Η πρόσφατη καταδικαστική ετυμηγορία του τουρκικού ποινικού
δικαστηρίου για την υπόθεση «Βαριοπούλα» (Balyoz) υπήρξε ενδεικτική του
εύρους των αλλαγών που έχουν συντελεσθεί στην Τουρκία την τελευταία
δεκαπενταετία. Το 1997 η ηγεσία του στρατού επέβαλε την παραίτηση της
κυβερνήσεως συνεργασίας Ερμπακάν - Τσιλέρ λόγω των ισλαμιστικών της
προσανατολισμών.
Προ τεσσάρων μόλις ετών, επί ξυρού ακμής ήταν η
πολιτική επιβίωση του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Αναπτύξεως
(ΑΚΡ), όταν η δικαστική του απαγόρευση απεφεύχθη την τελευταία στιγμή
χάρις σε μία μόνο δικαστική ψήφο. Με την πρόσφατη απόφασή του, το
δικαστήριο έκρινε ότι οι κατηγορούμενοι είχαν όντως προχωρήσει σε
προπαρασκευαστικές ενέργειες για την αποσταθεροποίηση της χώρας και την
επακόλουθη διεξαγωγή πραξικοπήματος.
Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι
μία από τις σχεδιαζόμενες ενέργειες ήταν και η κατάρριψη τουρκικού
αεροσκάφους από τουρκικά πυρά κατά τη διάρκεια αερομαχίας με ελληνικά
αεροσκάφη στο Αιγαίο, ώστε να προκληθεί ελληνοτουρκική κρίση. Ο πέλεκυς
έπεσε βαρύς. Από τους 365 κατηγορουμένους οι 325 καταδικάσθηκαν σε
ποινές καθείρξεως 12 έως 20 ετών. Ωστόσο, οι καταγγελίες για δικονομικές
παρατυπίες και για την εγκυρότητα μέρους του αποδεικτικού υλικού
επιβάρυναν τη δικαστική διαδικασία και ενίσχυσαν σε ικανό τμήμα της
τουρκικής κοινής γνώμης την πεποίθηση ότι δεν αποδόθηκε δικαιοσύνη αλλά
εκδίκηση.
Πέραν των δικονομικών της αδυναμιών, η δικαστική αυτή
απόφαση αποτελεί ορόσημο του τέλους της κυριαρχικής παρουσίας του
στρατού στα πολιτικά πράγματα της Τουρκίας, χωρίς απαραιτήτως να
προοιωνίζεται και την εμπέδωση θεσμών κράτους δικαίου.
Ενώ,
λοιπόν, η Τουρκία με τον ένα ή άλλο τρόπο κλείνει το κεφάλαιο των
στρατιωτικών επεμβάσεων στην πολιτική, μια περίεργη συζήτηση αναφύεται
εντός και εκτός Ελλάδος. Είναι δυνατό να διανοηθεί κανείς πραξικόπημα
στην Ελλάδα του 2012;
Η συγκριτική μελέτη της νεότερης ελληνικής και
τουρκικής πολιτικής ιστορίας θα οδηγούσε σε ένα μάλλον απρόσμενο
συμπέρασμα:
τον περασμένο αιώνα έλαβαν χώρα περισσότερα πραξικοπήματα
στην Ελλάδα παρά στην Τουρκία. Η παρέμβαση του στρατού στην πολιτική
απονομιμοποιήθηκε, ωστόσο, από τα γεγονότα του 1974, την οδυνηρή
στρατιωτική ήττα στην Κύπρο, αλλά και την ηγεσία του Κωνσταντίνου
Καραμανλή.
Το ερώτημα αν υπάρχει κίνδυνος πραξικοπήματος στην
Ελλάδα εμφανίζεται στον τουρκικό Τύπο ήδη από την έκρηξη της ελληνικής
κρίσεως το 2009. Η αντίληψη ότι «εκεί όπου αποτυγχάνουν οι πολιτικοί,
δίνει λύση ο στρατός» μπορεί να παραμένει ισχυρή σε ικανό τμήμα της
τουρκικής κοινής γνώμης· δεν αντικατοπτρίζει όμως τις αντιλήψεις της
ελληνικής κοινωνίας, ακόμη και σε συνθήκες βαθιάς πολιτικής και
οικονομικής κρίσης.
Υπάρχει όμως και ένας άλλος καθησυχαστικός
λόγος, μάλλον πικρός. Οι ελληνικές Eνοπλες Δυνάμεις δεν είναι άμοιρες
των προβλημάτων και των παθογενειών που χαρακτηρίζουν την ελληνική
δημόσια διοίκηση τις τελευταίες δεκαετίες. Οι διαδοχικές και στοχευμένες
κομματικές παρεμβάσεις έχουν επίσης ακυρώσει την αντίληψη ομαδικού
πνεύματος (esprit de corps), καθώς και του ανήκειν σε μία ελίτ που θέτει
το συμφέρον του κράτους και της πατρίδος υπεράνω του δικού της.
Η
προ έτους πρωτοφανής εισβολή ομάδος αποστράτων στο υπουργείο Εθνικής
Αμύνης για την προώθηση συντεχνιακών αιτημάτων είναι χαρακτηριστική των
νέων ηθών. Η κατάσταση αυτή μπορεί να γεννά δικαιολογημένους
προβληματισμούς σχετικά με την αποτελεσματικότητα των Eνόπλων Δυνάμεων
και την αποτρεπτική ικανότητα της χώρας· τουλάχιστον, όμως, λειτουργεί
και ως πρόσκομμα σε κάθε απόπειρα υπονομεύσεως των δημοκρατικών θεσμών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου