ΕΠΙΣΤΗΜΗ και ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Μια χώρα αδιάφορη έως και εχθρική προς τις γεωεπιστήμες - Γιατί πρέπει να επενδύσουμε στη γεωλογία

Του δρος ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Η. ΓΚΑΝΑ 

Διευθυντή Ερευνών Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, μέλους Δ.Σ. ΟΑΣΠ, μέλους Δ.Σ. ΕΓΕ 

aganas@noa.gr

Είναι γνωστό ότι οι πόροι του πλανήτη δεν είναι ανεξάντλητοι, ενώ η ένταση των φυσικών φαινομένων (σεισμοί, ηφαίστεια, κατολισθήσεις, πλημμύρες) συνεχίζει να μας εκπλήσσει. Ενώ η ανθρωπότητα προοδεύει τεχνολογικά, η τρωτότητα της κοινωνίας αυξάνει.

Δεκάδες μεγαλουπόλεις (π.χ. Τόκιο, Λος Αντζελες, Κωνσταντινούπολη, Νέο Δελχί, Σαν Φρανσίσκο) βρίσκονται πάνω σε σεισμικά ρήγματα ή σε μικρή απόσταση από αυτά, με βέβαιο κίνδυνο να υποστούν εδαφικές επιταχύνσεις από μισό έως και άνω του 1 g (επιτάχυνση της βαρύτητας) στον επόμενο μεγάλο σεισμό.

Ο πλανήτης γίνεται ολοένα και πιο ευάλωτος λόγω και της κλιματικής αλλαγής. Η ανάγκη να κατανοήσουμε το πώς δουλεύει ο πλανήτης γίνεται επιτακτικότερη. Η άγνοια της γεωλογίας από τους νέους ανθρώπους, η υποβάθμιση της γεωλογίας από τις κυβερνήσεις, τα διάφορα κέντρα χρηματοδότησης (Ε.Ε. κ.λπ.) συσσωρεύουν προβλήματα στις οικονομίες και στις κοινωνίες.

Συγκεκριμένα, μεταξύ των μεγαλύτερων προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα είναι η ανεπάρκεια ύδατος, ενέργειας και ορυκτών πόρων, αλλά και η προστασία απέναντι στα φυσικά φαινόμενα (που εξελίσσονται σε φυσικές καταστροφές). 

Ειδικότερα στην Ελλάδα τα προβλήματα επάρκειας ύδατος ξεκίνησαν από τη δεκαετία του 1980, το πρόβλημα της ενέργειας είναι υπαρκτό εδώ και δεκαετίες, ενώ και πολλοί ορυκτοί πόροι παραμένουν στο υπέδαφος (π.χ. της Χαλκιδικής, της Θράκης και αλλού) σε πείσμα της αναγκαιότητας των καιρών για οικονομική ανάπτυξη.  

Αυτές οι προκλήσεις θα χρειαστούν σίγουρα μια νέα γενιά Ελλήνων γεωεπιστημόνων κατάλληλα εφοδιασμένων με γνώσεις και εμπειρία.

Αντί να φροντίσουμε ως κοινωνία να προετοιμαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία αυτές τις προκλήσεις, γινόμαστε μάρτυρες στη χώρα μας μιας διαχρονικά αδιάφορης έως και εχθρικής πολιτικής προς τις γεωεπιστήμες: 

Τα επαγγελματικά δικαιώματα των γεωλόγων συρρικνώνονται λόγω της ανεξέλεγκτης ίδρυσης νέων, συγγενών τμημάτων σε ΤΕΙ και ΑΕΙ, το ΙΓΜΕ υποβαθμίστηκε, η ΔΕΠ έκλεισε, φημολογείται ότι το σχέδιο «Αθηνά» θα είναι δυσμενές προς τα τρία τμήματα Γεωλογίας των ΑΕΙ, ενώ το μάθημα της Γεωλογίας απουσιάζει από τα ωρολόγια προγράμματα στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Χρειαζόμαστε σήμερα τα νέα παιδιά να βρουν έμπνευση και παραδείγματα για να ασχοληθούν με τον πλανήτη μας και τα προβλήματά του. Χρειαζόμαστε περισσότερους γεωλόγους στα σχολεία μας.

Επιπλέον, σίγουρο διεθνώς είναι ότι η ζήτηση για γεωεπιστήμονες θα αυξηθεί. Αυτό θα συμβεί λόγω της παραμένουσας ζήτησης για στρατηγικά μέταλλα, αντισεισμικό σχεδιασμό, υδρογονάνθρακες και λιθάνθρακες.

Επίσης, οι νέες τεχνολογίες χρειάζονται ορυκτά και σπάνιες γαίες. Ταυτόχρονα, πολλές χώρες (και η πατρίδα μας) στρέφονται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ήλιος, άνεμος, γεωθερμία) με φανερή την ανάγκη απασχόλησης γεωεπιστημόνων σε αντίστοιχες έρευνες, μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, εκτίμηση του διαθέσιμου δυναμικού, παρακολούθηση των δραστηριοτήτων κ.λπ. Ακόμη και αν η ελληνική οικονομία δεν θα μπορέσει να απορροφήσει τους νέους Ελληνες γεωλόγους, θα υπάρξουν πάμπολλες ευκαιρίες διεθνώς.