EΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: Η πέμπτη ελληνική προεδρία στην Ε.Ε.

Του Τακη Αναστοπουλου

τ. διευθυντή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

​​Σε ένα χρόνο από τώρα θα αρχίσει η πέμπτη ελληνική προεδρία (η προηγούμενη ήταν το 2003) του Συμβουλίου Υπουργών της Ε.Ε. στο οποίο εκπροσωπούνται τα κράτη-μέλη και αποτελεί τον έναν από τους δύο βραχίονες της νομοθετικής λειτουργίας της Ε.Ε. Το Συμβούλιο, για να οργανώσει καλύτερα τις εργασίες του, προβαίνει σε συνεργασία με τις εκ περιτροπής προεδρίες και την Επιτροπή σε ένα δεκαοκτάμηνο κυλιόμενο προγραμματισμό. Η Ελλάδα θα είναι μέρος ενός αποκαλούμενου «τρίο» προεδριών, στο οποίο θα προηγηθούν η Ιρλανδία και η Λιθουανία.

Τι θα μπορούσε να προσδοκά η Ελλάδα από την άσκηση της προεδρίας στη σημερινή συγκυρία; 

Υπάρχει λόγος να επενδύσουμε σε μία δυναμική προεδρία αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες πέραν των συμβατικών μας υποχρεώσεων; 

 Το μομέντουμ είναι ευνοϊκό για να επανακτήσει η Ελλάδα τη θέση που της ανήκει στην ευρωπαϊκή οικογένεια, ως ένας ισότιμος εταίρος που ακούεται και εισακούεται. Mέχρι τότε, και υπό τον όρο της συνεπούς εφαρμογής του Μνημονίου, θα είναι ορατή η βελτίωση του οικονομικού κλίματος. Οι εταίροι θα έχουν πεισθεί ότι οι Ελληνες δεν αποτελούν πλέον βάρος, δεν είναι οι αναξιοπαθούντες της Ε.Ε. και ότι έχει σταθεροποιηθεί η επαναφορά της Ελλάδας σε μια φυσιολογική τροχιά.  

Μπορούμε, βέβαια, να αντιστρέψουμε το ίδιο ερώτημα. Τι περιμένουν οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι από την Ελλάδα;  

Η απάντηση είναι τρία πράγματα, το εξής ένα: δουλειά, δουλειά, δουλειά. Παρουσιάζεται μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να αποδείξει η Ελλάδα ότι είναι σε θέση να συμμετέχει στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι υπηρετώντας την ευρωπαϊκή ιδέα και το γενικό ευρωπαϊκό συμφέρον. Θα είναι η κατάλληλη στιγμή για να φανεί ότι η πολιτική ηγεσία της χώρας αλλά και η δημόσια διοίκησή της, που τόσο έχει λοιδορηθεί τελευταία, μπορούν να εργασθούν ακολουθώντας ευρωπαϊκούς, δηλαδή ταχείς, ρυθμούς με γνώμονα την παραγωγή αποτελεσμάτων.

Η επιτυχία της προεδρίας θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες. Η προετοιμασία έχει ήδη αρχίσει. Δεν αρκούν οι διακηρύξεις και οι καλές προθέσεις. Χρειάζεται μαζί με το πρόγραμμα να υιοθετήσουμε μία προνοητική και ευέλικτη στάση ώστε να είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε πρωτοβουλίες για τον χειρισμό γεγονότων με δαιδαλώδεις προεκτάσεις ή απρόβλεπτων διεθνών φαινομένων. Ας θυμηθούμε ότι ο πόλεμος στο Ιράκ ανέτρεψε τους σχεδιασμούς της επιτυχούς κατά τα άλλα ελληνικής προεδρίας του 2003 ή ότι η πτώχευση της Λίμαν Μπράδερς (Σεπτέμβριος 2008) παρέσυρε και τη γαλλική προεδρία εκείνου του εξαμήνου.  

Κατά την άποψή μου, ένα από τα θέματα που θα κυριαρχήσουν στις ευρωπαϊκές συζητήσεις τους επόμενους μήνες θα είναι: εθνική αναδίπλωση ή περισσότερη Ευρώπη; Πώς θα αντιμετωπιστούν π.χ. οι αποσχιστικές τάσεις, που το 2014 θα πάρουν εκρηκτικές διαστάσεις με το δημοψήφισμα αυτοδιάθεσης στην Καταλωνία και το σκωτικό δημοψήφισμα για ανεξαρτησία και επίσης την κατάσταση που θα προκύψει στη Φλάνδρα μετά τις εκλογές του Ιουνίου 2014; Τι απάντηση θα δοθεί στην ενδεχόμενη προσπάθεια άλωσης της Ε.Ε. εκ των έσω, που θα προέλθει από την άνοδο των ακραίων εθνικιστικών απόψεων και των ευρωσκεπτικιστικών παραφυάδων τους; Πώς θα ανακοπεί η διεύρυνση του ακροατηρίου των νεοφασιστικών και ξενοφοβικών απόψεων;

 

Η ελληνική προεδρία έρχεται σε μια κομβική στιγμή και για έναν άλλο λόγο. Μαζί με τις ευρωεκλογές του Ιουνίου θα αρχίσουν και οι διαβουλεύσεις για την εξεύρεση των διαδόχων του Βαν Ρομπέι, του Μπαρόζο και της Αστον. Ενα κλίμα τέλους εποχής θα επικρατεί στα ανώτατα θεσμικά όργανα στις Βρυξέλλες. Σε αυτήν τη συγκυρία, μπορεί να αποδειχθεί ότι ο μόνος σταθερός και σταθεροποιητικός παράγοντας και σημείο αναφοράς στην Ε.Ε. είναι παραδόξως η εξάμηνη προεδρία.

Ο πολιτικός χρόνος μέχρι τότε είναι τεράστιος, αλλά από την άποψη διοικητικής προετοιμασίας είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Η επιτυχία θα εξαρτηθεί από τον έγκαιρο καθορισμό των δικών μας προτεραιοτήτων για το εξάμηνο (συνετών και ουσιαστικών και όχι δίκην στολιδιών χριστουγεννιάτικου δέντρου) και τη διαρκή συνεργασία με τις υπηρεσίες των Βρυξελλών για τον συντονισμό των εργασιών. Την εδραίωση συμμαχιών μέσα στα θεσμικά όργανα. Την αποκατάσταση κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης με όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, με κυβερνήσεις και εθνικά Κοινοβούλια. Απαιτείται δηλαδή εξωστρέφεια, συνεπής και εντατική δουλειά, ώστε να μη χαθούν τα οφέλη που θα μπορούσε να έχει η χώρα από μία επιτυχή προεδρία.