ΑΡΑΒΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ - ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ: Ισλαμική άνοδος έναντι αμερικανικής υποχώρησης

Του Πετρου Παπακωνσταντινου

Τετάρτη, 23 Σεπτεμβρίου 2009. Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υποδέχεται με ενθουσιώδη χειροκροτήματα τον Μπαράκ Ομπάμα. Αλλαγή, ειρήνη και συμφιλίωση ήταν οι λέξεις-κλειδιά στην πρώτη του ομιλία από το βήμα των Ηνωμένων Εθνών. Σε ρόλο αντι-Μπους, ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της υπερδύναμης επιχείρησε να αντιστρέψει το ρεύμα του αντιαμερικανισμού που σάρωνε τον μουσουλμανικό κόσμο, με μια ομιλία πυκνή σε πολιτικά μηνύματα: Απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ, χείρα φιλίας προς το Ιράν, υπόσχεση για παλαιστινιακό κράτος, κλείσιμο του Γκουαντάναμο. 

Γοητευμένος, ο Μουαμάρ Καντάφι δήλωσε ότι οι πολίτες της Μαύρης Ηπείρου «είναι περήφανοι που ένας γιος της Αφρικής εξελέγη πρόεδρος της Αμερικής».

Τρίτη, 24 Σεπτεμβρίου 2012. Ο Μουαμάρ Καντάφι δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για να ακούσει την τελευταία ομιλία της (πρώτης) τετραετίας ενός Ομπάμα που μάλλον δεν δικαίωσε τις προσδοκίες του. Αυτή τη φορά, ο Αμερικανός πρόεδρος έτεινε προς το Ιράν ένα χέρι που δεν κρατούσε κλαδί ελιάς, αλλά οπλισμένο περίστροφο, με την προειδοποίηση ότι «ο χρόνος για μια διπλωματική λύση δεν είναι απεριόριστος». Το Παλαιστινιακό έχει κατρακυλήσει στο πιο απελπιστικό σημείο του από τον πόλεμο των Εξι Ημερών, καθώς ο Ομπάμα παρακολουθεί ατάραχος την επέκταση των ισραηλινών εποικισμών. Μια εξέλιξη «που υπονομεύει κάθε προσπάθεια για την ειρήνη», όπως τόνισε, από το βήμα του ΟΗΕ, ο γενικός γραμματέας του, Μπαν Κι Μουν. Οσο για το Γκουαντάναμο, την τελευταία φορά που μετρήσαμε είχε ακόμη 167 κρατούμενους.

Μ' αυτά και μ' αυτά δεν είναι και τόσο παράξενο που ένα νέο «τσουνάμι» βίαιων εκδηλώσεων αντιαμερικανισμού εκδηλώθηκε αυτές τις μέρες σε είκοσι αραβικές και μουσουλμανικές χώρες, από το Μαρόκο μέχρι την Ινδονησία. Οσοι απορούν πώς μια τόσο γελοία αφορμή όσο ένα ερασιτεχνικό βίντεο μπόρεσε να προκαλέσει τόσο σαματά, είναι σαν να μην μπορούν να χωνέψουν ότι ένα ταπεινό σπίρτο μπορεί να πυροδοτήσει εφιαλτική έκρηξη μέσα στο μπαρουτάδικο. 

Οι ιστορικοί θα μπορούσαν να ανατρέξουν στην Ινδική Εξέγερση του 1857: O ινδικός στρατός των «σεπόι», που είχαν φτιάξει οι ίδιοι οι Βρετανοί αποικιοκράτες, εξεγέρθηκε εναντίον τους, πυροδοτώντας έναν άγριο πόλεμο. Η αφορμή ήταν και τότε μια θρησκευτικού περιεχομένου «αστειότητα»: η φήμη ότι τα φυσίγγια που μοίραζε στους σεπόι η βρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών περιείχαν χοιρινό και αγελαδινό λίπος - κάτι που ένωσε σε κοινή σημαία εναντίον των «βέβηλων» αποικιοκρατών μουσουλμάνους και ινδουιστές!

Είναι αλήθεια, βέβαια, ότι ο Μπαράκ Ομπάμα υπήρξε συνεπής στην προεκλογική του δέσμευση και απέσυρε τα αμερικανικά στρατεύματα, τερματίζοντας τον πόλεμο στο Ιράκ. Εξίσου αληθεύει, ωστόσο, ότι κλιμάκωσε τον δεύτερο πόλεμο εναντίον μουσουλμανικής χώρας, που κληροδότησε από τον προκάτοχό του, στο Αφγανιστάν, ότι εξαπέλυσε και τρίτο, στη Λιβύη και ότι φλερτάρει με την ιδέα για έναν τέταρτο, στη Συρία ή και για έναν πέμπτο -και απείρως περισσότερο επικίνδυνο- στο Ιράν. 

Τα πολιτικά αποτελέσματα αυτών των στρατιωτικών περιπετειών δεν φαίνονται και τόσο αξιοζήλευτα: Η κυβέρνηση Μαλικί στο Ιράκ επιτρέπει στο Ιράν να χρησιμοποιεί τον εθνικό χώρο για να στείλει όπλα στο καθεστώς Ασαντ, ενώ στη Βεγγάζη ισλαμιστές που εξοπλίστηκαν από την Αμερική δολοφονούν τον Αμερικανό πρεσβευτή και στην Καμπούλ οι σύγχρονοι «σεπόι» εκτελούν Αμερικανούς πεζοναύτες.

Η μεγάλη ανατροπή που έφερε στην αμερικανική εξωτερική πολιτική ο Μπαράκ Ομπάμα ήταν η απόφασή του να εγκαταλείψει την υποστήριξη των απολυταρχικών, αραβικών καθεστώτων, τύπου Μουμπάρακ και να επενδύσει στις λαϊκές εξεγέρσεις, που σύντομα ηγεμονεύθηκαν από τους ισλαμιστές. Ο χρόνος θα δείξει αν η ριψοκίνδυνη επιλογή του δικαιωθεί ή όχι. Για την ώρα, ο 44ος πρόεδρος, σε αντίθεση με τους νεοσυντηρητικούς προκατόχους του, δείχνει να μην έχει ούτε την πρωτοβουλία των κινήσεων στη Μέση Ανατολή, ούτε κάποιο στρατηγικό σχέδιο, αρκούμενος να αντιδρά στις δραματικές αλλαγές που συντελούνται ερήμην του. Και βέβαια, ο κόκορας αρέσκεται να λαλεί την αυγή, αλλά ουδείς σώφρων πιστεύει ότι είναι αυτός που σηκώνει τον ήλιο.

Οι θρησκευτικοί πόλεμοι είναι δίκοπο μαχαίρι

Ακολουθώντας τη δοκιμασμένη συνταγή τού «διαίρει και βασίλευε», η κυβέρνηση Μπους αξιοποίησε τις θρησκευτικές διαμάχες μεταξύ σιιτών και σουνιτών.

Επί ημερών Ομπάμα, αυτή η συνταγή κινδυνεύει να γίνει μπούμερανγκ.

Η υποστήριξη της Ουάσιγκτον στους σουνίτες Αδελφούς Μουσουλμάνους της Συρίας ωθεί τη σιιτική κυβέρνηση Μαλικί, στο Ιράκ, προς την πλευρά του Ασαντ και της Τεχεράνης. Πολύ περισσότερο, που στις σουνιτικές επαρχίες Ανμπάρ και Ντιγιάλα αντικαθεστωτικοί της σουνιτικής μειονότητας έχουν ήδη δημιουργήσει τον δικό τους «Ελεύθερο Ιρακινό Στρατό».

Στο μεταξύ, Σαουδική Αραβία και Κατάρ βλέπουν εχθρικά τους Αδελφούς Μουσουλμάνους της Αιγύπτου που βρίσκονται ήδη στην εξουσία και προσπαθούν να τους υπονομεύσουν, ενισχύοντας τους σκληροπυρηνικούς «σαλαφιστές». Ηταν οι σαλαφιστές που δημιούργησαν σάλο διαδίδοντας, με αραβικούς υποτίτλους, το επίμαχο αντιισλαμικό βίντεο στο Διαδίκτυο και πρωτοστατώντας στις αντιαμερικανικές διαδηλώσεις.