ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Διπλωματία και ασφάλεια μετά την Κριμαία

The Economist

Η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία περιγράφεται από πολλούς ως η αρχή ενός νέου Ψυχρού Πολέμου με την Αμερική. Πρόκειται για μια στενή οπτική. Στην πραγματικότητα, ο Βλαντιμίρ Πούτιν οδήγησε ένα τεθωρακισμένο πάνω στην υφιστάμενη διεθνή τάξη πραγμάτων. Η πολιτική του είναι πηγή αποσταθεροποίησης και τροφοδότησης συγκρούσεων. Η ιδρυτική πράξη της δικής του, νέας παγκόσμιας τάξης ήταν η επαναχάραξη ενός συνόρου στη βάση επιχειρημάτων που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για να τροφοδοτήσουν εδαφικές διαμάχες σε δεκάδες περιοχές του πλανήτη.
 

Οι παγκόσμιες σχέσεις διανύουν κύκλους. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης άνοιξε μια δεκαετία αδιαφιλονίκητης υπεροχής των ΗΠΑ. Ωστόσο, αυτός ο «μονοπολικός κόσμος» πνίγηκε μέσα στη σκόνη του Ιράκ λόγω της Υβρεως του προέδρου Τζορτζ Μπους του νεότερου. Ο Μπαράκ Ομπάμα προώθησε λογική διεθνούς συνεργασίας, με την πεποίθηση ότι η Αμερική μπορεί να βρει κοινό παρονομαστή με άλλα έθνη, στο έδαφος κοινών προβλημάτων και να απομονώσει τους ταραχοποιούς. Αυτή η προσέγγιση απέτυχε τραγικά στη Συρία, αλλά έδειξε κάποια στοιχεία λειτουργικότητας στο Ιράν. Εστω και σ’ αυτή την ηπιότερη εκδοχή, η αμερικανική ισχύς ήταν εκείνη που κρατούσε ανοιχτές τις θάλασσες, σεβαστά τα σύνορα και ζωντανή τη διεθνή νομιμότητα. Υπό αυτό το πρίσμα, η μετα-σοβιετική παγκόσμια τάξη διατηρούσε σε μεγάλο βαθμό το νόημά της.
 

Τώρα ο κ. Πούτιν καταστρέφει αυτή την τάξη. Η δική του εκδοχή παγκόσμιας τάξης βασίζεται στον ρεβανσισμό και τη χειραγώγηση του δικαίου προς όφελος της πολιτικής ισχύος.  

Αυτό δεν είναι «τάξη», αλλά αναρχία. Δυστυχώς, λίγοι άνθρωποι συνειδητοποιούν αυτή την πραγματικότητα. Πολλές χώρες δυσφορούν με την πρωτοκαθεδρία της Αμερικής και τα ηθικά κηρύγματα της Δύσης. Θα διαπιστώσουν, ωστόσο, ότι η νέα τάξη του κ. Πούτιν είναι ακόμη χειρότερη. Αν η μονομερής απόσχιση θεωρηθεί κάτι το αποδεκτό, η Τουρκία θα δυσκολευτεί να πείσει τους Κούρδους ότι το μέλλον τους βρίσκεται στην ειρήνευση. Η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία θα έχουν να αντιμετωπίσουν ένα Ιράν, που θα μπορεί να ισχυρίζεται ότι επεμβαίνει για να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των ομόδοξων Σιιτών σε άλλες χώρες. Ακόμη και για την Κίνα, το τετελεσμένο της απόσχισης αποτελεί ανάθεμα λόγω Θιβέτ.
 

Για τον Μπαράκ Ομπάμα, η σημερινή συγκυρία είναι αποφασιστικής σημασίας για την κληρονομιά που θα αφήσει πίσω του. Οφείλει να ηγηθεί, όχι απλά να συνεργαστεί. Ωστόσο, η Κριμαία θα έπρεπε να απασχολεί και όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Με βάση το μέγεθος του διακυβεύματος, η μέχρι σήμερα απάντηση υπήρξε πολύ αδύναμη και αποσπασματική. Κίνα και Ινδία σε μεγάλο βαθμό αποστασιοποιήθηκαν από το δράμα. Η Δύση περιορίστηκε να επιβάλει απαγόρευση βίζας και να παγώσει περιουσιακά στοιχεία ορισμένων Ρώσων αξιωματούχων. Οσοι υπέστησαν αυτές τις κυρώσεις, τις αντιμετωπίζουν σαν παράσημα.
 

Το ελάχιστο που απαιτείται είναι μέτρα στο ύψος των περιστάσεων. Το πάγωμα περιουσιακών στοιχείων μπορεί να αποδειχθεί ισχυρό όπλο, όπως έδειξε η εμπειρία από τις κυρώσεις εναντίον του Ιράν. Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα τρέμει στην ιδέα ότι μπορεί να μπλέξει στα γρανάζια των αμερικανικών περιορισμών. 

Οι κλεπτοκράτες φίλοι του κ. Πούτιν θα υποστούν τεράστιο πλήγμα αν το Λονδίνο σταματήσει να καλωσορίζει το ρωσικό χρήμα που διαπλέκεται με το Κρεμλίνο. Από την πλευρά της, η Γαλλία οφείλει να διακόψει τις πωλήσεις όπλων στη Ρωσία. Σε περίπτωση που μετά την Κριμαία έρθει η σειρά της ανατολικής Ουκρανίας, η Γερμανία οφείλει να προχωρήσει σε εμπάργκο ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Βραχυπρόθεσμα, η Ουκρανία χρειάζεται χρήματα για να μην καταρρεύσει. Μακροπρόθεσμα, χρειάζεται μεταρρυθμίσεις που απαιτούν την τεχνογνωσία του ΔΝΤ. Αμεσα, η Αμερική οφείλει να καταβάλει τις εισφορές της στο Ταμείο, οι οποίες έχουν μπλοκαριστεί από το Κογκρέσο.
 

Ακόμη και αν η Δύση είναι έτοιμη να λάβει σοβαρά μέτρα εναντίον του κ. Πούτιν, οι ανερχόμενες δυνάμεις του πλανήτη είναι πιθανό να μη δεχθούν να τον καταδικάσουν.  

Θα όφειλαν, όμως, να αναρωτηθούν σε τι είδους παγκόσμια τάξη πραγμάτων επιθυμούν να ζήσουν. 

Θα προτιμούσαν ένα κόσμο στον οποίο τα κράτη θα σέβονται τις διεθνείς συμφωνίες και τα υφιστάμενα σύνορα; 

Ή έναν κόσμο όπου οι λέξεις διαστρέφονται, τα σύνορα αγνοούνται και οι διεθνείς συμφωνίες παραβιάζονται κατά βούληση;