TOYΡΚΙΑ: Η μεγάλη αναδίπλωση του Ahmet Davutoglu

Του Κώστα Ράπτη

Αιφνιδιαστική αντικατάσταση του υπερφιλόδοξου Εμίρη του Κατάρ από τον γιό του. Ανατροπή του Mohamad Morsi από τον αιγυπτιακό στρατό και καταστολή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, αποστασιοποίηση της Δύσης από τα ριζοσπαστικά (βλ. Τζιχαντιστικά) στοιχεία που έχουν πάρει το πάνω χέρι στο αντάρτικο κατά του καθεστώτος της Συρίας. Παρά τις διακηρύξεις της ότι ασκεί “εξωτερική πολιτική αρχών” και όχι συμφερόντων, η Άγκυρα ήταν υποχρεωμένη να αναπροσαρμοσθεί, καθώς βρισκόταν αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της πλήρους απομόνωσής της στην περιοχή (μετά το τέλος του “άξονα” με το Κατάρ) αλλά και της ταύτισής της στα μάτια της Δύσης με τους λάθος παίκτες στη συριακή σύγκρουση.
Πολύ περισσότερο, σε μία συγκυρία κατά την οποία η διαδικασία εξομάλυνσης του Κουρδικού βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, με αμφίβολη ακόμη έκβαση, η Τουρκία διέτρεχε τον κίνδυνο τα διαδραματιζόμενα εντός της επικράτειάς της να κριθούν εκτός των συνόρων. Οι σφοδρές συγκρούσεις (με δύο νεκρούς από αδέσποτες σφαίρες και από την τουρκική πλευρά των συνόρων) μεταξύ της ισλαμιστικής οργάνωσης al-Nosra και των Κούρδων μαχητών του Κόμματος Δημοκρατικής Ενότητας (PYD), ήτοι της αδελφής οργάνωσης του ΡΚΚ στη Βόρεια Συρία, υπήρξαν ο καταλύτης.
Εξ ου και την αναπροσαρμογή της τουρκικής πολιτικής ανέλαβε να καταστήσει σαφή, ο ίδιος ο εμπνευστής των προηγούμενων (αποτυχημένων) επιλογών: ο υπουργός Εξωτερικών Ahmet Davutoglu, τον οποίο οι φήμες ήθελαν να οδεύει προς καθαίρεση, σε μιαν απέλπιδα προσπάθεια “επανεκκίνησης” της διπλωματίας της Άγκυρας.
“Η δράση των ριζοσπαστικών στοιχείων προδίδει την επανάσταση της Συρίας” διακήρυξε την Πέμπτη ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, υποστηρίζοντας ότι η χώρα του δεν μπορεί να έχει καμία σχέση με τους αυτουργούς των απαγωγών κληρικών, των αποκεφαλισμών και των ωμοτήτων εις βάρος αμάχων – παρότι αποτελεί κοινό μυστικό ότι ακριβώς για αυτά τα ακραία ισλαμιστικά στοιχεία η οδός της τροφοδοσίας από την τουρκική επικράτεια ήταν πάντα ανοιχτή.
Την ίδια ημέρα, προς εμπέδωση της νέας κατεύθυνσης, η τουρκική διπλωματία προέβη σε μία εντυπωσιακή κίνηση: 

Προσκάλεσε στην Κωνσταντινούπολη για συνομιλίες με στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών, αλλά και των επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Hakan Findan, τον ηγέτη του PYD, Saleh Muslim.
Δημοσίως, ο Τούρκος πρωθυπουργός Tayyip Erdogan διαμήνυε ότι σκοπός των επαφών αυτών ήταν το να προειδοποιηθεί το PYD να μην προχωρήσει στη μονομερή ανακήρυξη στη Βόρεια Συρία αυτόνομης κουρδικής οντότητας (της δεύτερης στα τουρκικά σύνορα μετά από αυτήν του Βόρειου Ιράκ).
Ωστόσο, ο ίδιος ο Muslim με συνεντεύξεις του μετέφερε ένα πολύ θερμότερο κλίμα στις συνομιλίες του με τους Τούρκους ιθύνοντες, οι οποίοι φέρεται να συμφώνησαν στην ιδέα της μελλοντικής ανακήρυξης αυτονομίας, εάν αυτή εξασφαλίζει την εκπροσώπηση όλων των εθνοτικών στοιχείων της περιοχής (Άραβες, Τουρκομάνοι, Ασσύριοι) και έχει τη συναίνεση του φιλοξενούμενου στην Τουρκία εξόριστου Συριακού Εθνικού Συμβουλίου της αντιπολίτευσης. Ο Muslim προανήγγειλε διεξαγωγή εκλογών στην περιοχή σε πρίπου έξι μήνες, ώστε να σχηματισθεί μια τοπική κυβέρνηση η οποία θα αναπληρώσει τις κρατικές λειτουργίες που έμειναν ακάλυπτες μετά την απόσυρση των δυνάμεων της Δαμασκού.
Η παράτολμη αυτή εναλλαγή φίλων και εχθρών της Άγκυρας στην περιοχή έχει ως στόχο αφενός να αποσπάσει το PYD από την επιρροή της Δαμασκού και αφετέρου να ενισχύσει το ειδικό βάρος της Τουρκίας εντός του Συριακού Εθνικού Συμβουλίου. Κινητοποιείται δε από δύο φόβους:  

Ο πρώτος είναι ότι η ανοχή σε τζιχαντιστικά στοιχεία όπως η Nusra κινδυνεύει να εξελιχθεί σε μπούμερανγκ για την Άγκυρα (ήδη στον τουρκικό Τύπο διατυπώνονται υποψίες ότι η αιματηρή τρομοκρατική επίθεση των ισλαμιστών Al Shahab εναντίον της τουρκικής αποστολής στη Σομαλία ήταν ένα “μήνυμα” της αλ Κάιντα για την προσέγγιση της Τουρκίας με το PYD).
Ο δεύτερος φόβος αφορά το μέλλον της ίδιας της διαδικασίας επίλυσης του Κουρδικού εντός της Τουρκίας. Προσπαθώντας να μετατρέψει την αδυναμία της σε δύναμη, η Άγκυρα στρέφεται προς το PYD, ενώ πολλοί παρατηρητές ανακαλούν το μήνυμα του Abdullah Ocalan την 21η Μαρτίου, με το οποίο γνωστοποιούσε την προσχώρησή του στις συνομιλίες με την τουρκική κυβέρνηση. Η “αδελφοσύνη Κούρδων και Τούρκων” στην οποία αναφέρθηκε ο ιδρυτής του ΡΚΚ μπορεί να μην εξαντλείται μόνο εντός των τουρκικών συνόρων.