“Αν το άρθρο σου ξεκινάει με τη φράση "από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου", μην το στείλεις καν”.
Έτσι ξεκινούσαν οι οδηγίες προς τους εν δυνάμει συνεργάτες του περιοδικού Foreign Policy όπως περιγράφεται στην έκδοση πριν από μια δεκαετία, όταν ξεκίνησε η ισπανική του έκδοση.
Με άλλα λόγια, πριν από δέκα χρόνια, η κοινή λογική έλεγε ότι ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν αρχαία ιστορία και ότι καμία πτυχή του δεν έχει σχέση με το παρόν.
Ο 19ος αιώνας τελείωσε το 1914, όπως μας είπαν, και ο 21ος αιώνας ξεκίνησε το 1989. Στη συνέχεια, οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 ήταν απλώς επιβεβαίωση ότι ο 21ος αιώνας πρόκειται να κυριαρχείται από στρατιωτική μονοπολικότητα (με μια ενιαία ηγεμονία της των ΗΠΑ), οικονομική πολυμέρεια, με πολλές χώρες να αναδύονται, ιδιαίτερα στην Ασία (Κίνα, Ινδία), αλλά επίσης και στη Λατινική Αμερική (Βραζιλία, Μεξικό).
Σε μια επίδειξη ελάχιστης φαντασίας και ελλείψει καλύτερου ονόματος, αποφασίσαμε να ονομάζουμε αυτή την κατάσταση “μετά τον Ψυχρό Πόλεμο”.
Τώρα, μια δεκαετία αργότερα, συζητάμε που βρισκόμαστε.
Είμαστε στο 1914, σε ένα προοίμιο μιας νέας παγκόσμιας σύγκρουσης, αυτή τη φορά στην Ασία και προκληθείσα από τις εντάσεις μεταξύ της Κίνας και των γειτόνων της;
Αυτό που ενισχύει αυτή την προοπτική είναι ένα γεγονός που πρέπει να θυμόμαστε: το 1914 απέδειξε ότι η οικονομική αλληλεξάρτηση δεν είναι πάντα εγγυητής ειρήνης. Αντίθετα, από τους Πελοποννησιακούς Πολέμους, γνωρίζουμε ότι οι αντιπαλότητες και οι υποψίες που δημιουργούνται από την αυξανόμενη δύναμη μερικών, τείνουν να δημιουργούν εντάσεις, στρατηγικές ανακατατάξεις και ακόμη και λανθασμένους υπολογισμούς που μπορεί να οδηγήσουν σε σύγκρουση, την οποία δεν επιδιώκουν αναγκαστικά οι παίχτες (σκοπίμως τουλάχιστον). Ως εκ τούτου, έχοντας κατά νου τον συνδυασμό του εθνικισμού, του αυταρχισμού και του αλυτρωτισμού στην περιοχή, η Θάλασσα της Νότιας Κίνας θα μπορούσε να γίνει η Ruhr του 21ου αιώνα.
Άλλοι, κυρίως από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και τις χώρες της Βαλτικής, διαφωνούν:
Είμαστε στο 1938, και το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε πως δεν είναι η στρατηγική θέση της Κριμαίας που έχει σημασία. Αυτό που έχει σημασία, λένε, είναι ότι η αποτυχία μας να κατανοήσουμε την επεκτατική λογική της Ρωσίας, μιας χώρας ταπεινωμένης από τον τρόπο με τον οποίο τελείωσε ο Ψυχρός Πόλεμος, δεν θα μας αφήσει να καταλάβουμε την ανάγκη να εναντιωθούμε στη Ρωσία, να τραβήξουμε μια κόκκινη γραμμή και να εγκαταλείψουμε τον κατευνασμό. Ως εκ τούτου, όπως ένας Χίτλερ, αγανακτισμένος από τη Συνθήκη των Βερσαλλιών κατανόησε την παραχώρησε την Σουδητία ως πράσινο φως για την προώθηση των εδαφικών του φιλοδοξιών, ο Putin θα ερμηνεύσει τη δική μας αποτυχία στην περίπτωση της Ουκρανίας, ως μια ένδειξη αδυναμίας που θα του επιτρέψει να ανακτήσει τα εδάφη και την τιμή μιας πληγωμένης Ρωσίας. Όπως δήλωσε προσφάτως ο ίδιος ο Putin σε ομιλία του στο φόρουμ Valdai στο Σότσι, η ΕΣΣΔ διαλύθηκε χωρίς καν να υπογραφεί μια συνθήκη που να καθόριζε την θέση της Ρωσίας μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Για μια τρίτη ομάδα, δεν είμαστε στο 1938, αλλά στο 1945, στην αρχή του νέου Ψυχρού Πολέμου:
Σήμερα είμαστε αναγκασμένοι να εξετάσουμε ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να συγκρατήσουμε τις επεκτατικές φιλοδοξίες της Ρωσίας, μεταμφιεσμένες αυτή τη φορά ως εθνοτικός εθνικισμός και έντονα διαποτισμένες από πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά χωρίς μια καταστροφική στρατιωτική σύγκρουση ως αποτέλεσμα. Στη συνέχεια, πρέπει να συνδυάσουμε τις κυρώσεις και την απομόνωση με συμφωνίες συνύπαρξης και διαπραγματεύσεις, χωρίς όμως να εγκαταλείπουμε βασικές αρχές.
Τέλος, η σύγχυση είναι τόσο έντονη που -φανταστείτε- υπάρχουν κάποιοι που θα μπορούσαν να πουν ότι είμαστε στο 2014, και ότι το 1914, το 1938 και το 1945 δεν θα χρησιμεύσουν για να καταλάβουμε οτιδήποτε από αυτά που μας συμβαίνουν.
Και έχουν δίκιο: 25 χρόνια μετά από την πτώση του Τείχους, ακόμη δεν ξέρουμε σε τι κόσμο ζούμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου