ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ
Του ΧΑΡΙΔΗΜΟΥ ΤΣΟΥΚΑ
Καθηγητή Στρατηγικής Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Καθηγητή Οργανωσιακών Σπουδών στο University of Warwick, Βρετανία
Δημοσιογράφος: «Ο κ. Παπαγεωργόπουλος ελέγχεται από τη Δικαιοσύνη.
Μπορείτε να μας πείτε ποια είναι η θέση του στη ΝΔ;»
Α. Σαμαράς: «[…]
Θεωρώ ότι ο Βασίλης ο Παπαγεωργόπουλος είναι ένας έντιμος άνθρωπος, ο
οποίος έχει προσφέρει απίστευτα πολλά στην πόλη της Θεσσαλονίκης»,
Συνέντευξη Τύπου, 76η ΔΕΘ, 18/9/2011
Η καταδίκη σε ισόβια κάθειρξη του πρώην δημάρχου Θεσσαλονίκης Β. Παπαγεωργόπουλου για συνέργεια σε υπεξαίρεση 18 εκατομμυρίων ευρώ από το Δήμο του, δεν προκάλεσε έκπληξη μόνο για το ασυνήθιστο ύψος της ποινής, αλλά και για το ότι οδήγησε ένα προβεβλημένο δημόσιο πρόσωπο στη φυλακή. Και άλλοι πολιτικοί έχουν καταδικασθεί (θυμηθείτε λ.χ. τον μακαρίτη Γ. Κεφαλογιάννη, τον Μαντέλη, τον Ψωμιάδη, αρκετούς δημάρχους, κλπ), αλλά οι ποινές τους ήταν συνήθως με αναστολή. Ο Παπαγεωργόπουλος οδηγήθηκε από την αίθουσα του δικαστηρίου κατευθείαν στη φυλακή! Στην Ελλάδα της ατιμωρησίας αυτό εκπλήσσει…
Σε μια ώριμη δημοκρατία, μια οποιαδήποτε δικαστική καταδίκη αρκεί συνήθως για να καταστρέψει τη σταδιοδρομία ενός πολιτικού. Όχι όμως απαραίτητα στη χώρα της φαύλης κομματοκρατίας. Εδώ οι δικαστικές έρευνες, διώξεις, ακόμη και καταδίκες (ιδιαίτερα αυτές με ανασταλτικό χαρακτήρα) εμπλέκονται στην πολωτική αντιπαράθεση των κομμάτων, οπότε τείνουν να αντιμετωπίζονται ως παροδικές, πολιτικά υποκινούμενες οχλήσεις. Η Δικαιοσύνη ως δημόσιος θεσμός υποσκάπτεται, στο μέτρο που οι αποφάνσεις της τίθενται διαρκώς υπό (κομματική) αμφισβήτηση.
Σε ένα τέτοιο σύστημα, πρώτιστο μέλημα των κομματικών φυλών είναι η προστασία των μελών τους. Ο καταδικασθείς κ. Ψωμιάδης (όπως και ο κ. Κεφαλογιάννης παλαιότερα), ακόμα παράγει πολιτικό θόρυβο, χωρίς να διαγραφεί από το κόμμα του, ενώ στο βιογραφικό του κ. Παπαγεωργόπουλου θα χάσκει ένα μικρό κενό μετά την «αναστολή» (!) της κομματικής του ιδιότητας. Μπορεί να συνέργησε σε υπεξαίρεση δημοτικού χρήματος, αλλά σύμφωνα με τον Πρωθυπουργό, «πρόσφερε απίστευτα πολλά» στην πόλη του. Δεν προσπερνώνται εύκολα τέτοιοι ογκόλιθοι... Τα κόμματα αρνούνται να αποβάλλουν τα ύποπτα παράνομης συμπεριφοράς, διαφθοράς ή κακοδιοίκησης στελέχη τους, παρά μόνο ως ύστατη επιλογή. Πρώτα ενεργοποιείται η αλληλεγγύη της «φυλής» και, όταν δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά, επιδεικνύουν ηθικο-πολιτική «ευαισθησία»!
Τα μετα-οθωμανικά μας ήθη θέλουν κλεπτοκράτες ή παραβατικούς πολιτικούς να διαμαρτύρονται ότι, ενώ αυτοί είναι «άμεμπτοι», οι δικαστικές καταδίκες τους είναι «πολιτικά» υποκινούμενες. Δεν εκπλήσσει. Ο πολυχρονεμένος πασάς δεν ζητά συγγνώμη για τις πράξεις του, ούτε ομολογεί τις αδυναμίες του. Ο κυρίαρχος ανθρωπότυπος πολιτικού στην Ελλάδα αντλεί την υπόστασή του από δύο συνυφασμένα ψυχολογικά αρχέτυπα: το ναρκισσισμό και τη θυματοποίηση.
