ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Από το opengov πίσω στο koumparosgov;

Του ΠΑΣΧΟΥ ΜΑΝΔΡΑΒΕΛΗ

Είχε πολλά προβλήματα το opengov, το σύστημα που χρησιμοποιήθηκε για ένα φεγγάρι προκειμένου να αποκομματικοποιήσει το κράτος. Το βασικότερο είναι ότι δεν δούλεψε. Για δύο λόγους. 

Πρώτον: Οπως έγινε και με πολλές άλλες μεταρρυθμίσεις που θέλησε να προωθήσει ο κ. Γ. Παπανδρέου, το opengov ήταν ελλιπέστατα προετοιμασμένο. Με δεδομένη δε την οικονομική κρίση που κάλπαζε, αυτό το έλλειμμα προετοιμασίας (και οι συνακόλουθες καθυστερήσεις) έγινε εκρηκτικό.

Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι οι κομματικοί μηχανισμοί είναι σκληρά καρύδια. Συνήθως προσαρμόζουν τους καινούργιους θεσμούς στα μέτρα τους.  

Ετσι, παρά το opengov σε πολλά υπουργεία επελέγησαν οι «πράσινοι» αντί των άξιων. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν οι διοικήσεις των νοσοκομείων, επί υπουργίας της κ. Μ. Ξενογιαννακοπούλου. Τα ΜΜΕ, που αρέσκονται στην εφήμερη βαβούρα, δεν στηλίτευσαν τις αδυναμίες του θεσμού ώστε να βελτιωθεί· τον απαξίωσαν εν συνόλω, με αποτέλεσμα να θαφτεί μαζί με άλλες καλές προθέσεις για την επανίδρυση του κράτους.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν προτάθηκε κάτι σε αντικατάστασή του. Ναι μεν το opengov απέτυχε, αλλά μεγαλύτερη και διαχρονική είναι η αποτυχία του κομματικού κράτους των κολλητών. Τα κόμματα δεν μελέτησαν τις αδυναμίες του συστήματος και δεν πρότειναν κάτι νέο. Αρκέσθηκαν στις γενικόλογες εξαγγελίες περί αξιολογικής στελέχωσης του κράτους, χωρίς όμως να δημοσιοποιούν τα κριτήρια αξιολόγησης. Αυτά παραμένουν στο νεφέλωμα της ηθικής και γενικής αξιοσύνης, χωρίς οι πολίτες να γνωρίζουν για ποιο λόγο το ένα στέλεχος είναι καλύτερο κάποιου άλλου.

Ετσι, χωρίς μελέτη και προτάσεις κινδυνεύουμε να βρεθούμε στο παλιό koumparosgov. Χιλιάδες στελέχη του Δημοσίου θα διοριστούν με βάση τις προσωπικές τους σχέσεις και τα ένσημα αφισοκολλήσεων που απέκτησαν στα δύσκολα χρόνια της αντιπολίτευσης. Οι πληροφορίες λένε ότι στους διαδρόμους της Συγγρού γίνεται αδιαχώρητο. Εκατοντάδες «στελέχη» και «φίλοι» του κόμματος ξημεροβραδιάζονται εκεί, αδημονώντας να... «προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην πατρίδα».

Η χωρίς κριτήρια επιλογή των «κολλητών» ενέχει πολλούς κινδύνους· όχι μόνο για τη χώρα, αλλά και για την κυβέρνηση. 

Κατ’ αρχάς, όσοι ξοδεύουν τόσο χρόνο στους διαδρόμους για κάποια θέση δεν την αξίζουν. Συνήθως είναι αργόσχολοι και δυνάμει διεφθαρμένοι. Το αποδεικνύει η πρόσφατη ιστορία· οι επιλογές των πάσης φύσεως «κουμπάρων» στην κυβέρνηση Καραμανλή οδήγησαν ταχύτατα στη σήψη της, παρά τις αυστηρές εντολές για «ηθική διακυβέρνηση» του πρώην πρωθυπουργού.

Από την άλλη, δημιουργούνται οξύτατοι και περιττοί για τη διακυβέρνηση ανταγωνισμοί. Υπουργοί και στελέχη δεν αναλώνουν τον χρόνο τους για την επίλυση των προβλημάτων. Ασχολούνται με τις τοποθετήσεις των στελεχών στον κρατικό μηχανισμό ακόμη και για μελλοντική κομματική χρήση (έτσι φτιάχνονται οι ομαδούλες στα κόμματα για να διεκδικηθεί, π.χ., η αρχηγία στο μέλλον). 

Το τρίτο πρόβλημα είναι ότι για κάθε έναν που επιβραβεύεται για τις προηγούμενες κομματικές του υπηρεσίες, δημιουργούνται δέκα δυσαρεστημένοι, έκαστος εκ των οποίων «γνωρίζει» ότι οι δικές του υπηρεσίες ήταν περισσότερες.

Το opengov απέτυχε. Γι’ αυτό πρέπει να επανεφευρεθεί. Το τελευταίο που χρειάζεται η χώρα και η κυβέρνηση είναι τα αρματολίκια που τώρα ξαναστήνονται.