Επίκουρου καθηγητή του τμήματος Πολιτικής
Επιστήμης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και Επιστημονικού Συνεργάτη του
ΕΛΙΑΜΕΠ.
Ενώ η Ελλάς συμμετείχε στον μουσικό διαγωνισμό της Γιουροβίζιον με
ένα τραγούδι που δήλωνε ότι «το αλκοόλ είναι δωρεάν», τα πράγματα στην
Τουρκία κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Η αντίθεση της
κυβερνήσεως του Κόμματος Δικαιοσύνης και Αναπτύξεως (ΑΚΡ) στη χρήση
αλκοόλ δεν είναι καινοφανής. Η υπερφορολόγηση των οινοπνευματωδών -σε
αντίθεση, για παράδειγμα, με τα είδη καπνού- ήταν τόσο μεγάλη που είχε
προκαλέσει τη σχετική μνεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις τακτικές
εκθέσεις προόδου για τη συμμόρφωση της Τουρκίας προς το ευρωπαϊκό
κεκτημένο. Ακολούθησε η απαγόρευση πωλήσεως οινοπνευματωδών στις
πανεπιστημιουπόλεις, η διακοπή της προσφοράς οινοπνευματωδών στις
εσωτερικές πτήσεις των υπό κρατικό έλεγχο «Τουρκικών Αερογραμμών» και οι
περιορισμοί στη διαφήμισή τους. Στο πλαίσιο αυτής της αποφάσεως
υποχρεώθηκε και η γνωστή ομάδα μπάσκετ «Εφές Πίλσεν» να αλλάξει την
ονομασία της σε «Ανάντολου Εφές». Ενα ακόμη βήμα έγινε την προηγούμενη
εβδομάδα, όταν η τουρκική βουλή ενέκρινε νόμο ο οποίος απαγορεύει κάθε
διαφήμιση οινοπνευματωδών, τη λιανική τους πώληση μεταξύ 22.00 και
06.00, καθώς και τo άνοιγμα νέων σημείων πωλήσεως σε ακτίνα 100 μέτρων
από χώρους λατρείας και σχολεία.
Σε πρόσφατες δηλώσεις του ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
αρνήθηκε ότι η κυβέρνησή του προτίθεται να απαγορεύσει την κατανάλωση
αλκοόλ στην Τουρκία· υποστήριξε, όμως, ότι «οι νέες ρυθμίσεις γίνονται
κατ’ επιταγήν των συνταγματικών ρυθμίσεων προστασίας της δημοσίας
υγείας», «το κράτος πρέπει να προστατεύει τους πολίτες του από τις
βλαβερές συνήθειες» και ότι «αυτό γίνεται σε πολλές χώρες της Ευρώπης
και στις Ηνωμένες Πολιτείες». Υπογράμμισε δε ότι η κυβέρνησή του δεν
θέλει να βλέπει την νεολαία να κυκλοφορεί «σε κατάσταση ευθυμίας», αλλά
«καλλιεργημένη».
Ισχύει όμως το επιχείρημα προστασίας της δημοσίας υγείας;
Βάσει όλων των
διεθνών στατιστικών η Τουρκία ουδέποτε αντιμετώπιζε ούτε αντιμετωπίζει
πρόβλημα αλκοολισμού. Η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση οινοπνεύματος
είναι 1,5 λίτρο, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στις χώρες της Ευρωπαϊκής
Ενώσεως είναι 10,7 λίτρα. Είναι αδύνατον να υποστηρίξει κανείς ότι
υπάρχει πρόβλημα αλκοολισμού στην Τουρκία, άρα η αναφορά στη
συνταγματική επιταγή προστασίας της δημοσίας υγείας είναι μάλλον
προσχηματική.
Με τη σκλήρυνση της στάσεώς του στο συμβολικό ζήτημα της καταναλώσεως
αλκοόλ, ο κ. Ερντογάν επενδύει στην ικανοποίηση των συντηρητικών
αντανακλαστικών της εκλογικής του βάσεως, την στιγμή που οι προσπάθειές
του για την επίλυση του Κουρδικού αλλά και την αναθεώρηση του
Συντάγματος συναντούν την αμηχανία -αν όχι την αντίδραση- μεγάλου
τμήματος της τουρκικής κοινής γνώμης. Ωστόσο, η στάση του αυτή επιτείνει
τον διχασμό της τουρκικής κοινωνίας μεταξύ αυτών που θρησκεύουν και
αποφεύγουν το αλκοόλ και αυτών που εμφορούνται από κοσμικές αρχές και
αισθάνονται όλο και περισσότερο απειλούμενοι από τον εξισλαμισμό της
τουρκικής δημοσίας σφαίρας.
Θεμέλιο και συνθήκη του εκδημοκρατισμού της Τουρκίας παραμένει η
εμπέδωση μιας κουλτούρας αμοιβαίας συναίνεσης και σεβασμού σε
διαφορετικές θρησκείες και τρόπους ζωής. Μέχρι την άνοδο του ΑΚΡ στην
εξουσία η δημόσια σφαίρα οριζόταν από τις επιταγές του κεμαλισμού που
περιόριζαν το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση των πιστών μουσουλμάνων. Η
βαθμιαία απελευθέρωση του δημοσίου χώρου για τους πιστούς μουσουλμάνους
της χώρας υπήρξε συνέπεια των πολιτικών μεταρρυθμίσεων που έθεσαν τέλος
και στην ηγεμονία της στρατογραφειοκρατικής κεμαλιστικής ελίτ. Ωστόσο,
θεμέλιο της φιλελεύθερης δημοκρατίας παραμένει και ο σεβασμός των
δικαιωμάτων της μειοψηφίας. Ηδη η κατανάλωση οινοπνευματωδών σε
εστιατόρια και δημοσίους χώρους στην πλειοψηφία των πόλεων στα ενδότερα
της Ανατολίας είναι από δύσκολη έως αδύνατη. Η επαπειλούμενη εναλλαγή
των ρόλων θύματος και θύτη δείχνει την απόσταση που πρέπει ακόμη να
καλύψει η Τουρκία ώς την εγκαθίδρυση μιας αυθεντικής φιλελεύθερης
δημοκρατίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου