ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Ενας τρόπος εξόδου της Ευρωζώνης απο το σπιράλ οικονομικού θανάτου

Του Peter Coy / Bloomberg BusinessWeek

Οι περισσότερες ιδέες για την ανακοπή του μοιραίου καθοδικού σπιράλ της Ευρώπης στηρίζονται στην ελπίδα η Γερμανίδα Καγκελάριος, Angela Merkel να ξυπνήσει αύριο και να πει «Mein Gott (Θεέ μου), ήμουν λάθος όλον αυτόν τον καιρό! Η Γερμανία πρέπει να ανοίξει το πορτοφόλι της για τη Νότια Ευρώπη!».

Μην κρατάτε την αναπνοή σας. Μιλώντας τη Δευτέρα στο Βερολίνο, η Merkel απέρριψε «τα ευρω-ομόλογα, τα ευρω-γραμμάτια, την από κοινού εγγύηση των καταθέσεων και πολλά άλλα» ως «λάθος οικονομικές επιλογές και αντιπαραγωγικές», λέγοντας πως αντιβαίνουν στο γερμανικό Σύνταγμα. Αυτό βάζει τροχοπέδη στην ιδέα της τραπεζικής ένωσης που θα τεθεί επί τάπητος στην Σύνοδο Κορυφής αυτής της εβδομάδας από τον πρόεδρο της Κομισιόν, Jose Manuel Barroso και άλλους.

Παρ’ολ’αυτά η ανάσχεση του σπιράλ είναι πιο κρίσιμη από ποτέ. Ο φαύλος κύκλος τροφοδοτεί τη σχέση αδύναμων κυβερνήσεων και αδύναμων τραπεζών, με τις μεν να παρασύρουν τις δε. Οι τράπεζες και οι κυβερνήσεις είναι σαν δύο κολυμβητές που πνίγονται και παλεύουν να πάρουν ανάσα σκαρφαλώνοντας ο ένας στις πλάτες του άλλου.

Ο οικονομολόγος Perry Mehrling της Σχολής Barnard του Πανεπιστημίου της Κολούμπια πρότεινε μια τολμηρή ιδέα που ξεκίνησε σαν ένα αντισυμβατικό πείραμα και σταδιακά εξελίχθηκε σε μία ρεαλιστική πρόταση. Έγραψε για αυτή στην ιστοσελίδα του -χρηματοδοτούμενου από τον George Soros- Ινστιτούτου για τη Νέα Οικονομική Σκέψη, όπου διατελεί κορυφαίος σύμβουλος. Με διαβεβαίωσε προχθές πως η πρότασή του «αποτελεί αντικείμενο συζήτησης σε υψηλότερα κλιμάκια. Τι θα την κάνουν τελικά, δεν το γνωρίζω».

Ο Mehrling προτείνει να γίνει ένας σαφής διαχωρισμός μεταξύ των δύο «κολυμβητών», τραπεζών και κυβερνήσεων. Να δημιουργηθεί μια μεγάλη δεξαμενή ιδιωτικών κεφαλαίων (ένα «ειδικό επενδυτικό όχημα» ή SIV στην χρηματοοικονομική διάλεκτο). Στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν τα κεφάλαια αυτά για την αγορά όλων των κυβερνητικών ομολόγων που έχουν στα χέρια τους οι τράπεζες της Ευρωζώνης. Κάτι τέτοιο θα χρειαζόταν αρκετά τρισ. δολάρια. Η αγορά των ομολόγων στην πραγματική αγοραία αξία, παρά στην ονομαστική τους αξία, θα υποχρέωνε τις τράπεζες της Ισπανίας, της Ιταλίας και άλλων χωρών σε τεράστιες απώλειες. Αυτές οι απώλειες όμως έχουν δημιουργηθεί ήδη, -απλώς είναι κρυμμένες.