Η καταδίκη σε ισόβια κάθειρξη του πρώην δημάρχου Θεσσαλονίκης Β. Παπαγεωργόπουλου για συνέργεια σε υπεξαίρεση 18 εκατομμυρίων ευρώ από το Δήμο του, δεν προκάλεσε έκπληξη μόνο για το ασυνήθιστο ύψος της ποινής, αλλά και για το ότι οδήγησε ένα προβεβλημένο δημόσιο πρόσωπο στη φυλακή. Και άλλοι πολιτικοί έχουν καταδικασθεί (θυμηθείτε λ.χ. τον μακαρίτη Γ. Κεφαλογιάννη, τον Μαντέλη, τον Ψωμιάδη, αρκετούς δημάρχους, κλπ), αλλά οι ποινές τους ήταν συνήθως με αναστολή. Ο Παπαγεωργόπουλος οδηγήθηκε από την αίθουσα του δικαστηρίου κατευθείαν στη φυλακή! Στην Ελλάδα της ατιμωρησίας αυτό εκπλήσσει…
Σε μια ώριμη δημοκρατία, μια οποιαδήποτε δικαστική καταδίκη αρκεί συνήθως για να καταστρέψει τη σταδιοδρομία ενός πολιτικού. Όχι όμως απαραίτητα στη χώρα της φαύλης κομματοκρατίας. Εδώ οι δικαστικές έρευνες, διώξεις, ακόμη και καταδίκες (ιδιαίτερα αυτές με ανασταλτικό χαρακτήρα) εμπλέκονται στην πολωτική αντιπαράθεση των κομμάτων, οπότε τείνουν να αντιμετωπίζονται ως παροδικές, πολιτικά υποκινούμενες οχλήσεις. Η Δικαιοσύνη ως δημόσιος θεσμός υποσκάπτεται, στο μέτρο που οι αποφάνσεις της τίθενται διαρκώς υπό (κομματική) αμφισβήτηση.
Σε ένα τέτοιο σύστημα, πρώτιστο μέλημα των κομματικών φυλών είναι η προστασία των μελών τους. Ο καταδικασθείς κ. Ψωμιάδης (όπως και ο κ. Κεφαλογιάννης παλαιότερα), ακόμα παράγει πολιτικό θόρυβο, χωρίς να διαγραφεί από το κόμμα του, ενώ στο βιογραφικό του κ. Παπαγεωργόπουλου θα χάσκει ένα μικρό κενό μετά την «αναστολή» (!) της κομματικής του ιδιότητας. Μπορεί να συνέργησε σε υπεξαίρεση δημοτικού χρήματος, αλλά σύμφωνα με τον Πρωθυπουργό, «πρόσφερε απίστευτα πολλά» στην πόλη του. Δεν προσπερνώνται εύκολα τέτοιοι ογκόλιθοι... Τα κόμματα αρνούνται να αποβάλλουν τα ύποπτα παράνομης συμπεριφοράς, διαφθοράς ή κακοδιοίκησης στελέχη τους, παρά μόνο ως ύστατη επιλογή. Πρώτα ενεργοποιείται η αλληλεγγύη της «φυλής» και, όταν δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά, επιδεικνύουν ηθικο-πολιτική «ευαισθησία»!
Τα μετα-οθωμανικά μας ήθη θέλουν κλεπτοκράτες ή παραβατικούς πολιτικούς να διαμαρτύρονται ότι, ενώ αυτοί είναι «άμεμπτοι», οι δικαστικές καταδίκες τους είναι «πολιτικά» υποκινούμενες. Δεν εκπλήσσει. Ο πολυχρονεμένος πασάς δεν ζητά συγγνώμη για τις πράξεις του, ούτε ομολογεί τις αδυναμίες του. Ο κυρίαρχος ανθρωπότυπος πολιτικού στην Ελλάδα αντλεί την υπόστασή του από δύο συνυφασμένα ψυχολογικά αρχέτυπα: το ναρκισσισμό και τη θυματοποίηση.
Ο κορδωμένος Παπαγεωργόπουλος, που
μιλά για τον εαυτό του σε τρίτο πρόσωπο, εύκολα μεταπίπτει στο ρόλο του
θύματος, όπως η εγωπάθεια του Τσοχατζόπουλου ή του Ψωμιάδη εύκολα
μετατρέπεται σε αίσθημα καταδίωξης.
Ο ναρκισσιστής που παρεκτρέπεται δεν
νοιώθει την ανάγκη της κάθαρσης μέσα από τη δημόσια μεταμέλεια. Δεν
επιζητεί τη συγχώρεση εφόσον δεν θεωρεί ότι οφείλει. Δεν πασχίζει να
επαναφηγηθεί τα γεγονότα προκειμένου να αναδεχθεί τις ευθύνες του.
Αυτο-επιβεβαιώνεται μέσω της αυτο-θυματοποίησης. Κυριαρχεί το
ναρκισσιστικό εγώ, όχι η ηθική ανασύστασή του.
