ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ: Οταν η CIA αντέγραφε τον 007

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΦΙΔΑ

Λέγεται συχνά πως η ζωή είναι εκείνη που μιμείται την τέχνη. Για του λόγου το αληθές, αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως ο Ιούλιος Βερν «πάτησε πόδι» στη σελήνη πρώτος περίπου 100 χρόνια πριν από τον Νιλ Αρμστρονγκ, και πως ο Βρετανός συγγραφέας Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς «ταξίδεψε» στον πλανήτη Αρη περίπου 120 χρόνια πριν από το «Curiosity» της NASA.

Στο ίδιο πλαίσιο της άντλησης έμπνευσης από την τέχνη οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ (CIA) είχαν προσπαθήσει την περίοδο της κορύφωσης του Ψυχρού Πολέμου να αντιγράψουν και να μεταφέρουν στον πραγματικό κόσμο κάποια από τα... ακαταμάχητα γκάτζετ του κινηματογραφικού πράκτορα Τζέιμς Μποντ.

Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει ο Κρίστοφερ Μοράν, καθηγητής Αμερικανικής Ιστορίας στο βρετανικό πανεπιστήμιο του Γουόρικ. Προκειμένου μάλιστα να στοιχειοθετήσει την εν λόγω άποψη, ο Μοράν επικαλείται αποσπάσματα από τα ξεχασμένα απομνημονεύματα του Αλεν Ντάλες (διευθυντή της CIA την περίοδο 1953-1961), καθώς και από την αλληλογραφία που είχε την εποχή εκείνη ο Αμερικανός αρχιπράκτορας με τον ίδιο τον Ιαν Φλέμινγκ, τον Βρετανό συγγραφέα που δημιούργησε τον ήρωα Τζέιμς Μποντ.

Ο Ντάλες (ο οποίος είναι γνωστός στη χώρα μας μεταξύ άλλων και για την ερωτική περιπέτεια που είχε με τη βασίλισσα Φρειδερίκη) φέρεται να ήταν ο ιθύνων νους πίσω από την απόπειρα μίμησης των εξωπραγματικών όπλων του πράκτορα 007. Επειτα από δική του παρότρυνση οι επιστημονικές ομάδες της CIA ξεκίνησαν να προσπαθούν να αντιγράψουν γκάτζετ, όπως για παράδειγμα το παπούτσι με τη δηλητηριώδη μύτη στιλέτο (που «πρωταγωνιστεί» στην ταινία «Από τη Ρωσία με Αγάπη» του 1963), καθώς και τις εντυπωσιακές συσκευές ανίχνευσης που χρησιμοποιεί ο Μποντ στο «Πράκτορας 007 εναντίον Χρυσοδάκτυλου» του 1965.

Την ομολογουμένως δύσκολη, εάν όχι ακατόρθωτη, δουλειά της μεταφοράς των κινηματογραφικών γκάτζετ από τη μεγάλη οθόνη στην πραγματική κατασκοπεία την είχε αναλάβει τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 ο Ρόμπερτ Γουάλας, ο πάλαι ποτέ διευθυντής της τεχνικής υπηρεσίας της CIA, ο οποίος μάλιστα έτσι απέκτησε και το προσωνύμιο «Κιου» (από τον κινηματογραφικό επιστήμονα Q που κατασκευάζει τα όπλα του Τζέιμς Μποντ). «Κάθε φορά που έβγαινε στις αίθουσες μια νέα ταινία του Μποντ ο Γουάλας δεχόταν ένα τηλεφώνημα και τον ρωτούσαν εάν μπορεί να μιμηθεί την εν λόγω τεχνολογία», σημειώνει χαρακτηριστικά ο ιστορικός Κρίστοφερ Μοράν. Στην πράξη, ωστόσο, τα αποτελέσματα των προσπαθειών του Γουάλας και της ομάδας του μάλλον δεν θα έκαναν τον κινηματογραφικό 007 υπερήφανο.

Σχεδόν στο σύνολό τους οι «απομιμήσεις» της CIA αποδείχθηκαν είτε ελαττωματικές είτε εντελώς άχρηστες, και σε κάθε περίπτωση πολύ κατώτερες των κινηματογραφικών τους προτύπων. «Δεν γνωρίζουμε εάν η CIA όντως χρησιμοποίησε ποτέ στην πράξη τα παπούτσια με τη δηλητηριώδη μύτη στιλέτο. Πάντως οι εμπνευσμένες από τον «Χρυσοδάκτυλο» συσκευές ανίχνευσης σίγουρα δεν δούλεψαν, καθότι συνεχώς έχαναν το σήμα», δηλώνει χαρακτηριστικά ο Μοράν στους «Times» του Λονδίνου.

ΝΤΑΛΕΣ Η φιλία με τον Φλέμινγκ

Ο Αλεν Ντάλες γνωρίστηκε με τον Ιαν Φλέμινγκ το 1959. Την περίοδο εκείνη ο πρώτος ήταν διευθυντής της CIA, ενώ ο δεύτερος είχε αρχίσει ήδη να γίνεται γνωστός μέσα από τα βιβλία του Τζέιμς Μποντ (η πρώτη κινηματογραφική ταινία έμελλε να ακολουθήσει το 1962). Μεταξύ των δύο ανδρών αναπτύχθηκε στενή φιλία. Μάλιστα λέγεται πως εάν δεν ήταν ο Ντάλες, ο Φλέμινγκ θα είχε σταματήσει να γράφει βιβλία για τον Μποντ αρκετά νωρίτερα.