ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΙΣΛΑΜ - ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Τί ωθεί μαζικά τόσους νέους της Δύσης στην αγκαλιά της ισλαμικής τρομοκρατίας?

Του Reuven Paz / INSS

Ο αγώνας κατά του Ισλαμικού Κράτους που ξεκίνησε με μπροστάρη τις ΗΠΑ και τους συμμάχους των, φαίνεται μέχρι στιγμής να είναι ένας Σισύφειος πόλεμος: αναποτελεσματικός, περιορίζεται σε «γρατζουνιές» στην επιφάνεια της πυραμίδας του τζιχάντ, πέρα από τις ρίζες του φαινομένου, ανίκανος να δώσει τέλος στους εμφύλιους πολέμους στη Συρία και στο Ιράκ, και λειτουργώντας ως ένα άλλο στρώμα στο τωρινό χάος στη Συρία και στο Ιράκ, και σύντομα και στο Λίβανο.

Το συριακό χάος ειδικότερα, προκαλεί αντικρουόμενα συμφέροντα μεταξύ των διαφόρων δυνάμεων από τη μια πλευρά και των παράξενα κοινών συμφερόντων από την άλλη, αν και αυτό δεν έχει ακόμη οδηγήσει σε πρακτικές συμμαχίες ή σε πραγματική συνεργασία μεταξύ των διαφόρων αντιμαχόμενων φατριών.  

Στο επίκεντρο είναι ο πρόεδρος Bashar al-Assad και το καθεστώς του: από την πλευρά του, η δυτική συμμαχία δεν είναι σε θέση να προσδιορίσει τη θέση της απέναντί τους. Ο Assad έχει συμφέρον να αφήσει το IS και άλλες οργανώσεις όμοιές του ανέπαφες, έτσι ώστε η Δύση θα τους βλέπει ως τον μεγαλύτερο σατανά. Για τις ήπιες φιλελεύθερες δυνάμεις στη Συρία, οι οποίες έχουν σε μεγάλο βαθμό εξαφανιστεί από την δημόσια σκηνή, δεν είναι ξεκάθαρο ποιος είναι πιο κακός, ο Assad ή το IS.  

Η Τουρκία μπαίνει στον λαβύρινθο και δίνει ανάμεικτα μηνύματα. 

Το Ιράν, η Hizbollah και οι Κούρδοι είναι επίσης παράγοντες, και η θέση τους στις διάφορες εξισώσεις δεν είναι σαφής. Το Ιράν, αφού για χρόνια ήταν ο πυρηνικός τρόμος της Δύσης, έχει γίνει κάποιου είδους σύμμαχος των ΗΠΑ. Μερικές φορές μοιάζει σαν οι ΗΠΑ και η κυβέρνηση Obama να φοβούνται ακόμη την ισραηλινό-παλαιστινιακή σύγκρουση περισσότερο από οτιδήποτε συμβαίνει στη Μεσσοποταμία.

Η καταστροφή που πλήττει τη Μέση Ανατολή συνοδεύεται από μια τρομακτική σκέψη στον δυτικό κόσμο, ότι οι παλιοί μαθητές του IS επιστρέφουν στις χώρες προέλευσής τους και διεξάγουν τρομοκρατικές επιθέσεις, και ίσως ακόμη, αποκεφαλίζουν αθώους πολίτες. Υπάρχει πολύς πανικός, και σε συνδυασμό με τον φόβο για την επιδημία του Έμπολα, ο δυτικός κόσμος έχει γίνει ιδιαίτερα ανήσυχος. Βρίσκει ανακούφιση στις αεροπορικές επιθέσεις και στην μερική ανθρωπιστική βοήθεια για τα εκατομμύρια των προσφύγων που δημιουργούν οι εμφύλιοι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή.

Ωστόσο, όσο περισσότερο η μάχη εναντίον του Ισλαμικού Κράτους παίρνει τη μορφή αεροπορικών επιθέσεων και οι δυτικοί ηγέτες δεν χρειάζεται καν να υπονοήσουν ότι μπορεί να στείλουν χερσαία στρατεύματα στο Ιράκ και στη Συρία, τόσο περισσότερο η προσοχή εκτρέπεται από μια άλλη πτυχή του προβλήματος του Ισλαμικού Κράτους. Μαζί με το Ισλαμικό Κράτος υπάρχουν πολλοί άλλοι παράγοντες: η «κλασική» al-Qaeda, η Jabhat al-Nusra, η οποία υποτίθεται πως είναι πιο μετριοπαθής από το Ισλαμικό Κράτος, οι Ταλιμπάν, φέρονται να καταλαμβάνουν ξανά το Αφγανιστάν μόλις αποχωρήσουν οι ΗΠΑ, άλλες βίαιες τζιχαντιστικές οργανώσεις ανά τον κόσμο, και ορισμένες εκατοντάδες ισλαμιστές κληρικοί, που με την ελευθερία που τους χαρίζει το διαδίκτυο, απευθύνονται στο κοπάδι τους και τους μεταφέρουν σε αποκαλυπτικές κατευθύνσεις. 

