OIKONOMIA στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Μαζί τα… χάψαμε

ΠΡΟΣΕΞΤΕ ΤΟ

Του  ΣΠΥΡΟΥ ΒΛΕΤΣΑ

Μια αποκάλυψη που κανονικά θα έπρεπε να κυριαρχήσει στο δημόσιο διάλογο πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. 

Την Κυριακή του Πάσχα δημοσιεύτηκε στο «Βήμα» ένας αναλυτικός πίνακας με τις ετήσιες επιχορηγήσεις σε κάθε ασφαλιστικό ταμείο. Η συνολική επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού από την ενίσχυση του ασφαλιστικού συστήματος από το 2000 έως το 2013 έφτασε τα 185 δισεκατομμύρια. Καθώς μεγάλο μέρος του παραπάνω ποσού προήλθε από δανεισμό θα πρέπει να προσθέσουμε και τους ανάλογους τόκους που καταβάλλονται, για να έχουμε την πραγματική επιβάρυνση. Εκτός από αυτά, δεκάδες λεγόμενοι φόροι υπέρ τρίτων, που άλλοι τους πληρώνουν και άλλοι επωφελούνται (όπως το γνωστό αγγελιόσημο), ανεβάζουν ακόμη περισσότερο το κόστος που καταβλήθηκε για το ασφαλιστικό.

Το εξωφρενικό είναι ότι η μεγάλη αυτή ζημία δεν έγινε για λόγους αναδιανομής και ενίσχυσης των ασθενέστερων, αλλά για να διατηρηθούν προνόμια και στρεβλώσεις. 

Στο τέλος του 2008, 6 στους 10 συνταξιούχους (πλην ΟΓΑ) έπαιρναν κύρια σύνταξη κάτω από 600 ευρώ και 3 στους 10 κάτω από 450. Από αυτά τα 450 ευρώ οι χαμηλοσυνταξιούχοι έδιναν ένα ποσό πίσω στο κράτος, μέσω των έμμεσων φόρων στα αγαθά που αγόραζαν, για να χρηματοδοτηθούν τα ευγενή ταμεία (όπως της ΔΕΗ και του ΟΤΕ) και οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις.

Μετά από πολλές αναβολές, το 2001 μπήκε σε συζήτηση το ζήτημα της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος για να αποσυρθεί μετά από λίγες μέρες λόγω των έντονων αντιδράσεων. Τελικά, όλοι συμφώνησαν ότι δεν έπρεπε να αλλάξει τίποτε και ο κρατικός προϋπολογισμός θα χρηματοδοτούσε στο εξής τα ελλείμματα των ταμείων. Τότε πιστεύαμε ακόμη ότι αν πληρώνει το κράτος, δεν πληρώνει κανείς.

Δεν είναι μόνο τα χρήματα που έδινε ο προϋπολογισμός στα ταμεία που έκαναν τη ζημιά.  

Εργαζόμενοι και εργοδότες πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη. Έτσι τα εισοδήματα μειώνονται και το υψηλό ασφαλιστικό κόστος αυξάνει τις τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών, κάνοντας μαζί με άλλους παράγοντες την οικονομία λιγότερο ανταγωνιστική.

Για χρόνια δεν μας ένοιαζε που κατρακυλούσαμε στην ανταγωνιστικότητα επειδή τα δανεικά μάς επέτρεπαν να ζούμε όλο και καλύτερα, καταναλώνοντας αυτά που παρήγαγαν άλλοι. Όμως η ανεργία δεν ήρθε επειδή την έστειλαν κάποιοι κακοί. Την ώρα που άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, προχωρούσαν σε μεταρρυθμίσεις που αποκατέστησαν την ανταγωνιστικότητά τους και μείωσαν την ανεργία, εμείς αγωνιζόμασταν για τις συντάξεις στα 45.

Πολλοί δεν θέλουν να παραδεχθούν ότι οι παροχές σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα έριξαν έξω το ελληνικό κράτος. Μέσα στην ηθικολογική αντίληψη των πραγμάτων δεν χωράει στο μυαλό τους ότι χρεοκοπήσαμε για χάρη των καλών μισθωτών και συνταξιούχων και όχι για χάρη των κακών κεφαλαιοκρατών.

Η εκτεταμένη διαφθορά και η κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα σίγουρα συνετέλεσαν στη χρεοκοπία και στην παραγωγική υστέρηση της χώρας. Όμως το σύνολο των δαπανών μισθοδοσίας, συντάξεων και επιχορηγήσεων αποτελούσε το 78% του συνόλου των πρωτογενών δαπανών το 2009. Οι ετήσιες δαπάνες για τη μισθοδοσία του Δημοσίου παρουσίασαν αύξηση 66% (από 11,2 σε 18,6 δισ.) από το 2002 έως το 2009, οι δαπάνες για συντάξεις του Δημοσίου αυξήθηκαν κατά 97% (από 3,36 σε 6,61 δισ.), ενώ οι επιχορηγήσεις ασφαλιστικών ταμείων και ΔΕΚΟ είχαν αύξηση 277% (από 5,52 σε 20,8 δισ.). Κάπως έτσι φθάσαμε από τα πρωτογενή πλεονάσματα που είχαμε μέχρι το 2002 στο τεράστιο πρωτογενές έλλειμμα των 24 δισ. το 2009.

Για να έχουμε μια εικόνα των μεγεθών, το κόστος των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, που πολλοί πιστεύουν ότι μας χρεοκόπησε, ανήλθε σε 8,5 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Αν αφαιρεθούν δύο δισ. εισπράξεις και άλλα δύο που πήγαν σε νοσοκομεία και στην ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων, η επιβάρυνση είναι 4,5 δισ. Το Υπουργείο Οικονομικών ισχυρίζεται ότι το κράτος εισέπραξε λόγω των αγώνων από ΦΠΑ και άλλους φόρους 3,5 δισ., αλλά πρόκειται για εκτιμήσεις και θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί.
 

Η διάχυση σε πολλούς των χρημάτων που δανειζόταν το κράτος σε καμία περίπτωση δεν αμβλύνει τις ευθύνες του πολιτικού συστήματος. Το «μαζί τα φάγαμε» του Πάγκαλου παραμένει ηθικά απαράδεκτο και παραπλανητικό. Δεν συμμετείχαν όλοι στο πάρτι και πολλοί παρέμειναν στη φτώχεια τα χρόνια της ευμάρειας, ενόσω το πολιτικό σύστημα μοίραζε τους πόρους στους πελάτες του και στις ισχυρές συντεχνιακές ομάδες συμφερόντων.

Τα 185 δισ. που απορρόφησαν τα ασφαλιστικά ταμεία συμπληρώνουν τη διάλυση των μύθων που μας κράτησαν συντροφιά στα δύσκολα χρόνια της χρεοκοπίας:

Μέσα σε λίγες μέρες μάθαμε από κορυφαία στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης ότι τελικά δεν ήταν τοκογλύφοι οι ευρωπαϊκές χώρες που δάνεισαν την Ελλάδα με 1,5%, ότι το χρέος δεν ήταν επαχθές, αλλά παραδοσιακό, και επίσης ότι δεν ευθύνονται οι ξένοι για τα δεινά μας αλλά οι δικές μας πράξεις και παραλείψεις.  

Είχε προηγηθεί η έμπρακτη διάψευση των Ζαππείων και τόσα άλλα. 

Αν κάποιος αναφερόταν στα παραμύθια που καταναλώσαμε στην ελληνική κρίση και έλεγε «μαζί τα… χάψαμε» δεν θα είχε καθόλου άδικο.