθυμίες του προέδρου Ερντογάν. Σε αντάλλαγμα, το HDP έχει λάβει ρητές δεσμεύσεις για τη μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος εκπλήρωση των χρόνιων αιτημάτων του κουρδικού πολιτικού κινήματος, τα οποία αφορούν και τον έγκλειστο Αμπντουλάχ Οτσαλάν. 

Ανεξαρτήτως της ακριβείας των παραπάνω ισχυρισμών και της αξιοπιστίας των κυβερνητικών δεσμεύσεων, η στάση του HDP σχετικά με το περιεχόμενο και τη διαδικασία αναθεωρήσεως του Συντάγματος αποτελεί ένα από τα κρίσιμα ζητήματα των προσεχών εκλογών και θα επηρεάσει αποφασιστικώς την εκλογική του επίδοση.