BENEZOYEΛΑ: Mπορεί να υπάρξει τσαβισμός χωρίς τον Τσάβες ?

Του William Neuman / The Νew Υork Τimes

Το μποτιλιάρισμα σε ένα μεγάλο λιμάνι ήταν τέτοιας έκτασης φέτος ώστε τα χριστουγεννιάτικα δέντρα από τον Καναδά καθυστέρησαν να έρθουν ολόκληρες εβδομάδες κι όταν έφτασαν κόστιζαν πλέον εκατοντάδες δολάρια. Μια κρατική βιομηχανία παγωτού που εγκαινιάστηκε μετά βαΐων και κλάδων έκλεισε την επομένη εξαιτίας ελλείψεων στα βασικά συστατικά. Το ξένο νόμισμα είναι τόσο δυσεύρετο ώστε οι κατασκευαστές αυτοκινήτων δεν μπορούν να προμηθευτούν ανταλλακτικά και η αγορά έχει παγώσει. Κι όλα αυτά συμβαίνουν με την οικονομία να αναπτύσσεται κι ενώ πολλοί προβλέπουν ότι θα εισέλθει σε φάση επιβράδυνσης από τον επόμενο χρόνο.

Αυτές οι καταστάσεις είναι συνηθισμένες στη Βενεζουέλα χωρίς να κάνουν διακρίσεις ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς. Κι όμως, ο Πρόεδρος Ούγκο Τσάβες κατάφερε να παραμείνει στην εξουσία για σχεδόν 14 χρόνια κερδίζοντας μια μεγάλη πλειοψηφία με την πληθωρική προσωπικότητά του, την ελευθερία να διαχειρίζεται κατά το δοκούν τους κρατικούς πόρους και την ικανότητά του να πείσει τους πολίτες της χώρας του ότι η σοσιαλιστική επανάσταση που οραματίζεται ο ίδιος θα κάνει τη ζωή τους καλύτερη. 

Αλλά τώρα η επανάσταση απειλείται από τη μάχη που δίνει ο Ούγκο Τσάβες με τον καρκίνο. Η υγεία του παρουσίασε τέτοια επιδείνωση πριν ταξιδέψει στην Κούβα για να υποβληθεί σε επέμβαση, ώστε όρισε διάδοχο για πρώτη φορά, ανακοινώνοντας ότι θα τον αντικαταστήσει ο αντιπρόεδρος Νικολάς Μαδούρο εάν δεν μπορέσει να συνεχίσει ο ίδιος. Αλλά ως αδιαμφισβήτητος ηγέτης του επαναστατικού κινήματός του, γνωστού ως «τσαβίσμο», ο Τσάβες λάμβανε προσωπικά όλες τις αποφάσεις στα μεγάλα θέματα και φοβέριζε φίλους και αντιπάλους. Ανώτεροι αξιωματούχοι μιλούν γι' αυτόν σαν να είναι πατέρας τους. Στη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, το φθινόπωρο, ξεσήκωνε τα πλήθη με τη φράση «Ο Τσάβες είναι η επανάσταση!».

Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι τι θα απογίνει το κίνημα του Ούγκο Τσάβες χωρίς αυτόν? 

«Δεν υπάρχει κανένας που να μπορεί να ενώσει τους Βενεζουελάνους όπως ο Τσάβες», επισημαίνει ο πολιτικός αναλυτής Μάικλ Σίφτερ. «Ο συνδετικός κρίκος είναι πίστη και η προσκόλληση στο πρόσωπο του Τσάβες». «Δεν θέλουμε άλλο πρόεδρο, θέλουμε αυτόν», δηλώνει η 50χρονη Ρέινα Μόκα. «Δεν μπορεί να υπάρξει τσαβισμός χωρίς τον Τσάβες», επισημαίνει ένας άλλος οπαδός του, ο 53χρονος Αγκουστίν Γκουτιέρες.

Οι επιδόσεις του Τσάβες είναι αμφίσημες. Η πολιτική ελέγχου των τιμών που ακολούθησε, έθρεψε πολλούς φτωχούς, αλλά προκάλεσε παράλληλα ελλείψεις σε βασικά αγαθά. Δημιούργησε ένα ευρύ δίκτυο κέντρων υγείας, τα οποία στελεχώθηκαν σε πολλές περιπτώσεις με κουβανούς γιατρούς, αλλά σε πολλά νοσοκομεία λείπει ο βασικός εξοπλισμός. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι συνθήκες ζωής των οικονομικά ασθενέστερων βελτιώθηκαν και αυτή είναι η βασική πηγή της δημοτικότητάς του. Η βελτίωση, όμως, ήρθε σε μια στιγμή που η τιμή του πετρελαίου βρισκόταν στα ύψη κάνοντας κάποιους αναλυτές να υποθέσουν ότι το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο και με ηγέτες που θα ακολουθούσαν πιο φιλελεύθερες πολιτικές.