ΕΠΙΣΤΗΜΗ και ΥΓΕΙΑ: Νέα ανθεκτικά φάρμακα αντιγράφουν τον ανθρώπινο ιδρώτα

Του Κωστα Δεληγιαννη

Πρόσφατη έρευνα μιας διεθνούς ομάδας επιστημόνων ανοίγει τον δρόμο για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων που θα μπορούν να καταστείλουν μερικά από τα πιο ανθεκτικά μικρόβια, αντιγράφοντας τον μηχανισμό λειτουργίας μιας ουσίας που περιέχει ο ανθρώπινος ιδρώτας. 

Οι επιστήμονες προέρχονται από τα Πανεπιστήμια του Εδιμβούργου, του Γκέτινγκεν, του Τίμπιγκεν και του Στρασβούργου, και ανακάλυψαν με ποιον ακριβώς τρόπο το πεπτίδιο dermcidin, το οποίο εκκρίνεται με τον ιδρώτα, έχει τόσο αποτελεσματική αντιμικροβιακή δράση. Ετσι, ελπίζουν ότι η ανακάλυψή τους θα οδηγήσει στην παρασκευή ενός νέου τύπου αντιβιοτικών για παθογόνους μικροοργανισμούς όπως ο βάκιλος της φυματίωσης ή ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος, οι οποίοι έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα στα σημερινά φάρμακα.

Με τον ιδρώτα διαχέονται στο δέρμα μας εκατοντάδες φυσικές αντιβιοτικές ουσίες, οι οποίες μας προστατεύουν από επικίνδυνα μικρόβια. Κάθε φορά που κοβόμαστε, που παθαίνουμε κάποια αμυχή ή που μας τσιμπάει ένα κουνούπι, οι ιδρωτοποιοί αδένες εκκρίνουν πεπτίδια σαν το dermcidin τα οποία αναλαμβάνουν να εξουδετερώσουν κάθε είδους «εισβολέα». Μάλιστα, είναι πιο αποτελεσματικά σε βάθος χρόνου από το αντιβιοτικά, αφού τα μικρόβια δεν είναι εύκολο να προσαρμόσουν την άμυνά τους εναντίον τους. Κι αυτό, γιατί τα πεπτίδια επιτίθενται στην «αχίλλειο πτέρνα» των μικροοργανισμών –την κυτταρική τους μεμβράνη– που δεν είναι εύκολο να μεταβληθεί για να αποκρούσει την επίθεση. Ειδικά για το πεπτίδιο dermcidin, είναι γνωστό εδώ και μερικά χρόνια ότι ενεργοποιείται σε ένα ελαφρώς όξινο και αλατώδες περιβάλλον – συνθήκες που του εξασφαλίζει ο ιδρώτας. Τότε, το βιομόριο σχηματίζει μικρά κανάλια που διαπερνούν την κυτταρική μεμβράνη των μικροβίων και τα οποία σταθεροποιούνται από άτομα ψευδαργύρου, που επίσης υπάρχουν στον ιδρώτα. Ετσι, μέσω των καναλιών, αρχίζουν να εισρέουν μέσα στους μικροοργανισμούς μόρια νερού και φορτισμένα σωματίδια, με τελική συνέπεια να νεκρώνονται. 

Αυτό που προσδιόρισαν τώρα οι επιστήμονες είναι η ακριβής ατομική δομή και η σύσταση των καναλιών. Επίσης, ανακάλυψαν ότι τα κανάλια είναι διαπερατά, έχουν ασυνήθιστα μεγάλο μήκος και μπορούν να προσαρμόζονται σε μια μεγάλη γκάμα από κυτταρικές μεμβράνες. Επομένως, κατάφεραν να εξηγήσουν για ποιο λόγο το πεπτίδιο λειτουργεί σαν αντιβιοτικό ευρέος φάσματος, θωρακίζοντας από βακτήρια και μύκητες ταυτόχρονα.

 

Η μελέτη των ερευνητών δημοσιεύθηκε πριν από λίγες ημέρες στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences, όπου δίνουν έμφαση στο ενδεχόμενο η έρευνά τους να έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη φαρμάκων για τη φυματίωση και τον χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο (Staphylococcus aureus). Οχι τυχαία, αφού, όπως δήλωσε τον περασμένο Μάρτιο ο ειδικός του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Paul Nunn, αυξάνονται σε ανησυχητικό βαθμό τα κρούσματα της νόσου που οφείλονται σε στελέχη άκρως ανθεκτικά στα σημερινά αντιβιοτικά. Αλλωστε, η φυματίωση παραμένει μια από τις πιο σοβαρές θανατηφόρους λοιμώδεις ασθένειες, με το 95% των θανάτων από τη νόσο να εντοπίζεται στις αναπτυσσόμενες χώρες. Επιπλέον, έχει αυξηθεί και η συχνότητα εμφάνισης ανάλογων ανθεκτικών στελεχών του χρυσίζοντος σταφυλόκοκκου στα νοσοκομεία. Οι μολύνσεις από το βακτήριο μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρές επιπλοκές, όπως πνευμονία.