ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ: Σημάδια ειρηνευτικής διάθεσης από τους Ταλιμπάν!

Tου David Ignatius / Washington Post

Η καλή θέληση που όλοι δείχνουμε την εορταστική περίοδο μπορεί να ταιριάξει με τις ευοίωνες προοπτικές που, όλως παραδόξως, ανοίγονται μπροστά μας στον τομέα της ειρήνης με τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν. Φαίνεται ότι κάποια ηγετικά στελέχη των Ταλιμπάν έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούν να κερδίσουν τον εμφύλιο που ενδεχομένως ακολουθήσει μετά την αποχώρηση των μάχιμων αμερικανικών μονάδων.

Οι Ταλιμπάν φαίνεται να αναγνωρίζουν ότι, κατά περίεργο τρόπο, η επιρροή τους μπορεί να μειωθεί στο τέλος του 2014, μόλις αποχωρήσει ο μεγαλύτερος όγκος των αμερικανικών δυνάμεων. Τα δεδομένα έχουν αλλάξει από τη δεκαετία του ’90, όταν οι Ταλιμπάν είχαν κερδίσει τον εμφύλιο και είχαν κατακτήσει την εξουσία. Το Πακιστάν δεν είναι πλέον αξιόπιστος πολιτικός προστάτης και χρηματοδότης, ενώ μπορεί να μην τους παρέχει πάντα καταφύγιο.

«Οι Ταλιμπάν έχουν συνειδητοποιήσει ότι δεν μπορούν να επικρατήσουν στρατιωτικά», υποστηρίζει ανώτατος αξιωματούχος του Πενταγώνου. «Ισως προσπαθήσουν να περιμένουν την αποχώρησή μας, αλλά το τίμημα θα είναι να μείνουν έξω από τις πολιτικές ζυμώσεις της μεταβατικής περιόδου».

Το πιο πρόσφατο σημάδι προσέγγισης ήρθε την περασμένη εβδομάδα στο Σαντιγί, λίγο έξω από το Παρίσι, όπου η γαλλική κυβέρνηση μεσολάβησε για τη συνάντηση εκπροσώπων αφγανικών πολιτικών δυνάμεων. Μεταξύ αυτών βρίσκονταν δύο εκπρόσωποι των Ταλιμπάν, ο Σαχαμπουντίν Ντελαβάρ και ο Ναΐμ Βαρντάκ. Η συνάντηση που οργανώθηκε από το γαλλικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών κίνησε το ζωηρό ενδιαφέρον Αμερικανών αξιωματούχων.

Ανάλογες συνομιλίες είχαν διεξαχθεί και στις 28 Ιουνίου στο Κιότο της Ιαπωνίας. Σε αυτές είχε λάβει μέρος ο Καρί Ντιν Μοχάμαντ, μέλος του ανωτάτου συμβουλίου (σούρα) των Ταλιμπάν, και ο πρώην Αφγανός υπουργός Σχεδιασμού Μασούμ Στανζεκάι, ο οποίος είναι επικεφαλής του Ανώτατου Αφγανικου Ειρηνευτικού Συμβουλίου. Για τη συνάντηση αυτή μεσολάβησε το πανεπιστήμιο Ντοσίσα του Κιότο, επίσης κατόπιν αμερικανικής ενθάρρυνσης.

Οι διαπραγματευτές των Ταλιμπάν ανήκουν στην πτέρυγα των θεωρούμενων από τις ΗΠΑ ρεαλιστών, με ηγέτη τον Αχτάρ Μοχάμαντ Μανσούρ. Ο Μανσούρ είναι επικεφαλής της σούρα και υπαρχηγός του επικεφαλής, Μοχάμεντ Ομάρ. Αντίθετη προς τους ρεαλιστές είναι η σκληροπυρηνική τάση με επικεφαλής τον αρχηγό του στρατιωτικού συμβουλίου των Ταλιμπάν και πρώην κρατούμενο στο Γκουαντάναμο, Αμπντούλ Καγιούμ Ζακίρ.

Τα επιχειρήματα των ρεαλιστών υπέρ της διαπραγμάτευσης ενισχύθηκαν από την πρόσφατη συνεργασία του Πακιστάν με τις ΗΠΑ και την αφγανική κυβέρνηση για τη χάραξη μελλοντικής στρατηγικής. Γνωρίζοντας ότι οι αμερικανικές πολεμικές επιχειρήσεις φθάνουν στο τέλος τους, οι Πακιστανοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν τους συμφέρει να ξεσπάσει ξανά στα βόρεια σύνορά τους ένας εμφύλιος όπως αυτός τον οποίο ενίσχυσαν τη δεκαετία του 1990. Ετσι, απευθύνθηκαν όχι μόνο στην αφγανική κυβέρνηση αλλά και στη διοικούμενη από Τατζίκους Βόρεια Συμμαχία, η οποία αποτελεί τον κύριο αντίπαλο των Παστούν Ταλιμπάν.

