Ο ιατρικός τουρισμός ως φορέας ανάπτυξης

Γράφει ο Γιάννης Τούντας, 

Καθηγητής κοινωνικής & προληπτικής ιατρικής ΕΚΠΑ. Πρόεδρος Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων

Ευκαιρία ανάπτυξης μπορεί να αποτελέσει ο ιατρικός τουρισμός για τη χώρα μας. Tο 10% των ασθενών στις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναζητούν νοσηλευτικά ιδρύματα έξω από τα εθνικά τους σύνορα και τα ποσά που συνολικώς δαπανώνται στην Ε.Ε. από τις μετακινήσεις, για ιατρικούς λόγους, Ευρωπαίων και αλλοδαπών ασθενών προσεγγίζουν τα 12 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση.

Ο ιατρικός τουρισμός, σε επίπεδο νοσοκομειακής περίθαλψης, απευθύνεται σε τουρίστες-ασθενείς που έχουν ανάγκη χειρουργικών επεμβάσεων, καθώς και άλλων εξειδικευμένων μορφών θεραπείας, με ιατρική περίθαλψη και φαρμακευτική αγωγή, ενώ σε επίπεδο μετανοσοκομειακής φροντίδας απευθύνεται σε επισκέπτες-ασθενείς στους οποίους παρέχεται ιατρική φροντίδα σε μονάδες αποκατάστασης και αποθεραπείας ή σε μονάδες ανάρρωσης, από το δημόσιο και ιδιωτικό τομέα υπηρεσιών υγείας.

Ειδικότερα για την Ελλάδα, οι υπηρεσίες Τουρισμού Υγείας αρχικά μπορούν να είναι: Οδοντιατρικά, οφθαλμολογικά, εξωσωματική γονιμοποίηση, ορθοπεδικές επεμβάσεις, φυσιοθεραπεία και αποκατάσταση, αισθητική - πλαστική χειρουργική. Παράλληλα μπορούν να υπάρχουν πρόσθετα έσοδα από την ιατρική εξυπηρέτηση όσων θέλουν να έρθουν με κύριο στόχο τον τουρισμό (όχι τη θεραπεία), αλλά χρειάζονται ιατρική φροντίδα όσο βρίσκονται εδώ: Νεφροπαθείς, καρκινοπαθείς, αιματολογικά νοσήματα, καρδιοπαθείς.

Ο στόχος είναι η υγειονομική περίθαλψη, με σαφή προσανατολισμό στην προσέλκυση επισκεπτών βορειότερων χωρών, αλλά και από χώρες των Βαλκανίων και της Αν. Μεσογείου με εξειδικευμένες υπηρεσίες μεταφοράς, ενημέρωσης, ξενάγησης, εστίασης και διαμονής σε επιλεγμένα ξενοδοχεία.

Σε ό,τι αφορά τη διασυνοριακή περίθαλψη στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σήμερα, εάν ένας πολίτης θελήσει να νοσηλευθεί σε άλλο κράτος-μέλος, δεν γνωρίζει ούτε αν θα καλυφθεί ασφαλιστικά ούτε πώς θα μπορέσει να το πετύχει. Πρέπει με άλλα λόγια να αναλάβει το κόστος χωρίς να γνωρίζει αν θα καλυφθεί από το ταμείο του και τέτοιου είδους προβλήματα έχουν φθάσει μέχρι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Αντικείμενο μελέτης είναι η ιεράρχηση των κρατών - μελών ως δυνητικοί φορείς ζήτησης των υπηρεσιών υγείας με δεδομένη τη δυνατότητα κάλυψης, αλλά και το ποσοστό επί του κόστους περίθαλψης ανά βασική κατηγορία ιατρικού τουρισμού του Ευρωπαίου πολίτη από τον ασφαλιστικό φορέα της χώρας του για περίθαλψη στην Ελλάδα.

Η σημαντικότερη αιτία του τουρισμού αποκλειστικά για ιατρικούς λόγους, βασίζεται στα περίπλοκα συστήματα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης πολλών χωρών που χαρακτηρίζονται από υψηλό κόστος περίθαλψης αλλά και μακρές λίστες αναμονής, ενώ παράγοντες που ευνοούν την ταχύτατη ανάπτυξή του, είναι η βελτίωση της τεχνολογίας και του επιπέδου περίθαλψης, οι ταχύτερες υπηρεσίες υγείας και το χαμηλότερο κόστος περίθαλψης.

Η μέχρι σήμερα πραγματικότητα στην Ελλάδα, αναφέρει ελάχιστη εμπειρία αφού ειδικά ο ιατρικός τουρισμός είναι μία σχετικά νέα έννοια, σε σχέση με άλλες χώρες. Οι δυνατότητες όμως που διαθέτει η χώρα ως προορισμός είναι σημαντικές και δύσκολα απαντώνται ακόμα και σε γειτνιάζουσες αγορές, αφού η συνύπαρξη νησιωτικών και ηπειρωτικών περιοχών σε κοντινές αποστάσεις και τα ήπια χαρακτηριστικά του κλίματος σε όλη την διάρκεια του έτους, αλλά και η παράδοση στην υγιεινή διατροφή και το καταξιωμένο διεθνώς ιατρικό προσωπικό, δημιουργούν σημαντικό υπόβαθρο ανάπτυξης.

Η ανάγκη αναβάθμισης και διαφοροποίησης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος σε σχέση με τον ανταγωνισμό, είναι περισσότερο επιτακτική από ποτέ, καθώς, πέρα από τους παραδοσιακούς προορισμούς (π.χ. Ισπανία), έχουμε να ανταγωνιστούμε νέους προορισμούς με ραγδαία ανάπτυξη, όπως η ευρύτερη αγορά της Ανατολικής Μεσογείου.

Οι ελληνικές περιοχές που προσφέρονται για την ανάπτυξη τέτοιων δραστηριοτήτων είναι τουριστικές περιοχές όπως η Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου, καθώς και άλλες παραθαλάσσιες περιοχές που διαθέτουν σύγχρονα Νοσοκομεία του ΕΣΥ και ξενοδοχειακές μονάδες υψηλών προδιαγραφών.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, τρία με τέσσερα χρόνια, στόχος είναι να προσελκύσουμε 100.000 ασθενείς το χρόνο που να δαπανούν 4.000 ευρώ κατά μέσο όρο ο καθένας, αποφέροντας περισσότερο από 400 εκατ. ευρώ σε νοσοκομεία του ΕΣΥ αλλά και σε ξενοδοχειακές μονάδες.

Σε δέκα χρόνια, αν χρησιμοποιηθεί σωστά η υποδομή του ΕΣΥ μέσω ΣΔΙΤ, μπορεί να τεθεί στόχος πενταπλάσιος, δηλαδή 2 δισ. ευρώ. Αυτό όμως θα απαιτήσει η Ελλάδα να αποκτήσει κύρος ως τόπος προορισμού για δύσκολες θεραπείες όπως ογκοχειρουργική και καρδιοχειρουργική.