Κατά τις φετινές εαρινές συναντήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας και του
ΔΝΤ, οι υπουργοί Οικονομικών του κόσμου υπέγραψαν ένα φιλόδοξο στόχο
προόδου κατά της φτώχειας. «Πιστεύουμε ότι έχουμε μια ιστορική ευκαιρία
να τερματίσουμε την ακραία φτώχεια μέσα σε μία γενιά», δήλωσαν,
δεσμευόμενοι να μειώσουν το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν με λιγότερα
από 1,25 δολάρια την ημέρα παγκοσμίως στο 3% έως το 2030.
Αυτό θα ήταν ένα τεράστιο επίτευγμα. Άλλωστε, κατά το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, η πλειονότητα των ανθρώπων που έχουν περάσει από τον πλανήτη έχουν ζήσει με λιγότερα από 1,25 δολάρια την ημέρα. Μόλις το 1990, πάνω από τα δύο πέμπτα του πληθυσμού του αναπτυσσόμενου κόσμου ζούσαν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, και ακόμη και σήμερα, το ποσοστό παραμένει κοντά στο ένα πέμπτο. Ωστόσο, ακόμη και αν καταφέρναμε οι φτωχοί του κόσμου να ξεπεράσουν το όριο των 1,25 δολαρίων την ημέρα αυτό δεν θα αποτελούσε καμία ιδιαίτερη νίκη στον πόλεμο κατά της ακραίας φτώχειας. Αν μη τι άλλο, θα πρέπει να γίνουμε πολύ πιο φιλόδοξοι.
Ποιο είναι το λογικό «κατώτατο όριο» πάνω από το οποίο θα πρέπει να ελπίζουμε να ζει όλη η ανθρωπότητα;
Αυτό θα ήταν ένα τεράστιο επίτευγμα. Άλλωστε, κατά το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, η πλειονότητα των ανθρώπων που έχουν περάσει από τον πλανήτη έχουν ζήσει με λιγότερα από 1,25 δολάρια την ημέρα. Μόλις το 1990, πάνω από τα δύο πέμπτα του πληθυσμού του αναπτυσσόμενου κόσμου ζούσαν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, και ακόμη και σήμερα, το ποσοστό παραμένει κοντά στο ένα πέμπτο. Ωστόσο, ακόμη και αν καταφέρναμε οι φτωχοί του κόσμου να ξεπεράσουν το όριο των 1,25 δολαρίων την ημέρα αυτό δεν θα αποτελούσε καμία ιδιαίτερη νίκη στον πόλεμο κατά της ακραίας φτώχειας. Αν μη τι άλλο, θα πρέπει να γίνουμε πολύ πιο φιλόδοξοι.
Ποιο είναι το λογικό «κατώτατο όριο» πάνω από το οποίο θα πρέπει να ελπίζουμε να ζει όλη η ανθρωπότητα;
Προς το παρόν, ορίζουμε τα 1,25
δολάρια ως ακραία φτώχεια και τα 2 δολάρια ως φτώχεια, απλά και
ξεκάθαρα. Σύμφωνα με τους οικονομολόγους του MIT Abhijit Banerjee και
Esther Duflo, μεταξύ αυτών που ζουν με 2 δολάρια την ημέρα ή και
λιγότερο στις αστικές περιοχές της Τανζανίας, μόνο το 21% έχουν παροχή
νερού στο σπίτι τους. Στις αγροτικές περιοχές, το ποσοστό πέφτει κάτω
από το 2%. Ο αριθμός των ανθρώπων με πρόσβαση στο ηλεκτρικό είναι εξίσου
προβληματικός. Στις αγροτικές περιοχές, σχεδόν ένα στα 10 παιδιά
πεθαίνουν πριν από τα πρώτα τους γενέθλια -τα περισσότερα από εύκολα
παραλαμβανόμενες ασθένειες. Δύο δολάρια δεν είναι αρκετά για να
εξασφαλίσει κανείς τα βασικά μιας καλής ζωής.
Το παγκόσμιο μέσο εισόδημα είναι περίπου 3 ως 4 δολάρια την ημέρα. Παρά το γεγονός ότι το 50% του πληθυσμού του πλανήτη ζει με λιγότερα από αυτά σήμερα, αυτό εξακολουθεί να αποτελεί ένα μη ικανοποιητικό κατώτατο όριο. Γιατί;
Το παγκόσμιο μέσο εισόδημα είναι περίπου 3 ως 4 δολάρια την ημέρα. Παρά το γεγονός ότι το 50% του πληθυσμού του πλανήτη ζει με λιγότερα από αυτά σήμερα, αυτό εξακολουθεί να αποτελεί ένα μη ικανοποιητικό κατώτατο όριο. Γιατί;
Εν μέρει επειδή είναι λιγότερο από ό,τι το κόστος ενός
καπουτσίνο φρέντο σε μία οποιαδήποτε καφετέρια και φαίνεται λάθος που το
μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων στον πλανήτη εξακολουθούν να περνούν την
ημέρα τους με όσα κάποιοι θα αποχωρίζονταν ευχαρίστως για την κατανάλωση
ενός καφεϊνούχου ροφήματος. Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι το επίπεδο
της δαπάνης εξακολουθεί να μην εγγυάται στους ανθρώπους αυτούς μια
ποιότητα ζωής που όλοι δικαιούνται.
