ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Ο μύθος της Παιδείας ως εξισωτικού μηχανισμού των κοινωνικών ανισοτήτων - Τα πλουσιότερα παιδιά εξακολουθούν να υπερτερούν σε ποιότητα εκπαίδευσης η οποία συνεπάγεται υψηλότατες πιθανότητες για πολύ καλύτερες αποδοχές στον μελλοντικό επαγγελματικό τους βίο

Tων David Rohde, Kristina Cooke, Himanshu Ojha / Reuters

Οταν οι πρώτοι Πουριτανοί άποικοι ίδρυσαν το πρώτο ιδιωτικό σχολείο στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 1635, έσπειραν τον σπόρο μιας εθνικής ιδέας: ότι η εκπαιδευση θα πρέπει να λειτουργεί ως ο μεγάλος εξισωτικός μηχανισμός της χώρας. 

Συν τω χρόνω, εδραιώθηκε η αντίληψη ότι όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως κοινωνικής τάξης θα έχουν μία ευκαιρία να επιτύχουν. Η Μασαχουσέτη είναι μία από τις πολιτείες των ΗΠΑ, η οποία έχει δώσει σε αυτό το ιδανικό σάρκα και οστά. Σε αυτήν ιδρύθηκε το αρχαιότερο σχολείο της χώρας, το Μπόστον Λάτιν, και το αρχαιότερο πανεπιστήμιό της, το Χάρβαρντ. Ηταν η πρώτη πολιτεία που θέσπισε υπουργείο Παιδείας και ο πρώτος υπουργός ήταν ο πρωτοπόρος Αμερικανός εκπαιδευτικός Ορας Μαν, ο οποίος διατύπωσε και την άποψη περί «εξισωτικού μηχανισμού», το 1848.

Σήμερα στη Μασαχουσέτη έχουν συγκεντρωθεί τα περισσότερα ιδιωτικά πανεπιστήμια της χώρας, άρρηκτα συνδεδεμένα με τις ελίτ της κοινωνίας, της οικονομίας, της πολιτικής και της τέχνης. Οι σπουδαστές τους κατατάσσονται στις πρώτες θέσεις των βαθμολογιών του ομοσπονδιακού υπουργείου Παιδείας, οι οποίες καταρτίζονται με τη συμμετοχή όλων των πανεπιστημίων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρά ταύτα, τα τελευταία 20 χρόνια η εν λόγω πολιτεία έχει εμφανίσει τη δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση στην εισοδηματική ανισότητα, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία. Συνολικά μιλώντας, ενόσω βαθαίνει το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών στις ΗΠΑ, η Μασαχουσέτη προπορεύεται. Το ενδιαφέρον έγκειται στο ότι αυτός ο μηχανισμός άμβλυνσης των ανισοτήτων αποδυναμώνεται και όχι επειδή η εκπαίδευση χάνει τη σημασία της στη σύγχρονη οικονομία, αλλά γιατί η εκπαίδευση καθίσταται ακόμα ζωτικότερη.

Την περίοδο από το 1989 έως το 2011 το μέσο εισόδημα του πλουσιότερου ενός πέμπτου των νοικοκυριών στη Μασαχουσέτη ενισχύθηκε κατά 17%. Το εισόδημα του μεσαίου ενός πέμπτου μειώθηκε κατά 2% και το εισόδημα του κατώτερου ενός πέμπτου του πληθυσμού κατά 9%. Σήμερα η εν λόγω πολιτεία παρουσιάζει ένα από τα βαθύτερα χάσματα πλουσίων και φτωχών στην Αμερική και στο πλαίσιο των 50 πολιτειών συνολικά βρίσκεται στην έβδομη θέση μεταξύ όσων έχουν τη μεγαλύτερη ανισότητα. Πριν από είκοσι χρόνια η Μασαχουσέτη κατατασσόταν στην 23η θέση.

Η όξυνση και κλιμάκωση της κοινωνικής ανισότητας τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και σε άλλες προηγμένες οικονομίες οφείλεται σε γνωστούς παράγοντες. Η κάμψη του κλάδου της μεταποίησης και η αντικατάσταση των υπαλλήλων και των γραμματέων με λογισμικό μεταφράζεται σε λιγότερες καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας για εργαζομένους με περιορισμένες δεξιότητες. Οι καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας, που υφίστανται σήμερα, ολοένα και περισσότερο προαπαιτούν ανώτατη εκπαίδευση. Από το 2007 και μετά, οπότε και ξεκίνησε η ύφεση στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο αριθμός των θέσεων που χρειάζονταν πανεπιστημιακό πτυχίο αυξήθηκε κατά 2,2 εκατομμύρια, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Τζορτζτάουν. Αντιστοίχως ο αριθμός των θέσεων εργασίας που απευθύνονται απλώς σε απόφοιτους λυκείου ελαττώθηκε δραστικά κατα 5,8 εκατομμύρια.

Οι φτωχότεροι Αμερικανοί χρειάζονται βελτιωμένα ακαδημαϊκά διαπιστευτήρια και αυτό αποκαλύπτει ένα ακόμα χάσμα πλουσίων - φτωχών στις ΗΠΑ. Πρόκειται για το χάσμα των επιδόσεων, το οποίο ανέκαθεν υπήρχε, αλλά βαίνει διευρυνόμενο.

Σήμερα στις ΗΠΑ, τα παιδιά της κατώτερης τάξης εκπαιδεύονται καλύτερα από ό,τι στο παρελθόν. Παρ’ όλα αυτά, τα πλουσιότερα παιδιά εξακολουθούν να υπερτερούν σε ποιότητα εκπαίδευσης, η οποία συνεπάγεται υψηλότατες πιθανότητες για πολύ καλύτερες αποδοχές στον μελλοντικό επαγγελματικό τους βίο. Αυτό αποτυπώνεται στο χάσμα των επιδόσεων στα τυποποιημένα τεστ, που είναι 30%-40% μεγαλύτερο από ό,τι πριν από 25 χρόνια, όπως αποδεικνύει έρευνα του Πανεπιστημίου Στάνφορντ το 2011. Λόγω του ότι οι άριστοι μαθητές έχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνουν πλούσιοι στην ενήλικη ζωή τους, υπάρχει κίνδυνος η εισοδηματική απόκκλιση να εδραιωθεί, όπως παρατηρουν οι ερευνητές του Στάνφορντ. 

 Δύο ενδεικτικά παραδείγματα της τεράστιας διαφοράς αποτελούν το γυμνάσιο στο πλούσιο προάστιο της Βοστώνης Γουέστον και το γυμνάσιο στο υποβαθμισμένο προάστιο και πρώην κόμβο της ανθούσας επιπλοποιίας Γκάρντνερ.

Ο Κέρτις Ντόρβαλ, απόφοιτος του γυμνασίου του Γκάρντνερ και πρόεδρος της τάξης του την τελευταία χρονιά, εγκατέλειψε φέτος το πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης, γιατί ο πατέρας του, αρχηγός μονογονεϊκής οικογένειας και υπάλληλος της Wal-Mart, δεν είχε άλλα χρήματα για τις σπουδές του. Εργάζεται και αυτός στη Wal-Mart και στη συνέχεια θα καταταγεί, αναζητώντας καλύτερη τύχη στις ένοπλες δυνάμεις.

Η Τάνερ Σκεντέριαν, πρόεδρος της τάξης της την τελευταία χρονιά στο ιδιωτικό γυμνάσιο του Γουέστον, φοιτά στο Χάρβαρντ. Ενα ακόμα πλεονέκτημα του εν λόγω σχολείου είναι ότι οι σύλλογοι γονέων και δασκάλων τους είναι απαιτητικοί απέναντι στα παιδιά τους. Η Τάνερ Σκεντέριαν είδε το σχολείο και ως υποστηρικτικό πλαίσιο, αφότου έχασε τον πατέρα της. Σχεδιάζει να κάνει μεταπτυχιακό στα νομικά ή στη διοίκηση επιχειρήσεων και να δοκιμάσει τις δυνάμεις της μετά στην εταιρεία μάρκετινγκ και οργάνωσης εκδηλώσεων της μητέρας της. Στις ΗΠΑ, όσοι διαθέτουν πανεπιστημιακό τίτλο σπουδών κερδίζουν στη διάρκεια της ζωής τους 1 εκατ.δολάρια περισσότερα από όσους έχουν απλώς παρακολουθήσει κάποια μαθήματα στο πανεπιστήμιο.