ΙΣΡΑΗΛ: Γιατί ο Νετανιάχου έκανε ξαφνικά πίσω στο θέμα του Ιραν

Των Graham T. Allisson & Shai Feldman / International Herald Tribune

Επί τρία χρόνια, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, και ο υπουργός Αμύνης της κυβέρνησής του, Εχούντ Μπάρακ, έδειχναν να συμφωνούν στις εκκλήσεις τους για πρόωρη στρατιωτική επίθεση κατά των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων. Την περασμένη εβδομάδα, όμως, αυτή η συμμαχία κατέρρευσε, με τον κ. Νετανιάχου να κατηγορεί τον κ. Μπάρακ ότι συνωμότησε με την κυβέρνηση Ομπάμα.

Η σύγκρουση προκάλεσε έκπληξη στο Ισραήλ, αν και είχαν προηγηθεί ενδείξεις όπως η ομιλία Νετανιάχου, μία εβδομάδα νωρίτερα, ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Σ’ ένα αξιομνημόνευτο σκίτσο του, ο Νετανιάχου έφτιαξε μια «κόκκινη γραμμή», που το Ισραήλ, όπως είπε, δεν θα έπρεπε να αφήσει τους Ιρανούς να υπερβούν. Παράλληλα, βέβαια, αναγνώρισε ότι το Ιράν δεν θα είναι σε θέση να περάσει τη γραμμή πριν από την ερχόμενη άνοιξη ή το καλοκαίρι. Επισημαίνοντάς το, αναίρεσε τον επείγοντα χαρακτήρα των προειδοποιήσεών του και έθεσε τέλος στη φημολογία πως το Ισραήλ ενδέχεται να προχωρήσει μονομερώς σε επίθεση εναντίον του Ιράν πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές.

Η δημόσια σύγκρουση με τον Μπάρακ ήλθε να καταδείξει το μέγεθος της υποχώρησης Νετανιάχου και τη δυσκολία του να δώσει εξηγήσεις γι’ αυτήν. Δεν του έμειναν παρά οι υπαινιγμοί ότι υπονομεύτηκε –αν όχι προδόθηκε– από τον ίδιο του τον υπουργό Αμύνης. Αλλά αυτό δεν είναι ολόκληρη η αλήθεια για την υποχώρησή του. Στην πραγματικότητα, η αλλαγή στάσης του Νετανιάχου ήταν συνέπεια μιας ανταρσίας στο καθεστώς των επαγγελματιών μελών των υπηρεσιών ασφαλείας εναντίον της ιδέας μιας πρόωρης στρατιωτικής επίθεσης, ειδικά χωρίς την έγκριση της Ουάσιγκτον.

Επί μήνες, πρώην και νυν αρχηγοί των επιτροπών αμύνης και μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ αντιστέκονταν με σθένος και με δημόσιες δηλώσεις τους στην προοπτική μιας βεβιασμένης επίθεσης στο Ιράν. Ο Μέιρ Ντάγκαν, πρώην επικεφαλής της  Μοσάντ, εξέφρασε αντιρρήσεις σε συνέντευξή του, τον περασμένο Μάρτιο, στην εκπομπή «60 Λεπτά» του CBS. Προηγουμένως, είχε επισημάνει ότι μια τέτοια επίθεση «είναι η πιο ανόητη ιδέα που έχω ακούσει ποτέ». Επιπλέον, οι κ. Νετανιάχου και Μπάρακ στάθηκαν ανίκανοι να κερδίσουν επαρκή υποστήριξη από άλλα μέλη της κυβέρνησης.

Στο παρασκήνιο, στο μεταξύ, η κυβέρνηση Ομπάμα διεξήγαγε σιωπηρή εκστρατεία για την ενίσχυση της άποψης, που ήδη κυκλοφορούσε μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας του Ισραήλ, ότι η πρόωρη επίθεση στο Ιράν δεν πρόκειται να προωθήσει τα ισραηλινά συμφέροντα, ενώ θα βλάψει τις σχέσεις Ουάσιγκτον - Τελ Αβίβ. Αντί να παραγκωνίσει το Ισραήλ ή να απειλήσει με κυρώσεις, η αμερικανική κυβέρνηση αναβάθμισε την υποστήριξη που προσφέρει στο Ισραήλ σε θέματα ασφαλείας – τόσο που στις αρχές του χρόνου, ο Μπάρακ περιέγραψε την αμερικανική συμβολή ως τη μεγαλύτερη στην ισραηλινή ιστορία. Αυτή η αύξηση εκδηλώθηκε σε κάθε επίπεδο: ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών· κοινές επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο με σκοπό την επιβράδυνση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος· ενίσχυση της ισραηλινής αντιπυραυλικής άμυνας και χάραξη κοινής στρατηγικής προσέγγισης στο θέμα του Ιράν και ειδικά στις προσπάθειες να εμποδιστεί η ανάπτυξη ιρανικών πυρηνικών όπλων. 

Η αναβάθμιση της αμερικανικής υποστήριξης συνοδεύτηκε από σύσφιγξη των σχέσεων μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας και πληροφοριών των δύο χωρών, αλλά και των προσωπικών δεσμών ανάμεσα στις ιεραρχίες της ελίτ ασφαλείας. Μέσω πολλαπλών συναντήσεων στο Τελ Αβίβ, στην Ιερουσαλήμ και στην Ουάσιγκτον, η κυβέρνηση Ομπάμα χρησιμοποίησε αυτές τις διασυνδέσεις για να περάσει ένα διόλου διφορούμενο μήνυμα: Μην επιτεθείτε εάν δεν εξαντληθούν όλα τα άλλα διπλωματικά μέσα.

Οι βαθύτεροι δεσμοί άμυνας δημιούργησαν αυτό που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε αμερικανικό λόμπι στον ισραηλινό τομέα ασφαλείας, οι επαγγελματίες του οποίου έχουν τώρα μεγάλο συμφέρον να συνεχίσουν αυτήν τη στενή συνεργασία. Δεν είναι τυχαίο ότι οι δεσμοί ασφαλείας είναι οι μεγαλύτεροι αντίπαλοι της προοπτικής μιας στρατιωτικής επίθεσης. Είναι γεγονός ότι η κυβέρνηση Ομπάμα πέτυχε τον στόχο της, να πείσει το Ισραήλ, χωρίς σαφείς ή κεκαλυμμένες απειλές.