ΡΩΣΙΑ: Η σταδιακή «περικύκλωση» της Ευρώπης από την... Αρκούδα

Της ΝΕΦΕΛΗΣ ΤΖΑΝΕΤΑΚΟΥ

Τον καθοριστικό γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό ρόλο της Ρωσίας, σε σχέση με την Ευρώπη, στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου ανέδειξε με τον πιο αποκαλυπτικό τρόπο η οικονομική (τραπεζική) κρίση στην Κύπρο.

 

Η Λευκωσία βρέθηκε στην ανάγκη να επιζητεί στήριξη από τη Μόσχα, όταν η τελευταία εξαρτά εκ των πραγμάτων -και για λόγους αυτονόητου πολιτικού «ρεαλισμού»- τη στάση της από τα γενικότερα συμφέροντά της, με επίκεντρο την ενέργεια.

Ομως, όπως έχει αποδειχθεί από την Ιστορία, ουσιαστική δύναμη αποκτά όποιος καταφέρει να ελέγξει τις πηγές τροφοδοσίας της αγοράς ενέργειας.

Το βασικό αυτό στοιχείο φαίνεται πως η Ρωσία το αντιλήφθηκε από πολύ νωρίς και βάσει αυτού καθόρισε την πολιτική της, με σκοπό τη σταδιακή «περικύκλωση» της Ευρώπης. Στο πλαίσιο αυτό η Μόσχα, κυρίως μέσω της κρατικής Gazprom, έχει προσεγγίσει το Ισραήλ, την Τουρκία, την Ελλάδα και την Κύπρο, επιδιώκοντας συνεργασίες στον ενεργειακό κλάδο και αποβλέποντας στην εξασφάλιση της διαχείρισης των απαραίτητων για τη λειτουργία της ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς πλουτοπαραγωγικών πηγών της περιοχής.

Σε αυτή την πολιτική της εντάσσεται ο σχεδιασμός του νέου ενεργειακού χάρτη, που περιλαμβάνει από τη μία πλευρά τη χάραξη ενός σύνθετου δικτύου αγωγών (Blue Stream, South Stream) και από την άλλη την αξιοποίηση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου των χωρών της ανατολικής Μεσογείου.

Θυγατρική εταιρεία της Gazprom στην Ελβετία (η Gazprom Marketing and Trading) πρόσφατα συνήψε εικοσαετές συμβόλαιο με το Ισραήλ για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Ταμάρ, ενώ πληροφορίες αναφέρουν ότι με τη συγκατάθεση της Μόσχας και την παρότρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών προωθείται η εξαγωγή, μέσω των εδαφών της Τουρκίας, του ισραηλινού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Ωστόσο, όπως επισημαίνουν ευρωπαϊκές και αμερικανικές δεξαμενές σκέψης (think tanks), όσο ταχύτερα η Gazprom «απορροφήσει» τους «ανταγωνιστικούς» προς τη Ρωσία υδρογονάνθρακες, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η διείσδυσή της στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και ταυτόχρονα, τόσο καλύτερα διασφαλισμένα θα είναι τα ρωσικά οικονομικά συμφέροντα, καθώς όποιος ελέγχει τις πηγές ελέγχει -σε δεύτερο χρόνο- τις τιμές των υδρογονανθράκων.

Η διαφορά με τις πολιτικές ηγεσίες των χωρών της Ε.Ε. είναι ότι η Ρωσία διαθέτει την εμπειρία και την ικανότητα να διαπραγματεύεται αποτελεσματικότερα, τουλάχιστον σε αυτό τον τομέα.

Στο μόνο σημείο που η Ρωσία υστερεί, αλλά, σύμφωνα με πληροφορίες, κοιτάζει πώς να καλύψει όσο δυνατόν ταχύτερα τη διαφορά, είναι ο τομέας της αποθήκευσης και διαχείρισης του φυσικού αερίου σε υγροποιημένη μορφή (LNG).

Εάν όμως η Ευρώπη αισθάνεται «περικυκλωμένη», την ίδια αίσθηση έχει και η Ρωσία, η οποία βλέπει μεθοδεύσεις εις βάρος της, καθώς με αφορμή την Αραβική Ανοιξη και στη συνέχεια τη «μετάδοση» της «επανάστασης» στη Συρία, βλέπει να πλησιάζουν όλο και περισσότερο στον περίγυρό της οι «εντάσεις», την ώρα που εκκρεμεί και η υπόθεση του Ιράν.

Σε κάθε περίπτωση, το μόνο σίγουρο είναι πως τα «φλερτ» της Μόσχας με τις χώρες της περιοχής που εντάσσονται στο πεδίο του ενδιαφέροντός της στην ανατολική Μεσόγειο αναμένεται το επόμενο διάστημα να «αναθερμανθούν», καθώς δρομολογούνται εξελίξεις στη ζώνη της Μέσης Ανατολής, με επίκεντρο το Ιράκ και την κουρδική οντότητα.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο, λόγω της άκρως δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας και για τις δύο χώρες, η Ρωσία εκτιμάται πως θα εξακολουθήσει να «ρίχνει άδεια για να πιάσει γεμάτα», στοχεύοντας στην απόκτηση σημαντικού μεριδίου από την ενεργειακή «πίτα».

Ειδικοί αναλυτές αναφέρουν ότι με την «απώλεια» της Συρίας η Μόσχα, για την προστασία των συμφερόντων της, έχει δρομολογήσει τη διατήρηση έως και 6 πολεμικών πλοίων στην ανατολική Μεσόγειο, αναζητώντας βάση ελλιμενισμού, με την Κύπρο ή τη Ρόδο να εμφανίζονται ως προτιμητέες εκδοχές.