Η ιστορία των ευζώνων

Των ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΣ ΠΟΥΡΝΑΡΑ και ΓΙΟΥΛΗΣ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ

Η λέξη εύζωνος (-ας), γνωστή και από τα ομηρικά έπη, προέρχεται από το συνθετικό ευ+ζωσμένος, ο καλά ζωσμένος δηλαδή, ο ντυμένος με χάρη, ελαφρά οπλισμένος στρατιώτης του πεζικού.  

Στα στρατιωτικά σώματα των αρχαίων Ελλήνων, οι εύζωνοι αποτελούσαν ξεχωριστούς λόχους. Ηταν οπλισμένοι με ελαφριά ασπίδα, ακόντιο και σφεντόνα ή τόξο, γι’ αυτό και αποκαλούνταν «σφενδονίται» ή «τοξόται».


Στα νεότερα χρόνια, η πρώτη αναφορά σε ευζώνους γίνεται κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, όταν οι Εθνοσυνελεύσεις πήραν μέτρα για τη συγκρότηση τακτικού στρατού. Οι επίλεκτοι λόχοι ονομάσθηκαν ευζωνικοί.


Με την καθιέρωση του χακί, έγιναν ορισμένες τροποποιήσεις και στη στολή των ευζώνων, διατηρήθηκαν βέβαια τα κύρια γνωρίσματά της: η φουστανέλα, το φέσι και τα τσαρούχια. Επίσης, όταν επιβλήθηκε η καθολική στρατολογία, οι άνδρες των ευζωνικών μονάδων στρατολογούνταν κυρίως από τις ορεινές περιοχές.
 

Η στολή του ευζώνου αποτελείται από τη φέρμελη (είδος μπέρτας), το μεϊντάνι (γελέκι κεντητό) από άσπρο μάλλινο ύφασμα, το κόκκινο φέσι με μαύρη φούντα, τη φουστανέλα από άσπρο ύφασμα, τις λευκές περικνημίδες, τα τσαρούχια με φούντα και την κάπα. 

Η προσωνυμία εύζωνος είναι ταυτόσημη και με την ονομασία τσολιάς, η οποία αρχικά σήμαινε αυτόν που φορούσε ευτελή ενδυμασία (από τσόλια) και αναφερόταν συνήθως σκωπτικά στους ορεσίβιους.

Μεταπολεμικά, η έννοια του τσολιά αμαυρώθηκε εξαιτίας των Ταγμάτων Ασφαλείας («Γερμανοτσολιάδες»), ωστόσο, πιο πριν, κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους, στη Μικρά Ασία και στο έπος του 1940, η έννοια του τσολιά ταυτίστηκε στη συνείδηση των Ελλήνων με τον κατ’ εξοχήν σκληροτράχηλο μαχητή.