ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: «Παλικαρισμοί» με είκοσι χρόνια καθυστέρηση

Toυ ΒΑΣΙΛΗ ΖΗΡΑ

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, υπό την πίεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, διαμορφώθηκε ένα σύστημα με στόχο να είναι κάποιοι ικανοποιημένοι:
 


1. Η εκλογική πελατεία, οι εργαζόμενοι της ΔΕΗ, αφού η επιχείρηση, διατηρώντας το μονοπώλιο στον φθηνό λιγνίτη και στα υδροηλεκτρικά, μπορούσε να πληρώσει υψηλές αμοιβές σε υπεράριθμο προσωπικό.
 


2. Τα μεγάλα συμφέροντα. Ιδιώτες παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο ή ΑΠΕ, που εξασφάλισαν υψηλές επιδοτήσεις τιμών. Μεσάζοντες στην προμήθεια φυσικού αερίου. Εμποροι καυσίμων που πωλούν πετρέλαιο για τις ηλεκτρογεννήτριες στα μη διασυνδεδεμένα με το δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας νησιά κ.ά.

 
3. Τα μικρά συμφέροντα, δηλαδή οι μικροπαραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας (αγρότες κ.ά.) στους οποίους επίσης χορηγήθηκαν υψηλές επιδοτήσεις για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους.  

Διαμορφώθηκε δηλαδή ένα σύστημα αρπαχτής για πολλούς, μικρούς και μεγάλους. 

Βεβαίως, σε ένα σύστημα δεν είναι δυνατόν να κερδίζουν όλοι. Κάποιοι χάνουν.  Εν προκειμένω:
 

1. Η ΔΕΗ, που αγόραζε ακριβά το ρεύμα των ιδιωτών παραγωγών και το πουλούσε στη συνέχεια φθηνότερα.

 
2. Οι επιχειρήσεις, που πλήρωναν ακριβά το ρεύμα, αφού η ΔΕΗ, προκειμένου να περιορίσει τη ζημία από τα χαμηλά σε σχέση με το κόστος οικιακά τιμολόγια, επιβάρυνε τα εμπορικά.
 

3. Εντέλει ολόκληρη η οικονομία, καθώς το ενεργειακό κόστος μείωνε την ανταγωνιστικότητα.
 
 

Αυτό το σύστημα βάδιζε μακαρίως προς τη χρεοκοπία. Τη μακαριότητά του εξασφάλιζε το πολύ και φθηνό χρήμα της εποχής που «δέναμε τα σκυλιά με τα λουκάνικα» κατά την προσφιλή έκφραση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, ο οποίος -ως πρώην υπουργός Ανάπτυξης τη δεκαετία του ’90- έχει τη δική του ευθύνη για τις στρεβλώσεις. Ακόμη κι οι περισσότερες επιχειρήσεις που ακριβοπλήρωναν το ρεύμα δεν αντιδρούσαν, επειδή δεν ήταν εκτεθειμένες στον διεθνή ανταγωνισμό.
 

Κι ύστερα ήρθε η χρεοκοπία. Το φθηνό χρήμα εξαφανίστηκε, μαζί και το εισόδημα των καταναλωτών που χρηματοδοτούσε τα ελλείμματα και τις στρεβλώσεις της αγοράς. 

Στα χρόνια της κρίσης, αρκετά μέτρα ελήφθησαν για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και σχεδόν όλα αφορούσαν τη μισθωτή εργασία (μείωση μισθών, ευκολότερες απολύσεις, ευέλικτες μορφές απασχόλησης κ.ά.). Τίποτα σχεδόν δεν έγινε για να μειωθεί το ενεργειακό κόστος με διατηρήσιμο τρόπο, δηλαδή για την άρση των στρεβλώσεων. 

Στον τρίτο χρόνο της κρίσης μειώθηκαν οι επιχορηγήσεις στις ΑΠΕ, κι αυτό επειδή πίεσε η τρόικα, ενώ φέτος αποφασίστηκαν συμπληρωματικά μέτρα, όπως η επιστροφή κερδών της ΔΕΠΑ στην ενεργοβόρο βιομηχανία και οι συμβάσεις «διακοψιμότητας». Με τις τελευταίες, η βιομηχανία θα αποζημιώνεται για φορτία ηλεκτρικού ρεύματος που δεν θα χρησιμοποιεί όταν η ζήτηση είναι υψηλή. Ωστόσο, επειδή όλα αυτά έγιναν στο πόδι, η Κομισιόν διερευνά εάν πρόκειται για κρατικές ενισχύσεις και δεν προχωρεί στην έγκρισή τους. Ο υπουργός Ανάπτυξης Ν. Δένδιας «προειδοποίησε» ότι η κυβέρνηση θα νομοθετήσει μονομερώς εάν η Κομισιόν επιμείνει. 

Αντί η κυβέρνηση να κάνει «τσαμπουκάδες» στην Κομισιόν, θα ήταν χρησιμότερο να άρει τις στρεβλώσεις. Αφού δεν το κάνει και καταφεύγει σε ημίμετρα, θα ήταν αποτελεσματικότερο να βρει τη σωστή επιχειρηματολογία για να στηρίξει το αίτημά της. Στην Ευρώπη και την Κομισιόν αντιλαμβάνονται τη σημασία της βιομηχανίας και την αναγκαιότητα στήριξής της. Αλλά αυτό πρέπει να γίνει με έναν τρόπο που θα σέβεται στοιχειωδώς το γράμμα των κοινοτικών κανόνων. Η κυβέρνηση, ενώ δεν έχει στείλει ακόμη απάντηση στα ερωτήματα που έθεσε η Κομισιόν, «απειλεί» με μονομερείς αποφάσεις. 

Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος πως δεν υπάρχει χρόνος, η βιομηχανία ασφυκτιά και η Κομισιόν θέλει δύο μήνες να αποφασίσει. Θα μπορούσε κάποιος άλλος να απαντήσει πως όταν έχεις καθυστερήσει ήδη δύο δεκαετίες, δύο επιπλέον μήνες δεν είναι δα και τρομακτικός χρόνος. Επίσης θα μπορούσε να σκεφτεί πως ο «τσαμπουκάς» για τα ημίμετρα με την Κομισιόν γίνεται για να μη γίνει ο άλλος: ο πραγματικός τσαμπουκάς με τα συμφέροντα για την πραγματική απελευθέρωση της αγοράς.