Η ανάλαφρη δύναμη της άγουρης προτροπής

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ

Της ΤΑΣΟΥΛΑΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ

Η χλαπαταγή της επικαιρότητας εκτόπισε το θέμα από το προσκήνιο, ωστόσο αυτό διατηρείται ακόμη παρόν, αν όχι στους προβληματισμούς μας, τουλάχιστον στους δέκτες μας... Παιδί στη διαφήμιση. 

Καμία «πρωτιά» από τη Ν.Δ. με το τελευταίο της σποτ. Αρκετές φορές την τελευταία 11ετία, μετά την Αννούλα της «Αλλαγής» του Ανδρέα Παπανδρέου το 1985, ακριβώς επειδή η σπανίζουσα αγαθότητα (προθέσεων και πράξεων) μοιάζει ασυμβίβαστη με τα ώριμα χρόνια, η τέχνη της διαφημιστικής πειθούς έχει καταφύγει στις ανάλαφρες και διάφανες αλήθειες που εξοπλίζουν μόνο την άγουρη ζωή.

Η ιστορία των προεκλογικών αναμετρήσεων με τηλεοπτικά σποτ βρίθει από πρόσωπα παιδιών. Μάλιστα το 2007, υπήρξε πάλι πολιτική διαφήμιση (ΠΑΣΟΚ) με αποκλειστική την παρουσία παιδιών - το αγοράκι και το κοριτσάκι που υψώνουν την ελληνική σημαία με φόντο ένα νησιωτικό δειλινό. Και εκεί έγινε πολιτική εκμετάλλευση «της στάχτης» (από τις φονικές πυρκαγιές) επί προηγούμενης κυβέρνησης (Ν.Δ.), όμως τα παιδιά δεν μιλούν, δεν θέτουν πολιτικά διλήμματα, μόνο ενσαρκώνουν την ελπίδα, το αύριο.  

Το «γιατί κύριε;» της βελούδινης παιδικής ικεσίας του πρόσφατου σποτ της Ν.Δ. σχολιάστηκε ευρέως ίσως γιατί, περισσότερο από τα προηγούμενα, δίνει αμέσως την αίσθηση ότι έχουν δρασκελιστεί τα όρια προς μια απαγορευμένη ζώνη, ότι γίνεται χρήση του πιο αδόκιμου «υλικού» για πολιτική διαφήμιση, ότι εμπλέκεται μια ηλικία που ουδεμία ευθεία σχέση θα έπρεπε να έχει με τις εκλογές. Η παιδική ανησυχία μετά την εύγλωττη σιωπή του δασκάλου στην ερώτηση «γιατί η Ελλάδα δεν είναι στο ευρώ, κύριε;» αποτελεί την κορύφωση του στερεοτυπικού μελοδράματος - τα άχρονα φωτοστέφανα της παιδικής αθωότητας τυφλώνουν την ευθυκρισία του θεατή, εντύπωση που δεν διαλύεται με την ενήλικη σοβαροφάνεια των φράσεων που ακολουθούν, «με το μέλλον των παιδιών μας δεν παίζουμε», «η Ελλάδα έχει ανάγκη από υπεύθυνη πρόταση».

Οπως και να ’χει, με το πρόσωπο ενός παιδιού η δύναμη του διαφημιστικού μηνύματος πολλαπλασιάζεται. Η προσομοίωση της πραγματικότητας οδηγεί σε ακόμη πιο καταιγιστικά συμπεράσματα, τα οποία ενώ προέρχονται από ένα κατασκευασμένο σύμπαν, επηρεάζουν ευθέως την πραγματικότητα.  

Αν μια τυπική διαφήμιση πετυχαίνει με την τεχνική της να απομακρύνει το δίλημμα «αληθές ή ψευδές», να πλάσει μια κατάσταση υπεράνω αυτού, η παρουσία παιδιών στη διαφήμιση διπλοκλειδώνει την «απόλυτη αλήθεια», με αποτέλεσμα ο διαφημιστικός μύθος να μετατρέπεται σε προφητικό λόγο - εν προκειμένω σε πρόβλεψη δεινών.

Το ψευδογεγονός, μέσα από το αδιαμφισβήτητο παιδικό βλέμμα, την αδιασάλευτη παιδική φωνή, γίνεται πραγματικό συμβάν. Είναι όπως στις προεκλογικές δημοσκοπήσεις. Την ώρα εκείνη, η επικείμενη πραγματική ψηφοφορία φαντάζει απλό υποκατάστατο, χλωμό αντίγραφο της σφυγμομέτρησης. Τα είδωλα των παιδικών προσώπων παγιδεύουν, λοιπόν, τους θεατές, μέσα σε ένα πιεστικό δίλημμα. Ο... διαφημιζόμενος ή ένα δοχείο λυγμών, μια προδιαγεγραμμένη μοίρα; Μοίρα... Η εκλεκτή λέξη στην ορολογία των ηττημένων.