Οπως έγραψε ο Ρον Μορόν και ο Σαμί Γιουσαφζάι στο Daily Beast, στις συνομιλίες της περασμένης εβδομάδας στη Γαλλία οι Ταλιμπάν απέβλεπαν σε επαφές με ηγετικά στελέχη της Βόρειας Συμμαχίας.

Το επόμενο βήμα στα αμερικανικά σχέδια συμφιλίωσης θα ήταν η επανέναρξη της λεγόμενης «διαπραγμάτευσης της Ντόχας», που έχει παγώσει από τον Μάρτιο. Αυτή περιλαμβάνει ανταλλαγή κρατουμένου και άνοιγμα γραφείου συνδέσμου των Ταλιμπάν στην Ντόχα του Κατάρ, όπου θα γίνονται ευρύτερες πολιτικές συζητήσεις. Υπάρχει ελπίδα αυτή η διαδικασία να καταλήξει σε εκεχειρία, αν και οι Ταλιμπάν φέρεται να απορρίπτουν οποιαδήποτε λύση θα μπορούσε να ερμηνευθεί από τους οπαδούς τους ως συνθηκολόγηση.

Οι ΗΠΑ επιμένουν ότι κάθε διαπραγμάτευση πρέπει να φέρει κάποια «απαραίτητα αποτελέσματα», μεταξύ άλλων το να αποκηρύξουν οι Ταλιμπάν την Αλ Κάιντα και να αποδεχθούν το αφγανικό σύνταγμα (και τις υποσχέσεις που αυτό περιλαμβάνει αναφορικά με τα δικαιώματα των γυναικών). Στις πρόσφατες δημόσιες τοποθετήσεις του, ο Ομάρ έχει προσεγγίσει τις θέσεις αυτές. Στο μήνυμα που έστειλε στις 24 Οκτωβρίου για τη μουσουλμανική εορτή του Εϊντ αλ-Αντχα είπε: «Δεν έχουμε σκοπό ούτε να μονοπωλήσουμε την εξουσία ούτε να πυροδοτήσουμε πόλεμο στο εσωτερικό της χώρας». Και στο μήνυμα που είχε στείλει στις 16 Αυγούστου για την εορτή του Εϊντ αλ-Φιτρ είπε ότι οι Ταλιμπάν «δεν θα επιτρέψουν σε κανέναν να χρησιμοποιήσει το έδαφος του Αφγανιστάν εναντίον κανενός». Ομως, οι Ταλιμπάν δεν έχουν ακόμη απαρνηθεί ξεκάθαρα την Αλ Κάιντα ούτε έχουν αποδεχθεί το σύνταγμα όπως ζητούν οι ΗΠΑ.

Μία ένδειξη της μεγαλύτερης ευελιξίας των Ταλιμπάν έδωσαν οι συναντήσεις που είχαν τέσσερα ανώτατα στελέχη των Ταλιμπάν με αντιπροσώπους του βρετανικού ινστιτούτου RUSI. Οπως ανέφεραν οι Βρετανοί σε πρόσφατη επιστημονική δημοσίευση, οι Ταλιμπάν είπαν ότι «έχουν μετανιώσει ειλικρινά για τη σχέση που είχαν στο παρελθόν με την Αλ Κάιντα» και ότι είναι ανοικτοί σε μια διαπραγμάτευση με στόχο την εκεχειρία, ως τμήμα ευρύτερου διακανονισμού. Επιπλέον, «οι Ταλιμπάν είναι έτοιμοι να αποδεχθούν μακροχρόνια αμερικανική παρουσία και βάσεις» επειδή φοβούνται ανάμειξη γειτονικών χωρών στις αφγανικές υποθέσεις.

Οι γιορτές δεν έφεραν επί Γης ειρήνη. Αλλά οι πρόσφατες ενδείξεις σοβαρών διαπραγματεύσεων με τους Ταλιμπάν δείχνουν ότι όσο μαύρη κι αν φαίνεται η κατάσταση στο Αφγανιστάν, υπάρχουν ελπίδες προόδου με τη νέα χρονιά.