ΚΟΙΝΩΝΙΑ και ΠΟΛΙΤΙΚΗ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Τέλος εποχής (1)

Της ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΠΑΝΟΥ

Και μόνο η αποχώρηση της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ από την εξουσία μετά από τέσσερις δεκαετίες σηματοδοτεί το κλείσιμο ενός ιστορικού κύκλου. 

Στη διάρκεια της μεταπολίτευσης υπήρξε γραμμική πρόοδος - όλο και βαθύτερη δημοκρατία, περισσότερη ευημερία για περισσότερους, σταδιακή ένταξη στον σκληρό πυρήνα της ΕΕ.  

Παρά τις μεγάλες οικονομικές ευκαιρίες και το ευνοϊκό κοινοτικό πλαίσιο, ουσιαστική σύγκλιση με το ευρωπαϊκό παράδειγμα δεν έγινε ποτέ, ενώ το μοναδικό σοβαρό πολιτικό εγχείρημα προς αυτή την κατεύθυνση, ο εκσυγχρονισμός, έμεινε μετέωρο. Ετσι, παρά και πέρα από την ελληνική ανάπτυξη, μείναμε με σοβαρές θεσμικές δυσλειτουργίες, ελλειμματική δημοκρατική κουλτούρα και παιδεία, συστημική διαφθορά, διαπλοκή της πολιτικής με την παρασιτική οικονομική ελίτ, κρατικοδίαιτο καπιταλισμό, πανίσχυρες συντεχνίες, μεγάλο και άρρωστο κράτος, ισχνή παραγωγική βάση, ιδεολογικοποίηση του λαϊκισμού και του πελατειασμού, αξιακή καθυστέρηση.

Όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση όλο αυτό το κουβάρι με τις παθογένειες τυλίχτηκε γύρω από το λαιμό μας. Η πτώση δεν αποτέλεσε αιτία και αφορμή για περίσκεψη και ανασύνταξη αλλά αντιμετωπίστηκε με τις μεθόδους και τις διανοητικές κατασκευές με τις οποίες φτάσαμε στη χρεοκοπία. Διχασμός, θεωρίες συνομωσίας, απλοϊκή σκέψη, επινόηση ξένου εχθρού, εθνικές φαντασιώσεις, έκρηξη του ανορθολογισμού, άρνηση της πραγματικότητας, τυφλή οργή, φανατισμός, μίσος και μίσος και μίσος.  

Με το δίλημμα μνημόνιο/αντιμνημόνιο φτιάχτηκαν οι νέες διαχωριστικές γραμμές στο πολιτικό και στο κοινωνικό επίπεδο και κάπως έτσι η χώρα μας έμεινε μόνη της στο τελευταίο βαγόνι του ευρωπαϊκού τρένου που προσπαθεί να βρει το δρόμο του. 

Ολες οι χώρες εκτός από τη δική μας τα κατάφεραν να δανείζονται από τις αγορές πολύ φθηνά, ενώ η ιστορική απόφαση της ΕΚΤ για ποσοτική χαλάρωση μπορεί να επιδράσει καταλυτικά στο πρόβλημα της ύφεσης και του αποπληθωρισμού. Εμείς αντί να δούμε πώς θα διορθώσουμε τα λάθη μας και πώς θα θεραπεύσουμε τις αδυναμίες μας δείχνουμε πάντα κάποιον απέναντι: Η Γαλλία έχει την Λεπέν, στην Ισπανία ανεβαίνουν οι Podemos, άρα η Μέρκελ χάνει και πρέπει να υποχωρήσει. Στην πραγματικότητα δεν αναγνωρίζουμε την εθνική διάσταση της ελληνικής κρίσης, παρά μόνο την ευρωπαϊκή. Και έχοντας πάρει ένα θηριώδες και μοναδικό στα παγκόσμια χρονικά δάνειο της τάξης των περίπου 250 δισ. ευρώ δεν θέτουμε ως στρατηγικό στόχο την έξοδο στις αγορές που θα φέρει την απεξάρτηση από τους πιστωτές, αλλά θεωρούμε πως είναι ζήτημα πυγμής να μας δώσουν κι άλλα χωρίς όρους.

Μια χώρα συνταξιούχων στην οποία η αναλογία μεταξύ ενεργού και μη ενεργού πληθυσμού επιδεινώνεται διαρκώς, ενώ στη διάρκεια της κρίσης η νέα επιχειρηματικότητα αποτυπώνεται σε σουβλατζίδικα, τυροπιτάδικα και καφετέριες, προφανώς δεν έχει και πολύ αίσιο μέλλον. Επίσης, όση βοήθεια και αν δοθεί απ έξω δεν πρόκειται να βρούμε άκρη αν δεν συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να βρούμε μια θέση στον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη όχι ως επιδοτούμενοι αλλά ως εξαγωγική δύναμη, ως παραγωγοί καινοτομίας, ως τουριστικός προορισμός.

Το κλείσιμο του ιστορικού κύκλου και η αρχή της εποχής. O ΣΥΡΙΖΑ θα μας φέρει ξανά αντιμέτωπους με τα υπαρξιακά συλλογικά διλήμματα: 

Θέλουμε να είμαστε Ευρωπαίοι με τους όρους που ισχύουν για τους άλλους Ευρωπαίους ή προτιμάμε την ιδιαιτερότητά μας με όποιο κόστος; 

Θέλουμε να ανατρέψουμε στερεότυπα και να αλλάξουμε νοοτροπία για να προοδεύσουμε ή επιμένουμε στο μοντέλο μας παρόλο που χρεοκόπησε; 

 Εχουμε επίγνωση των προβλημάτων της οικονομίας και της δημοκρατίας μας ή πιστεύουμε πως για όλα φταίνε οι έξω;

Υπάρχουν κάποια σημάδια που δεν επιτρέπουν αισιοδοξία. Ας σταθούμε μόνο σε ένα, στο σημαντικότερο: Η μαύρη ψήφος στον Κορυδαλλό είναι προσβολή για τον πολιτισμό και για κάθε δημοκρατική αξία. Είναι ντροπή μας και ο καθρέφτης της ελληνικής κατάντιας. Από εκεί και πέρα έχει πολλά να πει κανείς για το τι δείχνει η σύνθεση του επόμενου κοινοβουλίου ως προς την ποιότητα της κοινωνίας μας και ενδιαφέροντα ερωτήματα να θέσει σε σχέση με τα κίνητρα κάποιων από τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ, αν δηλαδή διεκδικούν κοινωνική δικαιοσύνη -που, θεωρητικά, είναι το πρόταγμα κάθε Αριστεράς- ή επιστροφή στο 2008 - που είναι το όνειρο του αθάνατου πελατειακού μας συστήματος-.

Έτσι κι αλλιώς, κάθε τέλος εποχής έχει ένταση, ο ήσυχος θάνατος είναι κάτι πολύ σπάνιο. Υπάρχει ο επιθανάτιος ρόγχος, υπάρχουν και οι τελευταίοι δυνατοί σπασμοί του τέρατος που ξεψυχά.