Η ιδέα του Mehrling δεν περιέχει μόνο... πόνο. Επιτρέπει επίσης στις τράπεζες να αποτιμούν την αξία που λαμβάνουν από την εγγύηση των καταθέσεών τους από την κυβέρνηση. Όσο πιο κοντά βρίσκονται οι τράπεζες στην κατάρρευση, τόσο μεγαλύτερη είναι αυτή η αξία. Θα μπορούσαν να την προσμετρήσουν ως πάγιο. Θα αναγκαστούν να πουλήσουν το πάγιο αυτό στο ειδικό επενδυτικό όχημα έναντι μετρητών, βελτιώνοντας έτσι τους άθλιους ισολογισμούς τους. Στο τέλος θα απομείνουν μόνο καθαρές ιδιωτικές τράπεζες -χωρίς κυβερνητικά ομόλογα και χωρίς κυβερνητικές εγγυήσεις καταθέσεων.

Στόχος είναι να βγουν κερδισμένες όλες οι πλευρές. Οι επενδυτές θα αξιολογούσαν τις τράπεζες περισσότερο εάν αυτές ηταν απαλλαγμένες από τα επισφαλή κυβερνητικά ομόλογα αλλά επίσης θα αξιολογούσαν υψηλότερα και τα κυβερνητικά ομόλογα εάν οι κυβερνήσεις δεν ήταν πλεόν εκτεθειμένες στις τράπεζες τους. Αντίθετα με άλλες προτάσεις για τη δημιουργία τραπεζικής ένωσης, η ιδεά του Mehrling δεν περιλαμβάνει τη συνδρομή της Γερμανίας ή άλλων πιστωτριών χωρών, καθιστώντας την πολιτικά εύπεπτη για τα γούστα της Merkel.

Υπάρχουν μερικά τεράστια ερωτηματικά, βέβαια.  


Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πως θα συγκεντρωθούν επαρκή ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια για να αγοραστούν όλα τα κυβερνητικά ομόλογα της Ευρώπης, ακόμα και με μεγάλο discount. Οι τιμές των ομολόγων των κρατών θα υποχωρούσαν ακόμη περισσότερο από όσο έχουν υποχωρήσει ήδη έαν οι τράπεζες δεν είχαν πλέον το δικαίωμα να γίνουν αγοραστές της ύστατης στιγμής, εκτιμά ο Aaron Tornell, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Επίσης, οι αφερρέγυες τράπεζες θα βρίσκονταν αντιμέτωπες με την τεράστια πρόκληση να συγκεντρώσουν χρήματα για την «επιδιόρθωση» των ισολογισμών τους. 

Ο Jacob Funk Kirkegaard, οικονομολόγος στο Ινστιτούτο Διεθνούς Οικονομικής Peterson στην Ουάσιγκτον τάσσεται υπέρ μιας πιο mainstream προσέγγισης: να συσταθεί μια ενιαία αρχή εγγύησης καταθέσεων και εξαγοράς. Αυτό σιωπηρά θα περιλάμβανε τη μεταφορά κεφαλαίων από τους πιστωτές στα κράτη-οφειλέτες.

Ο Mehrling όμως θεωρεί ότι η δική του ιδέα έχει το πλεονέκτημα της «αγνότητας». "Οι προσπάθειες για να κάνουμε τη μεταφορά από την πίσω πόρτα είναι αυτό που φέρνει το αδιέξοδο στην επίλυση του προβλήματος. Ο κόσμος γίνεται καχύποπτοι ότι κάποιοι προσπαθούν να μεταφέρουν χρήματα από τη Γερμανία στην Ιταλία. Στην πρότασή μου, είναι πολύ σαφές ότι δεν υπάρχει συναλλαγή μεταξύ κρατών. Αν θέλετε να προσθέσετε λίγη μεταφορά για να λειτουργήσει καλύτερα, θα μπορούσατε. Αλλά να γίνει με διαφάνεια".