Ο Lant Pritchett έχει υπολογίσει ότι όσοι ζουν με περισσότερα από 2 δολάρια την ημέρα στις αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας πενταπλάσια εκείνων των φτωχότερων και πιο υποβαθμισμένων περιοχών των πλούσιων χωρών. Είναι δυνατόν να μειώσει κανείς τα ποσοστά θανάτου σημαντικά με πολύ φτηνές τεχνικές, από κουνουπιέρες έως εμβόλια, αλλά σε κάποιο σημείο οι μέθοδοι αρχίζουν να γίνονται πιο ακριβές. Και σε αυτό το σημείο, το να έχεις το είδος των πόρων που μπορούν να αγοράσουν είτε ένα καπουτσίνο ή μια σειρά αντιβιοτικών μπορεί να είναι ζήτημα ζωής και θανάτου.
Ο Pritchett προτείνει το παγκόσμιο κατώτατο όριο να είναι κάτι πιο κοντά στο όριο της φτώχειας των πλούσιων χωρών, δηλαδή περίπου 15 δολάρια την ημέρα. Άλλοι οικονομολόγοι έχουν προτείνει η «παγκόσμια μεσαία τάξη» να ορίζεται από ένα εισόδημα της τάξης των 10 δολαρίων ανά ημέρα. Παγκοσμίως, τα 2 δισ. των ανθρώπων μετά βίας καταφέρνουν να περάσουν το όριο των 10 δολαρίων. Αλλά μόνο περίπου το 2% (PDF) της υποσαχάριας Αφρικής ζει με περισσότερα από 10 δολάρια την ημέρα, σε σύγκριση με 51% που ζουν με περισσότερα από 1,25 δολάρια την ημέρα. Όπως ήταν αναμενόμενο, αν ανεβάζαμε ελάχιστα το όριο εισοδήματος της "φτώχειας" θα βλέπαμε τα ποσοστά της φτώχειας στις αναπτυσσόμενες χώρες να εκτοξεύονται στα ύψη – αλλά μέχρι να φτάσουμε πάνω από τα 10 δολάρια την ημέρα, οι οικονομίες υψηλών εισοδημάτων εξακολουθούν να βλέπουν ένα πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού τους στην "παγκόσμια φτώχεια".
Αυτό είναι μία ένδειξη του πόσο ο παγκόσμιος πλούτος ευνοεί τις πλούσιες χώρες, ενώ υποδηλώνει ταυτόχρονα ότι ένας κόσμος χωρίς τη φτώχεια των 10 δολαρίων είναι εξαιρετικά προσιτός. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το σημερινό παγκόσμιο ΑΕΠ είναι περίπου 76,4 τρισεκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων περίπου το 62% καταναλώνεται από τα νοικοκυριά. Αν όλα αυτά τα 7 δισεκατομμύρια των ανθρώπων του πλανήτη ζούσαν με 10 δολάρια την ημέρα, θα χρειάζονταν μόνο 26 τρισεκατομμύρια δολάρια, ή (πάνω κάτω) μια παγκόσμια οικονομία 41 τρισ. δολαρίων. Αν δεν υπήρχαν παγκοσμίως οι τεράστιες εισοδηματικές ανισότητες, η παγκόσμια οικονομία θα μπορούσε να συρρικνωθεί και να μειωθούν μαζί της το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα και πάλι όλοι να ζούμε πάνω από το όριο της φτώχειας. Ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ θα είναι περίπου τέσσερις φορές το 2050 αυτό που είναι σήμερα. Ο παγκόσμιος πληθυσμός μπορεί να φθάσει τα 9 δισεκατομμύρια. Το ΑΕΠ που απαιτείται ώστε και τα 9 δισεκατομμύρια των ανθρώπων να έχουν εισόδημα 10 δολάρια θα ήταν λιγότερο από το ένα πέμπτο των 300 και πλέον τρισ. δολαρίων της παγκόσμιας παραγωγής μέχρι το 2050.
Μοιάζει να είναι πιο σημαντική η ποιότητα ζωής από το εισόδημα. Στην πραγματικότητα, η μεγαλύτερη επιτυχία στην ιστορία ανάπτυξης τω τελευταίων 60 ετών ήταν το να γίνει η ποιότητα της ζωής φθηνότερη. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να εξηγηθεί πώς το Βιετνάμ, μία χώρα με κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό εοσόδημα 2.861 δολαρίων, όπου το 40% περίπου του πληθυσμού ζει με λιγότερα από 3 δολάρια την ημέρα μπορεί ακόμη και εμφανίζει προσδόκιμο ζωής 75 ετών. Και το πτωτικό κόστος υπηρεσιών είναι η αιτία που χώρες που φτωχαίνουν, γνωρίζουν ενίοτε πτώση της θνησιμότητας και αύξηση των ποσοστών εκπαίδευσης.
Ωστόσο το εισόδημα εξακολουθεί να έχει σημασία. Προσφέρει στους ανθρώπους επιλογές. Κάνει τη ζωή ευκολότερη, ασφαλέστερη και πιο υγιή. Και δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι στον υπόλοιπο κόσμο δεν θα πρέπει να θέλουν να απολαύσουν τις ίδιες ανέσεις όπως αυτές του δυτικού κόσμου. Έτσι, ενώ εμείς πρέπει να κάνουμε ό, τι μπορούμε για να εξαλείψουμε τη φτώχεια των 1,25 δολαρίων την ημέρα έως το 2030 -και να γιορτάσουμε εκείνη την ημέρα όταν θα φτάσει- ακόμη δεν είναι ώρα να κηρύξουμε τη νίκη. Μέχρι το σημείο που ο καθένας θα ζει με ένα αξιοπρεπές εισόδημα -ίσως 10 φορές υψηλότερο από αυτό που τώρα θεωρείται «ακραία» φτώχεια- δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε τον αγώνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου