Μια σημαντική αλλαγή διαπιστώνεται στις ΗΠΑ, παραδέχθηκε την
περασμένη εβδομάδα ο πρόεδρος Ομπάμα, που για τους πολλούς μεταφράζεται
στην απώλεια του αμερικανικού ονείρου, στην πεποίθηση ότι στη χώρα των
μεγάλων ευκαιριών η σκληρή δουλειά σημαίνει και μια καλύτερη ζωή.
Οπως
εξήγησε ο Ομπάμα, «γνωρίζαμε ότι κινητήριος δύναμη της ανάπτυξής μας
ήταν μια μεσαία τάξη, που ολοένα και διευρυνόταν. Είτε ήσουν ιδιοκτήτης
μιας επιχείρησης, είτε σφουγγάριζες το πάτωμά της, είτε έκανες μια
οποιαδήποτε άλλη δουλειά –ενδιάμεσα–, αυτή η χώρα σού προσέφερε μια
βασική ευκαιρία… την αίσθηση ότι η σκληρή δουλειά σου θα ανταμειβόταν με
δίκαιες απολαβές, την ευκαιρία να αποκτήσεις ένα σπίτι, να
αποταμιεύσεις για τα γεράματά σου… και πάνω απ’ όλα, να δεις τα παιδιά
σου να ζουν ακόμη καλύτερα από σένα… Με το χρόνο όμως, αυτή η κινητήριος
δύναμη άρχισε να αποδυναμώνεται…».
Στις ΗΠΑ σήμερα υπάρχει πράγματι μεγαλύτερη ανισότητα, τόσο στους
μισθούς όσο και στις ευκαιρίες. Υποθέτουμε ότι αυτό είναι εκ φύσεως
αρνητικό. Υπάρχουν αμέτρητες ιστορίες σχετικά με τον «θάνατο του
αμερικανικού ονείρου», και η πτώχευση του δήμου του Ντιτρόιτ θεωρήθηκε
απόδειξη της νέας αυτής πραγματικότητας. Και όμως, δεν μπορούμε να μην
παρατηρήσουμε ότι τα τελευταία χρόνια, η αδιαμφισβήτητη προσδοκία ότι θα
υπάρχει πάντα ένα καλύτερο αύριο αν εργαζόμαστε σκληρά σήμερα, δεν
εξυπηρέτησε τα αμερικανικά συμφέροντα. Αν μη τι άλλο, η αντιμετώπιση
αυτού του ονείρου στην εποχή μας αποτέλεσε πηγή εφησυχασμού αντί ισχύος.
Το ότι αποτελεί παρελθόν ίσως ανοίξει τον δρόμο για ένα νέο,
δημιουργικό μέλλον.
Η στασιμότητα του εισοδήματος δεκάδων εκατομμυρίων
αμερικανικών νοικοκυριών τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξε επώδυνη και
ίσως και καταστροφική για πάρα πολλούς, ιδιαίτερα όταν συνδυάστηκε με τη
χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009. Η αλήθεια είναι όμως ότι η
«ασφάλεια» της μεσαίας τάξης ήταν ένας μύθος, που στηρίχθηκε στην
αλματώδη πρόοδο της χώρας για ένα μικρό διάστημα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο. Ηταν τότε που η μισή από την παγκόσμια βιομηχανική παραγωγή
αντιστοιχούσε στις ΗΠΑ και που η χώρα πετύχαινε σημαντικά υψηλότερους
αναπτυξιακούς ρυθμούς και εξασφάλιζε περισσότερο πλούτο συγκριτικά με
οποιαδήποτε άλλη. Υπενθυμίζεται ότι πριν από το μεγάλο κραχ του ’29 και
πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο, δηλαδή τον 17ο, 18ο και 19ο αιώνα, ο μύθος
ότι κάθε νέα γενιά θα ζούσε καλύτερα από την προηγούμενη, δεν υπήρχε.
Προσέξτε: αυτό που πίστευαν τότε οι άνθρωποι δεν ήταν ότι, αν εργαζόσουν
σκληρά θα είχες μια σταθερή ζωή βασισμένη στον υλισμό, αλλά ότι αν
εργαζόσουν σκληρά, θα είχες την ευκαιρία να δημιουργήσεις μια τέτοια
ζωή. Η διαφορά είναι ουσιώδης, αλλά πολλοί δεν την αντιλαμβάνονται ακόμη
και σήμερα.
Η πεποίθηση πως κάτι είναι κεκτημένο σου, ουδέποτε αποτέλεσε συνταγή για
μακροπρόθεσμη ισχύ και ανάπτυξη. Και όμως, το δεύτερο μισό του 20ού
αιώνα, το αμερικανικό όνειρο πέρασε από την υπόσχεση ότι θα μπορούσες να
έχεις μια καλύτερη ζωή, στην υπόσχεση ότι το να είσαι Αμερικανός
σήμαινε ότι θα είχες και έπρεπε να έχεις μια ολοένα και καλύτερη ζωή.
Ετσι, πολλοί σήμερα νιώθουν… προδομένοι.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως και σε πολλές άλλες ανεπτυγμένες χώρες, τα
μοντέλα και οι πεποιθήσεις του παρελθόντος έχουν απλώς ξεπεραστεί.
Ασφαλώς η μετάβαση σε νέα μοντέλα είναι επώδυνη. Αυτό που πρέπει να
πιστέψουμε τώρα είναι ότι οι ΗΠΑ είναι μια χώρα όπου μπορεί κάποιος να
πραγματοποιήσει τα όνειρά του. Οχι μια χώρα όπου όλοι θα χαίρουν
οικονομικής ασφάλειας και σιγουριάς, διότι δεν είναι μια χώρα με
«εγγυήσεις». Αν θέλουμε μια κοινωνία που θα ανθήσει και θα πάλλεται από
ζωή και στον αιώνα μας, ας μην κλαίμε για το τέλος του αμερικανικού
ονείρου. Φτάσαμε απλώς στο τέλος της βεβαιότητάς του και αυτό είναι
καλό!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου