MEΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ: Iσορροπία σε τεντωμένο σχοινί -- Κίνδυνος εμπλοκής του Λιβάνου σε σύρραξη

Tου David Ignatius 

Aρθρογράφου της Washington Post

Για τουλάχιστον μία γενιά οι Λιβανέζοι έζησαν τον εφιάλτη του εμφύλιου σπαραγμού. Σήμερα παρακολουθούν τη Συρία να βυθίζεται σε μια ανάλογη δίνη, που στροβιλίζεται με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα. Πολλοί λοιπόν στον Λίβανο φοβούνται ότι η χώρα τους θα παρασυρθεί μοιραία σε σύρραξη.

Ηδη τα τραύματα της Συρίας αιμορραγούν στον Λίβανο. Η περιοχή του Ακαρ στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας έχει μετατραπεί σε σταθμό μεταφοράς ιατροφαρμακευτικού υλικού και άλλων εφοδίων – η συριακή αντιπολίτευση ελπίζει να χρησιμοποιήσει το συγκεκριμένο σημείο σαν ορμητήριο επιχειρήσεων στη Χομς, που έχει αναδειχθεί σε προπύργιο του αγώνα για την ανατροπή του προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ.

Στο σύντομο ταξίδι μου στον Λίβανο πριν από μία εβδομάδα, συνάντησα έναν Λιβανέζο που μου έδωσε πολύτιμα στοιχεία για το δίκτυο ανεφοδιασμού της συριακής αντιπολίτευσης στο Ακαρ. Αυτός μού είπε ότι σουνίτες και κάποιοι χριστιανοί στον Βορρά συμπαθούν τις αντικαθεστωτικές δυνάμεις.

Ο στρατός του Λιβάνου (που περιλαμβάνει τους συμπαθούντες τον Ασαντ σιίτες) προσπαθεί –ευγενικά– να περιφρουρήσει τη μεθόριο, έργο που θυμίζει ισορροπία σε τεντωμένο σχοινί, όπως αποδείχτηκε τον Μάιο, όταν σκοτώθηκε σουνίτης ιερωμένος και η περιοχή παραλίγο να εκραγεί.

Ακούοντας τον άνθρωπο από το Ακαρ να μου εξιστορεί μηνύματα της συριακής αντιπολίτευσης, είχα την αίσθηση πως ο Λίβανος σύρεται μοιρολατρικά προς τον πόλεμο. Οπως οι περισσότεροι Λιβανέζοι, ο συνομιλητής μου φρικιά στην ιδέα του πολέμου, τον οποίο θεωρεί όμως αναπόφευκτο.

Ο πρωθυπουργός Νατζίμπ Μικάτι προσπαθεί να κρατήσει το Λίβανο μακριά από τη σύρραξη, εφαρμόζοντας πολιτική την οποία ονομάζει «αποσύνδεση». Μολονότι ο Μικάτι εθεωρείτο υπέρμαχος του Ασαντ όταν διορίστηκε πρωθυπουργός πέρυσι, κατέπληξε τους Αμερικανούς, ακόμη και τους Ισραηλινούς, με τη σχετική αυτονομία που διατηρεί έναντι της Συρίας και του πάτρωνά της, του Ιράν.

Προς χάριν της αποσύνδεσης, ο Μικάτι πήρε αποστάσεις όχι μόνο από τον Ασαντ, αλλά κατά κάποιο τρόπο και από τη Χεζμπολάχ, τη σιιτική πολιτοφυλακή, που είναι ο βασικός σύμμαχος του Ασαντ στον Λίβανο. Πρόκειται για περίπλοκη κίνηση, αφού ο Μικάτι είναι επικεφαλής μιας κυβέρνησης, στην οποία κυριαρχεί η Χεζμπολάχ. Γνωρίζει, ωστόσο, ότι από τη θέση του πρωθυπουργού οφείλει να εκπροσωπεί και τη σουνιτική κοινότητα, η οποία παραδοσιακά και βάσει του συστήματος θρησκευτικής ισότητας στον Λίβανο κατέχει το πρωθυπουργικό αξίωμα.

Η πρώτη κίνηση «αποσύνδεσης» του Μικάτι ήταν η απόφασή του, τον περασμένο Νοέμβριο, να χρηματοδοτήσει το ειδικό δικαστήριο του ΟΗΕ που ερευνά τη δολοφονία του πρωθυπουργού Ραφίκ Χαρίρι το 2004. Λέγεται ότι βάσει στοιχείων στον φόνο εμπλέκονται μέλη της Χεζμπολάχ, που προσπάθησαν επανειλημμένως να φιμώσουν την έρευνα.

Ομως, ο Μικάτι απείλησε με παραίτηση εάν δεν τη χρηματοδοτούσαν. Πολλοί αμφιβάλλουν εάν τελικώς το δικαστήριο θα συνέλθει ποτέ ή θα καταλήξει σε κάποια απόφαση. Οπότε η στάση του Μικάτι είναι μάλλον συμβολικού χαρακτήρα. Και όμως, κέρδισε τα εγκώμια της Ουάσιγκτον.

Μια άλλη έκπληξη για τους Αμερικανούς αξιωματούχους ήταν η προθυμία με την οποία ο Μικάτι σκλήρυνε τη στάση του έναντι του Ιράν. Ο Ιρανός αντιπρόεδρος, Μοχάμαντ Ρεζά Ραχιμί, μετέβη στη Βηρυτό επικεφαλής μεγάλης αντιπροσωπείας για να υπογράψει συμφωνίες για την επικύρωση δεκάδων πρωτοκόλλων που αφορούσαν εμπορικές ανταλλαγές και άλλα θέματα. Ομως, ο Μικάτι αρνήθηκε να υπογράψει τις συμφωνίες, αφήνοντας στον υπουργό Οικονομικών την υιοθέτηση άλλων ήσσονος σημασίας διακανονισμών. Λέγεται ότι ο Ιρανός επισκέπτης εξοργίστηκε, ενώ αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αγαλλίασαν.

Ακόμη και η Χεζμπολάχ, που δεν θεωρείται υπόδειγμα σωφροσύνης, βαδίζει πολύ προσεκτικά τον τελευταίο καιρό. Συνάντησα την περασμένη εβδομάδα τον Αμάρ αλ Μουσαβί, επικεφαλής του τμήματος διεθνών σχέσεων της οργάνωσης, που μου ξεκαθάρισε ότι η Χεζμπολάχ στηρίζει την πολιτική της αποσύνδεσης του Μικάτι. Μου μίλησε off the record, έτσι δεν μπορώ να μεταφέρω τις απόψεις του.

Μου δημιουργήθηκε όμως η εντύπωση πως η Χεζμπολάχ αντιλαμβάνεται πολύ καλά τη δυναμική της αραβικής εξέγερσης στη Συρία – και ξέρει ότι πρέπει να προσέξει, ώστε να μην αποξενωθεί από την κοινή γνώμη. Κατά τη θεώρηση της Χεζμπολάχ, οι ξένες χώρες που εφοδιάζουν με όπλα τη συριακή αντιπολίτευση, διακινδυνεύουν μια έκρηξη, με ωστικό κύμα που θα φτάσει στον Λίβανο και τα άλλα γειτονικά κράτη.

Η οργάνωση θέλει πολιτική λύση στη Συρία, που όμως να διασφαλίζει τα δικά της συμφέροντα και του Ιράν.

Αυτό που με ανησυχεί είναι ο τρόπος με τον οποίο οι διάφορες πολιτικές φατρίες στον Λίβανο αρχίζουν να πιάνουν μετερίζια ενόψει του μεγάλου πολέμου, που τόση φρίκη τούς προκαλεί, όπως ισχυρίζονται.

Η συζήτηση την περασμένη εβδομάδα περιεστράφη γύρω από τον de facto διαμελισμό της Συρίας, εφόσον συνεχιστεί η σύρραξη και όταν οι αλλόφρονες άμαχοι θα ζητήσουν την προστασία στρατών και πολιτοφυλακών που υπερασπίζονται σουνίτες, αλεβίτες, Δρούζους, Κούρδους και άλλες εθνικές και θρησκευτικές ομάδες.

Η συριακή κυβέρνηση και αντιπολίτευση επιμένουν να κραυγάζουν την αντίθεσή τους προς τον εθνοτικό πόλεμο, όμως η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε σουνίτες και αλεβίτες είναι ήδη ευδιάκριτη. Οι Λιβανέζοι διαισθάνονται τι τους επιφυλάσσει το μέλλον, γιατί έχουν ξαναπεράσει από ίδιες καταστάσεις. Ο εμφύλιος πόλεμος που άρχισε στον Λίβανο το 1975 διήρκεσε, με κάποια διαλείμματα, δεκαέξι χρόνια.

Οι διαχωριστικές γραμμές της εποχής εκείνης έχουν χαραχτεί ανεξίτηλα στις συνειδήσεις. Και ο κόσμος εδώ γνωρίζει πολύ καλά ότι, όταν αρχίσει ο φαύλος κύκλος των σκοτωμών και της εκδίκησης, η έξοδος είναι σχεδόν αδύνατη.