ΚΥΠΡΟΣ: «Στην ομίχλη» για τον νέο Πρόεδρο

Του Γιώργου Καπόπουλου

Ο έβδομος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας- πιθανότατα ο Νίκος Αναστασιάδης- θα αναλάβει τα καθηκόντά του εν μέσω μιας συνολικής ανατροπής των δεδομένων στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, δεδομένων που βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με την εσωτερική σταθερότητα αλλά και με την όποια προοπτική επίλυσης του Κυπριακού.

Η διάσωση της Κύπρου και η δανειοδότησή της από την Ευρωζώνη θα είναι δυσχερής στη διαπραγμάτευση-επικύρωση, αλλά θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη: Σήμερα με την Ιταλία σε τροχία αποσταθεροποίησης όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, με την Ισπανία βραχυκυκλωμένη να αποτελεί ένα ατύχημα σε αναμονή, και τη Γαλλία να πιέζεται ασφυκτικά από τη δημοσιονομική λιτότητα, αδυναμία ή έλλειψη πολιτικής βούλησης για στήριξη μιας χώρας με τα δημοσιονομικά μεγέθη της Λευκωσίας θα ήταν ένα μήνυμα αφερεγγυότητας-ασυνέπειας, που θα προκαλούσε ανεξέλεγκτη αποσταθεροποίηση στην Ευρωζώνη, σε μιά στιγμή που το Βερολίνο επιζητεί ηρεμία με κάθε κόστος μέχρις τις εκλογές του Σεπτεμβρίου.

Η πραγματική μεγάλη πρόκληση για τη Λευκωσία είναι η εν εξελίξει ανατροπή όλων των περιφερειακών δεδομένων:  

Ποια είναι η επόμενη μέρα στη Συρία και στο Λίβανο, πώς οι εξελίξεις στις χώρες αυτές επηρεάζουν τον ρόλο και την εμβέλεια της Τουρκίας στην περιοχή, πώς θα επηρεασθεί η προσπάθεια πολιτικής επίλυσης του Κουρδικού εντός Τουρκίας, πώς θα διαμορφωθούν οι νέες ισορροπίες ανάμεσα στην Αγκυρα και το Τελ Αβίβ, πώς θα παρέμβει η Ουάσιγκτον;

Στα παραπάνω ερωτήματα να προσθέσουμε ότι οι περιφερειακές εξελίξεις θα επηρεάσουν σε καθοριστικό βαθμό την εξέλιξη των σχέσεων Ουάσιγκτον-Αγκύρας, αλλά και τη δυνατότητα της βραχυκυκλωμένης ενταξιακής διαπραγμάτευσης Ε.Ε.- Τουρκίας να εξελιχθεί σε μιά Ειδική Σχέση με περιεχόμενο.

Τίποτε δεν είναι σταθερό και δεδομένο πλέον στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή και αυτό το δεδομένο σε συνδυασμό με τη διαχείριση της δημοσιονομικής κρίσης θα πρέπει να το λάβει σοβαρά υπόψη της η Λευκωσία.

Ακόμη και η στρατηγική συμμαχία Λευκωσίας-Τελ-Αβίβ με κοινό παρονομαστή την κοινή εκμετάλλευση και αξιοποίηση του υποθαλάσσιου ενεργειακού πλούτου στην Ανατολική Μεσόγειο παρουσιάζεται να έχει σκιές αβεβαιότητας: Οχι τόσο από το ενδεχόμενο μιας πλήρους αποκατάστασης των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας που δεν προβάλλει σαν πιθανό σενάριο αλλά λόγω της αβεβαιότητας ως προς την ικανότητα της ισραηλινής ηγεσίας να προσαρμοσθεί στις καταλυτικές εξελίξεις στην περιοχή, από την αβεβαιλότητα για τις εξελίξεις στην Συρία και στην Αίγυπτο μέχρι την προοπτική των σχέσεων της Τουρκίας και του Ιράν με τις ΗΠΑ.

Η υποτίμηση του περιφερειακού και του διεθνούς παράγοντα είναι μιά παλιά αμαρτία στην Ιστορία της Μεγαλονήσου: Οταν στις αρχές της δεκαετίας του '50 ξεκινούσε πρώτα με πολιτική κινητοποίηση και στη συνέχεια με ένοπλη δράση η προσπάθεια για Αυτοδιάθεση, η παραδοχή ήταν ότι μετά την ανεξαρτησία της Ινδίας το 1947 και την εγκατάλειψη της Παλαιστίνης το 1948, η διάλυση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας ήταν μια δυναμική σε πλήρη εξέλιξη.

Υποτιμήθηκαν έτσι οι προσπάθειες του Λονδίνου να παραμείνει ως Μεγάλη Δύναμη στη Μέση Ανατολή, έστω και σε σύγκρουση με τον στρατηγικό σχεδιασμό των ΗΠΑ, που έβλεπαν την βεβαρημένη από το αποικιακό παρελθόν Βρετανία μάλλον ως εμπόδιο, παρά ως σύμμαχο στην προσπάθεια ανάσχεσης της εξάπλωσης της σοβιετικής επιρροής στον Αραβικό Κόσμο. Η εισβολή της Βρετανίας και της Γαλλίας στο Σουεζ τον Νοέμβριο του 1956, το τελεσίγραφο της Μόσχας και η άρνηση της Ουάσιγκτον να βοηθήσει τους δύο νατοϊκούς της συμμάχους ήταν ένα σαφές κλειδί ερμηνείας της αδιάλλακτης στάσης του Λονδίνου στο Κυπριακό, καθώς στη βρετανική θεώρηση η κατοχή της Κύπρου όχι μόνον δεν ήταν υστερόγραφο του παρελθόντος, αλλά αντίθετα σημαντικό έρεισμα για την παράταση της παρουσίας στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Το τοπίο αλλάζει στην περιοχή: 

Οι ΗΠΑ που μέχρι πρόσφατα φιλοδοξούσαν να επιβάλουν Pax Americana στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή έχουν φθίνουσα παρουσία και δυνατότητα - βούληση εμπλοκών σε νέα μέτωπα, η Ρωσία παρουσιάζεται αμήχανη απέναντι στις εξελίξεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση στερείται μεσογειακής στρατηγικής αλλά και κοινής θεώρησης για τη Μέση Ανατολή, ενώ Τουρκία και Ιράν προσπαθούν να προβάλουν ως απαραίτητοι ενδιάμεσοι ανάμεσα στον Αραβικό Κόσμο και τη Δύση.

Στα παραπάνω συνυπάρχουν δυναμικές για όλες τις πιθανές εξελίξεις στο Κυπριακό: Από την παράταση του σημερινού στάτους κβο της ντε φάκτο διχοτόμησης, την ντε γιούρε διχοτόμηση ή την εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής συμβιβαστικής λύσης.

Ενα είναι βέβαιο. Οι γεωπολιτικές σταθερές και η οικονομική ευημερία που επέτρεψαν στη Λευκωσία να αποτρέψει τη διεθνή αναγνώριση και νομιμοποίηση της εισβολής μετά το 1974, δεν υπάρχουν πλέον με την πλήρη ευρωπαϊκή ένταξη και το ενεργειακό χαρτί να μη συνιστούν αυτόματη διασφάλιση.