Η ολοένα και πιο έντονη διάσταση απόψεων μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ
αναφορικά με τη Συρία δοκιμάζει σε τέτοιο βαθμό τις αντοχές του 60χρονου
γεωπολιτικού τους συνασπισμού, κάνοντας πολλούς να αναρωτιούνται αν οι
δύο χώρες μπορούν πλέον να θεωρούνται σύμμαχοι, έγραψε σε μία
ενδιαφέρουσα ανάλυσή της η Λιζ Σλάι στην εφημερίδα «Ουάσιγκτον Ποστ».
Η τουρκική άρνηση στο αμερικανικό αίτημα για χρήση των βάσεων των ΗΠΑ για επιθέσεις εναντίον του «Ισλαμικού Κράτους», οι έριδες σχετικά με τη διαχείριση των μαχών που μαίνονται στο Κομπάνι και η σκληρή αντιαμερικανική ρητορική ανώτατων αξιωματούχων της τουρκικής κυβέρνησης, αποκαλύπτουν το βαθύ ρήγμα μεταξύ των δύο χωρών.
Η ένταση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις απειλεί πλέον άμεσα την πολιτική και αμυντική τους συμμαχία, που οικοδομήθηκε μέσα στον Ψυχρό Πόλεμο. «Αν η Τουρκία πάψει να είναι σύμμαχός μας, τότε και εμείς και η Τουρκία έχουμε σοβαρό πρόβλημα. Πρόκειται ίσως για τον σημαντικότερό μας σύμμαχο», λέει ο Φρανκ Ριτσιαρντόνε, που υπηρέτησε ως πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αγκυρα, μέχρι την παραίτησή του αυτό το καλοκαίρι.
Η από αέρος ρίψη όπλων την περασμένη εβδομάδα σε κουρδικές ανταρτικές οργανώσεις, τις οποίες η Αγκυρα χαρακτηρίζει τρομοκρατικές, οριστικοποίησε το διαζύγιο. Ο πρόεδρος Ερντογάν δεν απέκρυψε την οργή του, ενώ ο Αμερικανός ομόλογός του ενημέρωσε την Τουρκία για τη ρίψη, μόλις μία ώρα πριν πραγματοποιηθεί και λίγο αφότου ο Ερντογάν είχε δηλώσει σε συνέντευξη Τύπου ότι η χώρα του δεν θα επέτρεπε την παροχή τέτοιου είδους βοήθειας. Κατά τη διάρκεια περιοδείας του σε χώρες της Βαλτικής την περασμένη εβδομάδα, ο Τούρκος πρόεδρος δεν έπαψε να κατακεραυνώνει τον Ομπάμα.
Βαθύτερα αίτια
Η διπλωματική αντιπαράθεση γύρω από το Κομπάνι έχει τις ρίζες της σε βαθύτερα αίτια. «Η συριακή κρίση έφερε στην επιφάνεια δυσάρεστες αλήθειες γύρω από τη σχέση ΗΠΑ - Τουρκίας, τις οποίες και οι δύο πλευρές προτιμούσαν να ξεχνούν», λέει ο Μπουλέντ Αλιριζά, αναλυτής του Ινστιτούτου CSIS στην Ουάσιγκτον.
Τα περιστατικά έντασης στις σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών δεν είναι, ωστόσο, πρωτοφανή. Η Ουάσιγκτον επέβαλε, άλλωστε, εμπάργκο στις πωλήσεις όπλων στην Αγκυρα μετά την εισβολή στην Κύπρο το 1974. Το 2003, η απόφαση της τουρκικής εθνοσυνέλευσης να απαγορεύσει τη διέλευση αμερικανικών στρατευμάτων από το έδαφός της προς τα πεδία πολέμου στο Ιράκ, οδήγησε σε ένταση των σχέσεων που διατηρήθηκε μέχρι σήμερα.
Τούρκοι αξιωματούχοι ενοχλούνται όταν αφήνεται να εννοηθεί ότι η Αγκυρα αντιμετωπίζει φιλικά το «Ισλαμικό Κράτος». Οι αξιωματούχοι αυτοί υπογραμμίζουν ότι η Τουρκία –και όχι οι ΗΠΑ– είναι αναγκασμένη να μοιράζεται τα σύνορά της με τους τζιχαντιστές και ότι η Αγκυρα αποτελεί ήδη στόχο του «Ισλαμικού Κράτους». Την ίδια ώρα, η τουρκική κοινή γνώμη δεν κρύβει την αγανάκτησή της για την κοντόφθαλμη και καιροσκοπική, όπως την χαρακτηρίζει, αμερικανική πολιτική στην περιοχή, υπογραμμίζοντας τον κίνδυνο περιφερειακής ανάφλεξης.
