ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: Οι χειρισμοί για την ΑΟΖ με το βλέμμα στην Αγκυρα

Του Αθανασιου Ελλις

Στη σκιά των σκέψεων Σαμαρά για την ανακήρυξη Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της αντίδρασης Ερντογάν στον διορισμό των ιμάμηδων από την ελληνική πολιτεία, εισέρχεται στην τελική ευθεία η προετοιμασία για το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας που θα διεξαχθεί στις 5 Μαρτίου στην Αγκυρα.

Στο περιβάλλον του Ελληνα πρωθυπουργού κυοφορείται εδώ και καιρό η σκέψη για ανακήρυξη ΑΟΖ, καθώς, μεταξύ άλλων, εκτιμάται ότι μια τέτοια δυναμική κίνηση θα ενεργοποιήσει πατριωτικά αντανακλαστικά και θα προσελκύσει στη Ν.Δ. ψήφους από τα δεξιά. Η συγκεκριμένη προσέγγιση βρίσκει κάποιους υποστηρικτές και στους άλλους δύο κυβερνητικούς εταίρους, ενώ και ο ίδιος ο κ. Σαμαράς έχει προβεί δημόσια σε σχετικές αναφορές. Το τελευταίο διάστημα, πάντως, και μετά τις εισηγήσεις που έλαβε από το υπουργείο Εξωτερικών για όλα τα πιθανά σενάρια και συνέπειες, ο πρωθυπουργός εμφανίζεται συγκρατημένος και δεν έχει καταλήξει σε οριστική απόφαση.

Στο τραπέζι βρίσκονται και λιγότερο «προωθημένες» ενέργειες, όπως η κατάθεση στον ΟΗΕ συγκεκριμένων συντεταγμένων των θαλασσίων ζωνών της χώρας, που επίσης θα προκαλέσει την αντίδραση της Αγκυρας, ή ακόμη και η τμηματική ανακήρυξη ΑΟΖ στις δυτικές και νοτιοδυτικές περιοχές, και όχι προς Ανατολάς, κίνηση με την οποία όμως, κάποιοι υποστηρίζουν ότι εμμέσως αναγνωρίζονται οι αμφισβητήσεις της Τουρκίας επί της ελληνικής κυριαρχίας.

Σχολιάζοντας τις εικασίες περί ανακήρυξης ΑΟΖ και κατάθεσης συντεταγμένων από την Ελλάδα, ο Αχμέτ Νταβούτογλου δήλωσε πρόσφατα ότι «σε μια τέτοια περίπτωση θα πραγματοποιήσει και η Τουρκία αντίστοιχα βήματα» και επανέλαβε ότι οι όποιες κινήσεις «θα πρέπει να γίνουν από κοινού». Η Αγκυρα προειδοποίησε επίσης ότι θα τερματιστούν οι διερευνητικές επαφές οι οποίες, παρότι μέχρι τώρα δεν έχουν αποφέρει αποτελέσματα, έχουν οικοδομήσει ένα λεπτομερές πλαίσιο που επιτρέπει την ταχεία επίτευξη συμφωνίας, εάν υπάρξει η πολιτική βούληση. Τουρκικές πηγές στην Αγκυρα υπενθύμισαν με δηκτικό τρόπο την ηρεμία που έχει επέλθει στο Αιγαίο καθώς οι υπερπτήσεις έχουν υποχωρήσει σε σχεδόν μηδενικό επίπεδο, όπως και την πολύ καλή συνεργασία που υπάρχει το τελευταίο διάστημα στο ζήτημα της εισροής λαθρομεταναστών από την Τουρκία προς την Ελλάδα η οποία έχει περιορισθεί κατά 90%.

Κάποιοι δεν αποκλείουν ακόμη και ακραίες μορφές αντίδρασης, όπως την αποστολή τουρκικών πλοίων στις περιοχές που θα έχουν καταγραφεί ως ελληνικές, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί σκηνικό έντασης, αν όχι «θερμό επεισόδιο».

Αν και σε γεωστρατηγικό επίπεδο η έμφαση δίνεται στο ζήτημα της ΑΟΖ, το αυξημένο προσωπικό και πολιτικό ενδιαφέρον του Ταγίπ Ερντογάν για τον ρόλο του Ισλάμ, έχει αναγάγει σε προτεραιότητα της Αγκυρας τον πρόσφατο νόμο για την πρόσληψη από το ελληνικό Δημόσιο των ιμάμηδων, εξέλιξη που περιορίζει την επιρροή του τουρκικού προξενείου της Θράκης στη μουσουλμανική μειονότητα της περιοχής. Η τουρκική πλευρά θέτει εμμέσως ζήτημα αμοιβαιότητας, σημειώνοντας ότι η εξέλιξη αυτή «δεν βοηθά» την υλοποίηση της ειλημμένης απόφασης του Τούρκου πρωθυπουργού για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.

Η Αθήνα απαντά ότι ο νόμος θέτει ένα καθαρό πλαίσιο, βάζει το κοράνι στο Δημόσιο, και είναι προς όφελος των μουσουλμάνων Ελλήνων πολιτών. Διπλωματικοί κύκλοι που παρακολουθούν στενά το θέμα, αναγνώρισαν ότι η πλήρης ανατροπή ενός νόμου που έχει ήδη ψηφισθεί, είναι δύσκολη. Εσπευσαν, όμως, να προσθέσουν ότι θα μπορούσε να υπάρξει «συμβιβαστική διέξοδος» κατά την εφαρμογή του, με το ελληνικό κράτος να κάνει την τελική επιλογή εγκρίνοντας ή απορρίπτοντας υποψήφιους από μια λίστα ιμάμηδων που θα εκλέγει η τοπική κοινωνία, η οποία με δεδομένο ότι τον τελικό λόγο θα έχει η ελληνική πολιτεία, θα επέλεγε «μετριοπαθή και αποδεκτά» πρόσωπα.

Αποφυγή μονoμερών κινήσεων συνιστούν οι Ηνωμένες Πολιτείες

Η Ουάσιγκτον παρακολουθεί με αυξημένο ενδιαφέρον τις εξελίξεις και συνιστά αποφυγή μονoμερών κινήσεων.  Σήμερα, η Ουάσιγκτον δηλώνει αντίθετη με την κατάθεση συντεταγμένων και την προβολή χαρτών, αλλά δεν τάσσεται απαραίτητα κατά της διενέργειας γεωτρήσεων (drill, if you have to, but no maps), ιδιαίτερα σε περιοχές που δεν προκαλούν τριβές, όπως στο Ιόνιο ή νότια της Κρήτης. Αντίθετα, στο Αιγαίο και προς Ανατολάς ζητούν αυτοσυγκράτηση και συνεννόηση με άλλα «εμπλεκόμενα μέρη».