 Η Δύση θα πρέπει να ανησυχεί από το ερώτημα του τι προκαλεί τόσους πολλούς νέους και όχι και τόσο νέους ανθρώπους από τη δύση, μουσουλμάνους και μη, που έχουν προσηλυτιστεί στο Ισλάμ, δεύτερης και τρίτης γενιάς μετανάστες, να επηρεάζονται τόσο από την προπαγάνδα του Ισλαμικού Κράτους και της τζιχάντ, που να συμμετέχουν με μεγάλους αριθμούς στον αγώνα.

Το φαινόμενο δεν είναι καινούριο. Ξεκίνησε στη διάρκεια του αγώνα κατά της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν, και μια παρόμοια κατάσταση αναπτύχθηκε στη διάρκεια του πολέμου του Ιράκ στη δεκαετία του ’00. Αυτά ήταν χρόνια πρωτοφανούς ανάπτυξης για τους τζιχαντιστές του διαδικτύου το οποίο έφερε τον ισλαμικό αγώνα μπροστά σε κάθε νέο με πληκτρολόγιο. Ακόμη και οι αποκεφαλισμοί, είχαν παρουσιαστεί στο διαδίκτυο από το 2002. Παρόλα αυτά, υπήρχαν λίγα τέτοια φαινόμενα και ο αριθμός των εθελοντών ήταν περιορισμένος. Επιπλέον, στο Ιράκ τη δεκαετία του 2000, οι περισσότεροι από τους εθελοντές για τις τζιχαντιστικές οργανώσεις ήταν Σαουδάραβες εξτρεμιστές, αλλά ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο, ο εθελοντισμός υπέρ του Ισλαμικού Κράτους και παρόμοιων οργανώσεων, φαίνεται να έχει γίνει πολύ πιο διεθνής, ποικίλη, εκτεταμένη και αυξημένη. Όλο και περισσότερο, ο εθελοντισμός για τις τάξεις της τζιχάντ στη Μεσσοποταμία γίνεται όμοιος με τον εθελοντισμό για τις Διεθνείς Ταξιαρχίες που οργανώθηκε στη δεκαετία του ’30 για τον αγώνα των Ισπανών Ρεπουμπλικάνων ενάντια στον φασισμό. 

Για ποιο λόγο οι αναλυτές και οι σχολιαστές στη Δύση δεν εμφανίζονται ενοχλημένοι δημοσίως από τον αυξανόμενο αριθμό των εθελοντών για το Ισλαμικό Κράτος και παρόμοιες οργανώσεις, που είναι πολίτες δυτικών κρατών και από τα κίνητρά τους, δεδομένης της τρομοκρατίας που ενδέχεται να κάνει την εμφάνισή της όταν αυτοί οι εθελοντές επιστρέψουν στις πατρίδες τους;

Επίσης είναι αξιοσημείωτη η ευκολία του εθελοντισμού και το σύντομο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της απόφασης για εθελοντική εργασία και εφαρμογή της απόφασης. Ήδη στο παρελθόν, μια βραχεία μετάβαση από τη λήψη μιας απόφασης για την πραγματοποίηση επίθεσης αυτοκτονίας/αυτοθυσίας μέχρι την εκτέλεσή της, ήταν ένα γνωστό φαινόμενο. Αυτό παρατηρήθηκε μεταξύ πληθυσμιακών ομάδων που υποβλήθηκαν σε παρατεταμένη ψυχολογική εκπαίδευση, όχι απαραιτήτως οργανώμενη, για τον αγώνα κατά του εχθρού. Υπήρξαν πολλά παραδείγματα μεταξύ των Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, Αφγανών, Σουνιτών στο Ιράκ και Σιιτών στο Νότιο Λίβανο στη δεκαετία του ’80. Αυτοί οι πληθυσμοί και οι κοινωνίες έλαβαν εκπαίδευση που περιελάμβανε ισλαμική προπαγάνδα και δικαιολογίες για την πάλη ενάντια στον κατακτητή. Οι προσπάθειες να πειστούν οι νέοι άνθρωποι από αυτές τις κοινωνίες να θυσιάσουν τις ζωές τους ήταν βαθιά ριζωμένο στην κοινωνία, ήταν κοινωνικά αποδεκτό, και ήταν μολυσματικό επίσης. Επιπλέον, μεταξύ ατόμων όπως οι Παλαιστίνιοι, στους οποίους πολλοί από αυτούς που διέπρατταν επιθέσεις ήταν μαθητές με ακαδημαϊκή εκπαίδευση, οι επιθέσεις αυτοκτονίας διεξαγόταν επίσης διότι οι δράστες έβλεπαν τους εαυτούς τους ως μέλη της κοινωνικής ελίτ, των οποίων ο ρόλος ήταν να οδηγήσουν τις μάζες στον αγώνα εναντίον της ισραηλινής κατοχής.

Ένα τέτοιο όραμα, το οποίο δίνει την αίσθηση του ρομαντισμού, ίσως ακόμη και του αλτρουισμού, φαίνεται να είναι τυπικό, τουλάχιστον εν μέρει, εκείνων που γίνονται εθελοντές για το Ισλαμικό Κράτος και για άλλες τέτοιες οργανώσεις εκείνη τη στιγμή. Είναι δύσκολο να εξηγηθεί γιατί αρκετές χιλιάδες μουσουλμάνοι που ζουν στη δύση θέλουν να πάνε στη Συρία και να ενταχθούν στο Ισλαμικό Κράτος, ενώ ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς έχουν ήδη πραγματοποιήσει αυτή την επιθυμία τους. 

Οι περισσότεροι είναι καλά ενσωματωμένοι στη μεσαία τάξη, έχουν μια ανώτερη εκπαίδευση, δεν είναι άνεργοι, και δεν ξεχώριζαν για τους δεσμούς τους με ισλαμικά στοιχεία προτού αποφασίσουν να γίνουν εθελοντές. Η διαδικασία της ριζοσπαστικοποίησής τους έλαβε χώρα πολύ γρήγορα, μέσα σε λίγους μήνες, και τους οδήγησε σε μια γρήγορη απόφαση να πάνε στη Συρία.

Αυτοί οι εθελοντές χρησιμεύουν ως πολύ γόνιμο έδαφος για την επιρροή της προπαγάνδας του Ισλαμικού Κράτους και άλλων τέτοιων οργανώσεων. Αυτή η προπαγάνδα λέει ότι ο αγώνας της οργάνωσης στο Ιράκ και στη Συρία, είναι ένας ηρωικός αγώνας για να σωθεί ολόκληρος ο μουσουλμανικός κόσμος, ο οποίος υποφέρει/καταπιέζεται/στερείται εξαιτίας της τυραννίας που τελικά, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους, είναι ξεκάθαρο αποτέλεσμα μιας δυτικής πλοκής , μιας «σταυροφορίας».

Σε αυτό το σημείο, το Ισραήλ, ο Ιουδαϊσμός και οι Εβραίοι, δεν είναι ακόμη στον πραγματικό κύκλο των εχθρών του Ισλαμικού Κράτους και παρόμοιων οργανώσεων, εκτός από τις ριζοσπαστικές ομάδες που δραστηριοποιούνται στη χερσόνησο του Σινά. Αλλά υπάρχει μια αξιοσημείωτη ανησυχία ότι αυτή η ημέρα θα έλθει, που θα θεωρηθούν ως στόχοι επίθεσης. Ένας σημαντικός αριθμός επιθέσεων στην Ευρώπη τα τελευταία δύο χρόνια ήταν εναντίον εβραϊκών ιδρυμάτων. Η ακλόνητη πίστη στο δίκαιο του ισλαμικού αγώνα και η μεγάλη ταχύτητα με την οποία προχωράει το Ισλαμικό Κράτος –όχι μόνο στη Συρία και στο Ιράκ, αλλά κυρίως στην αρένα των απειλών σε ολόκληρη τη Δύση, μαζί με τις απειλές εναντίον των αραβικών κρατών- υποδαυλίζει τη φαντασία των νεότερων και παλαιότερων μουσουλμάνων στη Δύση και πολύ γρήγορα χαλαρώνουν τους περιορισμούς των αποφάσεών τους. Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου έδωσαν ώθηση στο αίσθημα πως το τέλος της ημέρας ήταν κοντά και σε μια πεποίθηση ότι πλησιάζει η νίκη του Ισλάμ. Ομοίως, πολλοί που γράφουν σε ιστοσελίδες της τζιχάντ σήμερα, εκφράζουν αποκαλυπτικά συναισθήματα, είτε μεταξύ των γραμμών είτε και ξεκάθαρα.

Οι δυτικές χώρες πρέπει να λάβουν υπόψη αυτή τη σημαντική πτυχή του φαινομένου με την ίδια σοβαρότητα που ζυγίζουν τις στρατιωτικές τους κινήσεις στη Μέση Ανατολή.  

Για να συντριβεί το κεφάλι ενός φιδιού με μια βόμβα ή έναν πύραυλο, δεν είναι σε καμία περίπτωση αρκετό για έναν επιτυχημένο πόλεμο κατά του φαινομένου. Σήμερα φαίνεται στο Ισλαμικό Κράτος και σε άλλες παρόμοιες οργανώσεις, αλλά κανένας δεν γνωρίζει πώς θα εξελιχθεί αυτό στην επόμενη δεκαετία.

Το Ισραήλ συμμετέχει επίσης στην προστασία των Εβραίων της Ευρώπης, οι οποίοι είναι ένας ευάλωτος πληθυσμός και ένας προτιμώμενος στόχος για οργανωμένους και ανεξάρτητους τρομοκράτες. Ως εκ τούτου, πρέπει να δοθεί προσοχή στην ταχύτητα και στο πεδίο εφαρμογής της στρατολόγησης από το Ισλαμικό Κράτος, και σε συντονισμό με τους αξιωματούχους ασφαλείας στις ευρωπαϊκές χώρες, πρέπει να σκεφτεί πώς θα μειώσει την αναδυόμενη απειλή και πώς θα απαντήσει σε αυτήν, εάν πραγματοποιηθεί.