Σε άλλες χώρες, με διαφορετικές παραδόσεις, τείνουν να επικρατούν διαφορετικοί ανθρωπότυποι:
Σε άλλες χώρες, με διαφορετικές παραδόσεις, τείνουν να επικρατούν διαφορετικοί ανθρωπότυποι:
Όταν ο Μπλαγκόγιεβιτς, πρώην Κυβερνήτης του
Ιλλινόϊ, καταδικάστηκε το 2011 σε φυλάκιση 14 ετών για διαφθορά, ζήτησε
την επιείκεια του δικαστηρίου, αναδεχόμενος τις ευθύνες του: «Εγώ τα
προκάλεσα όλα, δεν κατηγορώ κανέναν», είπε. «Ήμουν ο Κυβερνήτης και
έπρεπε να ξέρω καλύτερα. Λυπάμαι απίστευτα πολύ».
Ο Μέηντοφ, προβεβλημένος απατεώνας που καταδικάστηκε σε 150 χρόνια φυλάκιση το 2009 για τη μεγαλύτερη χρηματοοικονομική απάτη στην Αμερική, ζήτησε δημοσίως συγγνώμη από τα θύματά του στο δικαστήριο. «Θα ζω με αυτό τον πόνο, αυτό το βασανιστήριο, για το υπόλοιπο της ζωής μου», είπε. Συντετριμμένος ανέφερε: «Δεν μπορώ να σας προσφέρω μια δικαιολογία για τη συμπεριφορά μου. Πώς να δικαιολογήσεις την προδοσία χιλιάδων επενδυτών που μου εμπιστεύτηκαν τα χρήματά τους; Πώς να δικαιολογήσεις την εξαπάτηση 200 εργαζομένων που ξόδεψαν το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής τους ζωής μαζί μου; […] Πώς να δικαιολογήσεις τα ψέματα σε μια σύζυγο που σου συμπαραστάθηκε για 50 χρόνια;».
Ο Μέηντοφ, προβεβλημένος απατεώνας που καταδικάστηκε σε 150 χρόνια φυλάκιση το 2009 για τη μεγαλύτερη χρηματοοικονομική απάτη στην Αμερική, ζήτησε δημοσίως συγγνώμη από τα θύματά του στο δικαστήριο. «Θα ζω με αυτό τον πόνο, αυτό το βασανιστήριο, για το υπόλοιπο της ζωής μου», είπε. Συντετριμμένος ανέφερε: «Δεν μπορώ να σας προσφέρω μια δικαιολογία για τη συμπεριφορά μου. Πώς να δικαιολογήσεις την προδοσία χιλιάδων επενδυτών που μου εμπιστεύτηκαν τα χρήματά τους; Πώς να δικαιολογήσεις την εξαπάτηση 200 εργαζομένων που ξόδεψαν το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής τους ζωής μαζί μου; […] Πώς να δικαιολογήσεις τα ψέματα σε μια σύζυγο που σου συμπαραστάθηκε για 50 χρόνια;».
Ακόμα κι ένας
απατεώνας δεν χάνει απαραίτητα το αίσθημα της ηθικής ευθύνης. Παρέχοντας
ευκαιρία αναγέννησης στη συνείδηση των άλλων, η δημόσια συγγνώμη
λυτρώνει και παιδαγωγεί. Αλλά και η σύζυγός του Μέηντοφ δεν κραύγασε, με
παβλώφεια ανακλαστικά, πόσο αθώος είναι ο σύζυγός της, αλλά με
ειλικρίνεια ανέφερε ότι αισθάνθηκε «ντροπιασμένη και προδομένη».
Ο δικαστής Σιν που δίκασε τον Μέηντοφ αναγνώρισε την αυστηρότητα της ποινής, αλλά τη χαρακτήρισε «συμβολικά σημαντική». Σε όσους τον επέκριναν ότι ενέδωσε «στην εκδίκηση του όχλου», αντέτεινε: «[Τα θύματα] εναποθέτουν την εμπιστοσύνη τους στο δικαιοδοτικό σύστημα. [Η ποινή] θα συμβάλλει, έστω και με έναν μικρό τρόπο, στην επούλωση των πληγών τους».
Ο δικαστής Σιν που δίκασε τον Μέηντοφ αναγνώρισε την αυστηρότητα της ποινής, αλλά τη χαρακτήρισε «συμβολικά σημαντική». Σε όσους τον επέκριναν ότι ενέδωσε «στην εκδίκηση του όχλου», αντέτεινε: «[Τα θύματα] εναποθέτουν την εμπιστοσύνη τους στο δικαιοδοτικό σύστημα. [Η ποινή] θα συμβάλλει, έστω και με έναν μικρό τρόπο, στην επούλωση των πληγών τους».
Και ο δικαστής Ζέηγκελ που δίκασε τον Μπλαγκόγιεβιτς, απευθύνθηκε
στον κατηγορούμενο ως εξής: «Παρά τα όσα καλά έκανες για το λαό, και
έκανες μερικά καλά, νοιάζομαι περισσότερο για εκείνες τις περιπτώσεις
που ήθελες να χρησιμοποίησες την εξουσία σου για να κάνεις καλό μόνο
στον εαυτό σου».
Σοφές κουβέντες: η ιδιοτελής κατάχρηση εξουσίας είναι
το μείζον που πρέπει να αποτραπεί σε μια δημοκρατία. Υποθέτω ότι δεν
διαφωνείτε κ. Σαμαρά…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου