ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Ο «ηλίθιος» της ιδιωτικής οικονομίας και οι "ιερές αγελάδες" του Δημοσίου

Του Ανδρεα Δρυμιωτη

Στα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά, πορτογαλικά, γερμανικά, ολλανδικά και στα ρωσικά, η λέξη idiot / idiota σημαίνει ηλίθιος. Σύμφωνα με τα λεξικά, η λατινική λέξη idiota προέρχεται από την ελληνική λέξη «ιδιώτης» που σημαίνει ανειδίκευτος, αμαθής.

Σε περισσότερη ανάλυση έχουμε:

- ιδιώτης ο: αυτός που δεν ασκεί δημόσιο λειτούργημα, που δεν είναι δημόσιος υπάλληλος ή στρατιωτικός ή που δεν παρουσιάζεται με την ιδιότητά του αυτή: Kράτος και ιδιώτες πρέπει να βοηθήσουν την αναδάσωση. Tο υπουργείο Aνάπτυξης ανέθεσε τη μελέτη σε ιδιώτη. [λόγ. αρχ. ιδιώτης].

- ιδιώτης ο: (ψυχιατρ.) άτομο που πάσχει από ιδιωτεία, που είναι διανοητικά ανάπηρο· (πρβ. ηλίθιος), [λόγ. γαλλ. idiot (στη σημερ. σημ.), λατιν. idiota, αρχ. ιδιώτης «ανειδίκευτος, αμαθής»].

Πράγματι, στη σημερινή Ελλάδα καταφέραμε να ισχύουν και οι δύο έννοιες ταυτόχρονα. 

Πρέπει όντως να είναι ηλίθιος ή διανοητικά ανάπηρος οποιοσδήποτε ασχολείται με τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Εχουμε 1,3 εκατομμύριο ανέργους στον ιδιωτικό τομέα και χιλιάδες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα που έκλεισαν, και οι πολιτικοί μας αρνούνται να πουν (ή να ακούσουν) τη λέξη «απόλυση» στον δημόσιο τομέα. Μιλάνε για κινητικότητα, εφεδρεία και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς, αλλά για την απόλυση, έστω των επίορκων υπαλλήλων, κουβέντα. 

Πρέπει να είναι ηλίθιος οποιοσδήποτε δουλεύει στον ιδιωτικό τομέα, ενώ στο Δημόσιο ακόμα και φυλακισμένοι παίρνουν τον μισό μισθό τους, μέχρι να τελεσιδικήσει η τυχόν καταδίκη τους. 

Πρέπει να είναι ηλίθιος οποιοσδήποτε δουλεύει στον ιδιωτικό τομέα, ενώ στο Δημόσιο ακόμα και οι παιδεραστές τη βγάζουν με επίπληξη και μερικούς μήνες χωρίς αποδοχές. 

Πρέπει να είναι κάποιος ηλίθιος για να ανοίξει μια επιχείρηση ρισκάροντας τα χρήματα που με πολλή δυσκολία μάζεψε, ενώ το Δημόσιο και οι δήμοι συνεχώς δημιουργούν νέες εταιρείες με εξασφαλισμένη από τους ίδιους πελατεία, μέσω προγραμματικών συμφωνιών.

Σημειώστε τον ετεροπροσδιορισμό στο λεξικό: ιδιώτης είναι αυτός που δεν είναι δημόσιος υπάλληλος! Θυμίζει το «πας μη Ελλην βάρβαρος». Δηλαδή ο ιδιώτης δεν έχει οντότητα. Απλά είναι αυτός που δεν είναι δημόσιος υπάλληλος. 

Και πάμε παρακάτω. Σημειώστε το παράδειγμα που δίνει, επίσης, το λεξικό: «Το υπουργείο Ανάπτυξης ανέθεσε τη μελέτη σε ιδιώτη». Πόσες φορές το έχετε ακούσει αυτό στην τηλεόραση; Πάρα πολλές, συνοδευόμενο από το απαξιωτικό ύφος του δημοσιογράφου που το εκφωνεί. Λες και οτιδήποτε κάνουν οι ιδιώτες είναι μολυσμένο, ενώ οτιδήποτε κάνει το Δημόσιο είναι άχραντο και αμόλυντο. Πράγματι, έχουμε φτάσει σε τέτοιο σημείο ανωμαλίας, που ενώ καθημερινά διαβάζουμε τις πιο απίθανες λαμογιές που γίνονται στο Δημόσιο, εντούτοις μόλις κάτι ανατεθεί σε ιδιωτική εταιρεία, βγαίνουν οι Ηρακλείς του Στέμματος για να το καυτηριάσουν.

Αλήθεια, τι άλλο πρέπει να δούμε για να συνειδητοποιήσουμε ότι μόνοι μας δημιουργήσαμε μια αδιέξοδη κατάσταση επιμένοντας να μεγαλώνουμε συνεχώς το Δημόσιο; 

Πόσο μπορεί να αντέξει μια οικονομία, με 1,3 εκατ. ανέργους, 3,3 εκατ. οικονομικά μη ενεργούς και μόνο με 3,7 εκατ. απασχολούμενους να συντηρούν 3 εκατομμύρια συνταξιούχους και άγνωστο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων (μόνιμων και συμβασιούχων) και να πληρώνει τα έξοδα ενός σπάταλου και ανοικονόμητου κράτους;

Και όμως, κανένας δεν τολμά να πειράξει την ιερή αγελάδα. Ακούγονται οι πιο απίθανες δικαιολογίες:  

Να μη δημιουργήσουμε άλλους ανέργους. Δεν το επιτρέπει το Σύνταγμα, και άλλα παρόμοια. Λες και το Σύνταγμα επέβαλε στους δήμους να δημιουργήσουν 1.100 εταιρείες για να προσλαμβάνουν όποιους και όσους θέλουν σε αυτές, χωρίς κανένα έλεγχο. Ολες αυτές οι εταιρείες παρέχουν υπηρεσίες μόνο σε δημόσιους φορείς. Ας τις χαρίσουμε στους υπαλλήλους τους και μάλιστα να τους δώσουμε και προίκα τα συμβόλαια που έχουν για δύο χρόνια. Και μετά να βγούνε στην πιάτσα και στον ανταγωνισμό. Αν πράγματι παρέχουν καλές υπηρεσίες, τότε θα διατηρήσουν τις συμβάσεις τους και θα κερδίζουν και χρήματα, τα οποία μπορούν να τα μοιράζουν μεταξύ τους. Δεν το θέλουν όμως. Θέλουν τη σιγουριά της μόνιμης μισθοδοσίας, το μειωμένο και ελάχιστα ελεγχόμενο ωράριο, ανεξάρτητα από την απασχόληση. 

 Προσπάθησα να βρω οικονομικά στοιχεία για τις δημοτικές αυτές επιχειρήσεις. Μπήκα στον ιστότοπο μεγάλου δήμου. Κανένα απολύτως αριθμητικό στοιχείο. Ανύπαρκτοι ισολογισμοί. Αγνωστο το πλήθος των απασχολουμένων. Αγνωστος ο κύκλος εργασιών τους.  

Ποιος πληρώνει τα τυχόν ελλείμματά τους; 

 Ο δυστυχισμένος ιδιωτικός τομέας ο οποίος υφίσταται και τον αθέμιτο ανταγωνισμό τους.

Αλλά δεν είναι μόνο οι δημοτικές επιχειρήσεις που κλέβουν την παράσταση κυριολεκτικά και μεταφορικά. Είναι και τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που τόσο απλόχερα δημιούργησε το κράτος. Για μια ανώνυμη εταιρεία του Δημοσίου, που βρήκα στοιχεία στον ιστότοπό της, διαπίστωσα ότι μείωσε το προσωπικό της τα τελευταία χρόνια από 406 σε 272. Και ενώ ήμουν έτοιμος να πανηγυρίσω, είδα ότι τον Ιανουάριο του 2013 ανακοίνωσε τα ονόματα των 100 συμβασιούχων που θα προσλάβει με 8μηνη σύμβαση. Σκαλίζοντας λίγο παραπάνω, διαπίστωσα ότι ο διαγωνισμός για την πρόσληψη των 100 συμβασιούχων προκηρύχθηκε το 2011, δηλαδή 2 χρόνια πριν. Υποτίθεται ότι τους συμβασιούχους τους προσλαμβάνεις για να καλύψεις μια έκτακτη ανάγκη. Τέτοιο μακροχρόνιο (με ικανότητες μέντιουμ) σχεδιασμό προσλήψεων συμβασιούχων, ούτε η NASA δεν διαθέτει!  

Αλλά τα παράδοξα δεν σταματούν εδώ. Η ανάλυση των ειδικοτήτων των συμβασιούχων είναι αποκαλυπτική: οι 25 είναι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης Πληροφορικής Λογισμικού και οι 15 είναι της ίδιας ειδικότητας αλλά Τεχνολογικής Εκπαίδευσης. Τι μπορούν να κάνουν μέσα σε 8 μήνες είναι άγνωστο. Πότε θα ενημερωθούν και πότε θα αρχίσουν να αποδίδουν; Δηλαδή μειώνουμε το μόνιμο προσωπικό αλλά παίρνουμε συμβασιούχους για να κάνουν τη δουλειά, χάνοντας πολύτιμο χρόνο και χρήμα για την εκπαίδευσή τους. Αν πάλι κρατήσουν τους ίδιους συμβασιούχους, σε λίγο χρόνο θα υποχρεωθούν να τους μονιμοποιήσουν όπως έγινε επανειλημμένα στο παρελθόν. Είναι λύση αυτή; Αν μια ιδιωτική εταιρεία δούλευε με αυτό τον τρόπο, θα έκλεινε μετά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της. Αυτή όμως δεν κλείνει, και παρά τις εξασφαλισμένες συμβάσεις, ο τζίρος της μειώθηκε από 23,5 εκατ. το 2009 σε 17,4 εκατ. το 2011.

Αν πραγματικά θέλουμε να μειώσουμε το Δημόσιο χωρίς να δημιουργήσουμε πρόσθετη ανεργία, δεν έχουμε παρά να ιδιωτικοποιήσουμε πολλές από τις δραστηριότητές του, οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με τις βασικές λειτουργίες του (υγεία, εκπαίδευση, Δικαιοσύνη, ασφάλεια κ.λπ.). 

 Μου είναι πολύ δύσκολο να καταλάβω γιατί το μάζεμα των σκουπιδιών πρέπει να γίνεται από δημοτικούς υπαλλήλους και όχι από εξειδικευμένες ιδιωτικές εταιρείες, όπως γίνεται σε πολιτισμένες χώρες. Εκτος αν η πρόσληψη σκουπιδιάρηδων λειτουργεί σαν κερκόπορτα για να μπει κάνεις στο Δημόσιο και μετά έχει ο Θεός. 

Ακόμα, πάρτε για παράδειγμα το Εθνικό Τυπογραφείο. Ισως κάποτε να είχε λόγο ύπαρξης. Σήμερα όμως δεν έχει, γι’ αυτό και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν ιδιωτικοποιηθεί τα αντίστοιχα Εθνικά Τυπογραφεία τους. Θα μπορούσε το κράτος να συνάψει μια συμφωνία-πλαίσιο με μερικά τυπογραφεία και να κάνει τη δουλειά του χωρίς μόνιμο προσωπικό και ειδικό γραμματέα.  

Υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα, από δραστηριότητες που θα μπορούσαν να γίνουν από ιδιώτες, ώστε και το Δημόσιο να μειωθεί και η ιδιωτική πρωτοβουλία να αναπτυχθεί. Το ζήτημα όμως είναι αν οι εκάστοτε κυβερνώντες θέλουν να γίνει αυτό. Ειλικρινά πιστεύω ότι δεν το θέλουν.