Η τουρκική άρνηση στο αμερικανικό αίτημα για χρήση των βάσεων των ΗΠΑ για επιθέσεις εναντίον του «Ισλαμικού Κράτους», οι έριδες σχετικά με τη διαχείριση των μαχών που μαίνονται στο Κομπάνι και η σκληρή αντιαμερικανική ρητορική ανώτατων αξιωματούχων της τουρκικής κυβέρνησης, αποκαλύπτουν το βαθύ ρήγμα μεταξύ των δύο χωρών.
Η ένταση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις απειλεί πλέον άμεσα την πολιτική και αμυντική τους συμμαχία, που οικοδομήθηκε μέσα στον Ψυχρό Πόλεμο. «Αν η Τουρκία πάψει να είναι σύμμαχός μας, τότε και εμείς και η Τουρκία έχουμε σοβαρό πρόβλημα. Πρόκειται ίσως για τον σημαντικότερό μας σύμμαχο», λέει ο Φρανκ Ριτσιαρντόνε, που υπηρέτησε ως πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αγκυρα, μέχρι την παραίτησή του αυτό το καλοκαίρι.
Η από αέρος ρίψη όπλων την περασμένη εβδομάδα σε κουρδικές ανταρτικές οργανώσεις, τις οποίες η Αγκυρα χαρακτηρίζει τρομοκρατικές, οριστικοποίησε το διαζύγιο. Ο πρόεδρος Ερντογάν δεν απέκρυψε την οργή του, ενώ ο Αμερικανός ομόλογός του ενημέρωσε την Τουρκία για τη ρίψη, μόλις μία ώρα πριν πραγματοποιηθεί και λίγο αφότου ο Ερντογάν είχε δηλώσει σε συνέντευξη Τύπου ότι η χώρα του δεν θα επέτρεπε την παροχή τέτοιου είδους βοήθειας. Κατά τη διάρκεια περιοδείας του σε χώρες της Βαλτικής την περασμένη εβδομάδα, ο Τούρκος πρόεδρος δεν έπαψε να κατακεραυνώνει τον Ομπάμα.
Βαθύτερα αίτια
Η διπλωματική αντιπαράθεση γύρω από το Κομπάνι έχει τις ρίζες της σε βαθύτερα αίτια. «Η συριακή κρίση έφερε στην επιφάνεια δυσάρεστες αλήθειες γύρω από τη σχέση ΗΠΑ - Τουρκίας, τις οποίες και οι δύο πλευρές προτιμούσαν να ξεχνούν», λέει ο Μπουλέντ Αλιριζά, αναλυτής του Ινστιτούτου CSIS στην Ουάσιγκτον.
Τα περιστατικά έντασης στις σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών δεν είναι, ωστόσο, πρωτοφανή. Η Ουάσιγκτον επέβαλε, άλλωστε, εμπάργκο στις πωλήσεις όπλων στην Αγκυρα μετά την εισβολή στην Κύπρο το 1974. Το 2003, η απόφαση της τουρκικής εθνοσυνέλευσης να απαγορεύσει τη διέλευση αμερικανικών στρατευμάτων από το έδαφός της προς τα πεδία πολέμου στο Ιράκ, οδήγησε σε ένταση των σχέσεων που διατηρήθηκε μέχρι σήμερα.
Τούρκοι αξιωματούχοι ενοχλούνται όταν αφήνεται να εννοηθεί ότι η Αγκυρα αντιμετωπίζει φιλικά το «Ισλαμικό Κράτος». Οι αξιωματούχοι αυτοί υπογραμμίζουν ότι η Τουρκία –και όχι οι ΗΠΑ– είναι αναγκασμένη να μοιράζεται τα σύνορά της με τους τζιχαντιστές και ότι η Αγκυρα αποτελεί ήδη στόχο του «Ισλαμικού Κράτους». Την ίδια ώρα, η τουρκική κοινή γνώμη δεν κρύβει την αγανάκτησή της για την κοντόφθαλμη και καιροσκοπική, όπως την χαρακτηρίζει, αμερικανική πολιτική στην περιοχή, υπογραμμίζοντας τον κίνδυνο περιφερειακής ανάφλεξης.
Η Τουρκία εκτιμά ότι ο Σύρος πρόεδρος Ασαντ αποτελεί το πραγματικό αίτιο της αστάθειας, που γέννησε το φαινόμενο του «Ισλαμικού Κράτους». Το μόνο που θα πετύχει η δυτική ανοχή στον Μπασάρ αλ Ασαντ στην εξουσία, υποστηρίζει η Τουρκία, θα είναι να διαιωνίσει τον αιματηρό πόλεμο στη χώρα και την αστάθεια στην ευρύτερη ευαίσθητη περιοχή.
«Για την ώρα, η συμμαχία Αγκυρας - Ουάσιγκτον αποτελεί αναπόδραστο μονόδρομο για τις δύο πλευρές. Η Τουρκία όμως έχει αλλάξει και η σχέση αυτή δεν θα κρατήσει πολύ», λέει Τούρκος αναλυτής στην «Ουάσιγκτον Ποστ».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου