ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: H Tραπεζική ένωση μπορεί να λειτουργήσει μόνον ως τμήμα μιας δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης

Του Hugo Dixon / Reuters Breakingviews

Στη σύνοδο κορυφής της περασμένης εβδομάδας η πολιτική ελίτ της Ευρωζώνης συμφώνησε ότι είναι απαραίτητη η δημιουργία μιας δημοσιονομικής ένωσης για να ολοκληρωθεί η νομισματική ένωση, που πλήττεται από την τριετή κρίση χρέους. Υπάρχουν, όμως, δύο αντιμαχόμενες απόψεις για το πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί κάτι τέτοιο. 

Η πρώτη εστιάζει σε μια πανοπλία από κανόνες για την αποτροπή και την τιμωρία της ανεύθυνης συμπεριφοράς κρατών-μελών. 

Η δεύτερη υποστηρίζει ότι θα πρέπει να στηρίζονται οικονομικά τα αδύναμα κράτη-μέλη. 

Οι Γερμανοί τάσσονται υπέρ της πρώτης άποψης, η οποία εμπεριέχει περισσότερο μαστίγιο και λιγότερο καρότο. Το βασικό επίτευγμα της συνόδου είναι να «προαχθεί» η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) σε ανώτατη τραπεζική αρχή από τις αρχές του επόμενου έτους, αφού το Βερολίνο αποδέχθηκε να ενταχθούν και οι γερμανικές τράπεζες σε αυτό το καθεστώς εποπτείας. 

Αυτό ήταν ένα σημαντικό πολιτικό βήμα. Η ΕΚΤ θα μπορεί πολύ πιο αποτελεσματικά να προχωρήσει στην εκκαθάριση των γκρίζων περιοχών του τραπεζικού κλάδου από ό,τι οι ρυθμιστικές αρχές των εκάστοτε κρατών-μελών, η ομαλή λειτουργία των οποίων παρεμποδίζεται αρκετές φορές από αντικρουόμενα συμφέροντα.

Ωστόσο, η επιτήρηση των τραπεζών από μια ενιαία αρχή δεν είναι παρά ένα τμήμα μιας ευρύτερης «τραπεζικής ένωσης», η οποία μπορεί να λειτουργήσει μόνον ως τμήμα μιας δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης. Από τη σκοπιά της τραπεζικής ένωσης υπάρχει, σε αυτήν τη φάση, μόνον το μαστίγιο. Στη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου, όμως, είχε προσφερθεί και καρότο. Δηλαδή, η Ευρωζώνη είχε αποφασίσει ότι θα διοχέτευε κεφάλαια απευθείας στις προβληματικές τράπεζες, όπως τις ισπανικές, χωρίς να επιβαρύνεται ο προϋπολογισμός της χώρας. Αλλά, η Αγκελα Μέρκελ ξεκαθάρισε ότι κάτι τέτοιο δεν θα συνέβαινε αναδρομικά.

Mια ολοκληρωμένη τραπεζική ένωση περιλαμβάνει και ένα κοινό καθεστώς εγγύησης των καταθέσεων. Αυτό το καρότο δεν αναφέρθηκε στο κοινό ανακοινωθέν της τελευταίας συνόδου. Υπήρχαν, όμως, περισσότερα μαστίγια για να εξασφαλιστούν η δημοσιονομική πειθαρχία και η οικονομική μεταρρύθμιση:

Κατ’ αρχάς, οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρωζώνης συμφώνησαν στην εφαρμογή αυτού του «διπλού πακέτου» μέχρι τα τέλη του έτους. Ακόμη και οι ένθερμοι υποστηρικτές του ευρώ, ωστόσο, δεν μπορούν να κατανοήσουν αυτόν τον ανεμοστρόβιλο κανόνων που στοχεύουν να διατηρήσουν τις χώρες σε έναν δημοσιονομικά «ενάρετο δρόμο».

Το αρχικό «σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης» διογκώθηκε σε ένα «δημοσιονομικό σύμφωνο». Σήμερα έχει μεταλλαχθεί σε ένα «διπλό πακέτο». Η βασική ιδέα είναι ότι θα υπάρχει μεγαλύτερος συντονισμός μεταξύ των κρατικών προϋπολογισμών και θα ενισχυθεί η παρακολούθηση των κρατών-μελών που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. 

Ας μη λησμονηθεί ότι αυτή η φόρμουλα δεν είναι αρκετά αυστηρή για τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών επιθυμούσε τον διορισμό επιτρόπου που θα έχει το δικαίωμα άσκησης βέτο στους κρατικούς προϋπολογισμούς εάν το έλλειμμα της εκάστοτε οικονομίας θεωρείται πολύ μεγάλο. Υπήρξε μια αόριστη υποστήριξη στην ιδέα ότι μεμονωμένα κράτη-μέλη θα πρέπει να αναφέρουν λεπτομερώς υποσχόμενες μεταρρυθμίσεις. Δημοσιονομική πειθαρχία, όμως, μπορεί να επιβληθεί καλύτερα εάν ξεκαθαριστεί ότι οι αφερέγγυες χώρες θα αφήνονται στη μοίρα τους. Η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους νωρίτερα, φέτος, ήταν το βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Εάν οι κάτοχοι ομολόγων γνωρίζουν εξ αρχής ότι είναι πιθανό να υποστούν απώλειες, τότε θα είναι πιο σχολαστικοί ως προς την οικονομική πολιτική κάθε κράτους-μέλους.