ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: H ασυλία των πολυεθνικών

EΞΑΙΡΕΤΙΚΟ 

Των Antonio Manganella και Olivier Maurel / Le Monde

Ενα από τα ερωτήματα που θα έπρεπε να απευθυνθούν στους υποψηφίους για τις γαλλικές προεδρικές εκλογές είναι το εξής: δικαιούνται οι επιχειρήσεις να έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους πολίτες; 

Ο αθέμιτος κοινωνικός ανταγωνισμός που μεταφράζεται σε μαζική μετεγκατάσταση επιχειρήσεων σε χώρες με χαμηλό κόστος εργασίας, απολύσεις, υποαπασχόληση και συρρίκνωση της κοινωνικής προστασίας, αποτελεί συνώνυμο μιας παγκοσμιοποιημένης και πλήρως απορρυθμισμένης οικονομίας, η οποία βρίσκεται σε διαρκή κρίση από το 2008. 

Αραγε, γιατί οι κάτοικοι αυτού του πλανήτη, οι εργαζόμενοι, οι πολίτες αλλά και το περιβάλλον είναι μονίμως τα θύματα του κυρίαρχου οικονομικού μοντέλου; 

Δυστυχώς η απάντηση είναι πολύ απλή: 

Επειδή αυτοί που παίζουν με την οικονομία δεν είναι οι ίδιοι που πληρώνουν τον λογαριασμό!

Το φαινόμενο εξηγείται από την αύξηση της δύναμης των πολυεθνικών. Τα τελευταία 30 χρόνια ο αριθμός των πολυεθνικών έχει δεκαπλασιαστεί και πολλές από αυτές έχουν αποκτήσει δύναμη πολλαπλάσια πολλών χωρών. Για παράδειγμα, οι 10 μεγαλύτερες πολυεθνικές παγκοσμίως ξεπερνούν το ΑΕΠ της Βραζιλίας και της Ινδίας. Αντίθετα από τα φυσικά πρόσωπα, αυτές οι εταιρείες δεν έχουν ενιαία νομική υπόσταση. Υπάρχουν μόνο εταιρείες με έδρα σε μια χώρα και συμμετοχή σε επιχειρήσεις άλλων χωρών. Μια πολυεθνική με έδρα π.χ. τη Γαλλία δεν είναι υπεύθυνη έναντι του νόμου για τη θυγατρική της σε μια άλλη χώρα που μπορεί να μολύνει το περιβάλλον ή να εκμεταλλεύεται τους εργαζόμενους. Την ίδια στιγμή, η απουσία περιορισμών επιτρέπει στα κεφάλαια να διακινούνται ελεύθερα: τα κέρδη μεταφέρονται από την Ασία στην Ευρώπη ή «σταθμεύουν» σε κάποιο φορολογικό παράδεισο. 

Το «ιερό» δίκαιο των επιχειρήσεων στηρίζεται στην περιορισμένη ευθύνη και τη νομική αυτονομία έναντι έκνομων ενεργειών εκτός συνόρων. Ετσι το γαλλικό ακυρωτικό δικαστήριο μπορεί να απαλλάξει την πετρελαϊκή εταιρεία Total από την ευθύνη της μόλυνσης του περιβάλλοντος μακριά από τα γαλλικά χωρικά ύδατα.

Τι μπορεί να γίνει;  

Σε πρώτη φάση, θα έπρεπε να θεσπιστεί ένα πλαίσιο νομικής ευθύνης που θα συνδέει τη μητρική εταιρεία με τις θυγατρικές της σε περίπτωση επιλήψιμων πράξεων. Ετσι ώστε τα δικαστήρια να μπορούν να αναζητούν ευθύνες από την κεντρική διοίκηση μιας πολυεθνικής και για τις θυγατρικές της. Ας αρχίσουμε από αυτό για να πάψουμε πλέον να είμαστε δέσμιοι της διαπλοκής συμφερόντων.