ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Ιδιωτική οικονομική ευδοκίμηση και Ευρωπαϊκή σταθερότητα

Του Jungen Peter / PROJECT SYNDICATE

Ενας παράγοντας που δεν έχει ακουστεί πολύ αλλά είναι σημαντικός στη συζήτηση για την μεταβίβαση πλούτου από τον οικονομικά ανθηρό ευρωπαϊκό βορρά προς τον προβληματικό νότο είναι η σχέση μεταξύ δημόσιου χρέους/ΑΕΠ και ιδιωτικού πλούτου (τα περιουσιακά στοιχεία των νοικοκυριών μείον τις οικονομικές τους υποχρεώσεις). Ιδίως μάλιστα η αναλογία του ιδιωτικού πλούτου επί του ΑΕΠ στις χώρες της ευρωζώνης.

Μερικές ευρωπαϊκές οικονομίες -όπως η ιταλική, η ισπανική, η ελληνική και η πορτογαλική- κινδυνεύουν γιατί δεν αναπτύσσονται αρκετά γρήγορα ώστε να μειώσουν τα ελλείμματα και να περιορίσουν την αύξηση του χρέους. Η ειρωνεία είναι ότι η αναλογία ιδιωτικού πλούτου προς ΑΕΠ σε μερικές από τις χώρες που χρειάζονται υποστήριξη από την ΕΚΤ και τα βόρεια μέλη της ευρωζώνης είναι ίση ή και υψηλότερη από εκείνη σε μερικές πιο φερέγγυες χώρες.

Η απόκλιση αυτή βρίσκεται στην καρδιά του ερωτήματος που απασχολεί σήμερα τους ευρωπαίους πολιτικούς:  

Πρέπει οι φορολογούμενοι στις χρεωμένες χώρες να αναμένουν «αλληλεγγύη» -ή, πιο ωμά, χρήματα- από τους φορολογούμενους των πιστωτριών χωρών;  

Γιατί είναι υποχρεωμένοι οι φορολογούμενοι στις πιστώτριες χώρες να αναλάβουν την ευθύνη για την χρηματοδότηση της κρίσης, ιδίως δεδομένου ότι οι υψηλές αναλογίες ιδιωτικού πλούτου/ΑΕΠ μπορεί να οφείλονται στα χαμηλά φορολογικά έσοδα σε μακροχρόνιο επίπεδο ενώ οι χαμηλότερες αναλογίες μπορεί να αντικατοπτρίζουν υψηλότερα φορολογικά έσοδα;

Πριν αναζητήσουν ή δεχθούν βοήθεια από την υπόλοιπη Ευρώπη, οι χρεωμένες κυβερνήσεις πρέπει να ζητήσουν από τους δικούς τους φορολογούμενους να χρηματοδοτήσουν μέρος του εθνικού χρέους ώστε να αποφύγουν τα επιτόκια των χρηματοπιστωτικών αγορών. Θα μπορούσαν λ.χ. να προσφέρουν ένα κίνητρο με την μορφή επιτοκίων 3-4% στα ομόλογα, ακόμη και να τα κάνουν αφορολόγητα. Αυτό θα επέτρεπε στην Ιταλία, την Ισπανία, ακόμη και την Ελλάδα να χρηματοδοτήσουν το εθνικό τους χρέος με πιο λογικό, βιώσιμο κόστος.

Το να μετατρέψουμε τους φόρους που πληρώνουν οι πολίτες των πιστωτριών χωρών σε αναγκαστικές επιδοτήσεις του χρέους των άλλων χωρών θα υπονομεύσει την ευρωπαϊκή συνοχή.

Την ώρα που οι ανησυχίες για την επιβίωση της ευρωζώνης επικεντρώνονται στα πιο χρεωμένα μέλη, η νομισματική ένωση της Ευρώπης κινδυνεύει να χάσει ένα από τα λίγα μέλη που συνεχίζουν να έχουν πιστοληπτική ικανότητα ΑΑΑ: τη Φινλανδία. Λόγω της δύσκολης εσωτερικής κατάστασης στη Φινλανδία, οι πολίτες της μπορεί να κοιτάξουν τη Δανία και τη Σουηδία -που εμφανίζουν ανάπτυξη και χαμηλό χρέος ενώ δεν πληρώνουν για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) ούτε τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM)- και να αποφασίσουν ότι η συμμετοχή στην ευρωζώνη κοστίζει υπερβολικά πολύ και δεν αξίζει πια τον κόπο.

Η Ιταλία και η Ισπανία έχουν αρκετούς πόρους για να σωθούν μόνες τους. Αλλωστε ακόμη και αν αναλάβουν ολόκληρο το εθνικό χρέος τους, η αναλογία ιδιωτικού πλούτου/ΑΕΠ θα παραμείνει υψηλότερη απ' όσο σε μερικές βορειοευρωπαϊκές χώρες.

Η αντιμετώπιση της κρίσης είναι μάλλον θέμα πολιτικής βούλησης παρά οικονομίας. Καλώντας τους ίδιους τους πολίτες τους να χρηματοδοτήσουν το εθνικό χρέος της χώρας τους, οι ηγέτες της νότιας Ευρώπης μπορούν να λύσουν τα προβλήματα της οικονομίας τους και να ενισχύσουν παράλληλα την ευρωπαϊκή αρχή της αλληλεγγύης.