ΗΠΑ: αντιρωσικό μνημόνιο για τους αγωγούς

Tων Γιώργου Φιντικάκη και Αριστοτελίας Πελώνη

«Καλοί οι αγωγοί, εφόσον δεν μεταφέρουν ρωσικό αέριο», είναι το μήνυμα των ΗΠΑ προς Αθήνα και Λευκωσία, ενώ την ίδια ώρα καλούν τα εμπλεκόμενα μέρη Κύπρο, Ισραήλ και Ελλάδα «να μετριάσουν τις όποιες φωνές» αντιτίθενται σε συνεργασίες με γειτονικές χώρες, φέρνοντας σαν παράδειγμα την κυπριακή πλευρά και τονίζοντας ότι «οποιοδήποτε πιθανό έσοδο από τις ανακαλύψεις θα πρέπει να μοιραστεί αναλογικά και με την τουρκοκυπριακή κοινότητα».

Τα λόγια προέρχονται από τον ειδικό απεσταλμένο για θέματα ενέργειας της Ευρασίας του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ, που μιλώντας στο χθεσινό συνέδριο του «Economist» για την ενέργεια περιέγραψε τους όρους και τις προϋποθέσεις υπό τους οποίους οι ΗΠΑ θα στηρίξουν τα επενδυτικά προγράμματα για την εκμετάλλευση των νέων ανακαλύψεων αερίου της ΝΑ Μεσογείου και τους αγωγούς του Νοτίου Διαδρόμου μέσω των οποίων θα μεταφερθεί.

Στο ίδιο συνέδριο επιβεβαιώθηκε το ενδιαφέρον ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου, με στόχο τη χρήση της Ελλάδας ως διαμετακομιστικού κόμβου των κοιτασμάτων των δύο χωρών προς την Ευρώπη, ωστόσο δεν υπεγράφη το τριμερές μνημόνιο, όπως είχε προαναγγείλει η ελληνική πλευρά.

Τη σχετική ανακοίνωση είχε κάνει πριν από έναν μήνα ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, αλλά απεδείχθη ότι ήταν πρόωρη καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες, τα κείμενα της τελικής συμφωνίας βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της επεξεργασίας και των διαβουλεύσεων. Ρόλο στην καθυστέρηση φαίνεται ότι έπαιξε και ο πρόσφατος ανασχηματισμός της κυπριακής κυβέρνησης, καθώς τη θέση της Πραξούλας Αντωνιάδου στο υπουργείο Εμπορίου (αρμόδιο για τα ενεργειακά) πήρε ο Νεοκλής Σιλικιώτης, ο οποίος, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, επιθυμεί να δει τα κείμενα από την αρχή. Πάντως αναλυτές δεν αποκλείουν η αναβολή να σχετίζεται και με την προεκλογική περίοδο στην Ελλάδα ώστε η όποια συμφωνία να φέρει την υπογραφή της νέας κυβέρνησης.

Αλλες ωστόσο εκτιμήσεις συνέδεαν την εξέλιξη με την προσπάθεια που καταβάλλει αυτή την περίοδο η Κύπρος ώστε να προσελκύσει μεγάλους ενεργειακούς ομίλους από Ρωσία, Κίνα, Μέση Ανατολή και Ευρώπη (κυπριακές πηγές μιλούν για ενδιαφέρον από 78 συνολικά χώρες) για τα πολλά καινούργια οικόπεδα που έχει πρόσφατα προκηρύξει, με καταληκτική ημερομηνία για την εκδήλωση ενδιαφέροντος την 11η Μαΐου. Σε αυτή τη χρονική φάση η Κύπρος, όπως λένε πάντα οι ίδιες πηγές, δεν θέλει να στείλει το μήνυμα ότι προσδένεται στο άρμα του Ισραήλ και των ΗΠΑ, πόσω μάλλον όταν μέτοχος της αμερικανικής Noble Energy που έχει αναλάβει τις έρευνες στο Οικόπεδο 12 και προέβη στις πρόσφατες ανακαλύψεις είναι η ισραηλινή κρατική εταιρεία ερευνών Delek. 

Τελικά, για να σωθούν τα προσχήματα, υπεγράφη μεταξύ του έλληνα υπουργού Περιβάλλοντος Γιώργου Παπακωνσταντίνου και του ισραηλινού ομολόγου του Ούζι Λαντάου ένα μνημόνιο συνεργασίας και καλής πίστης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, και ειδικότερα για την ανταλλαγή τεχνογνωσίας σε τομείς όπως η διαχείριση νερού και η επαναχρησιμοποίηση λυμάτων, η διαχείριση και ανακύκλωση λαδιών, η αφαλάτωση, διαχείριση και ενεργειακή αξιοποίηση απορριμμάτων, η ενεργειακή εξοικονόμηση κ.λπ.

Την ίδια ώρα καθεμία από τις τρεις πλευρές διαβεβαίωνε ότι δεν υπάρχει δυστοκία και πως η καθυστέρηση είναι απλώς διαδικαστική. Σύμφωνα ωστόσο με τις πληροφορίες, καμία από τις τρεις πλευρές δεν έχει καταλήξει στην τελική μορφή των κειμένων, ενώ η ισραηλινή πλευρά, όπως παραδέχθηκε χθες και ο αρμόδιος υπουργός κ. Λαντάου, δεν έχει ακόμη αποφασίσει ποιος είναι ο πιο πρόσφορος τρόπος μεταφοράς του ισραηλινού και κυπριακού αερίου προς την Ευρώπη: 

Αν θα είναι με υποθαλάσσιο αγωγό 1.150-1.200 χλμ., που θα περνά από την Κρήτη, θα συνεχίζει προς Πελοπόννησο και από εκεί προς την Ευρώπη (η βασική ελληνική πρόταση που έχει επεξεργαστεί η ΔΕΠΑ).

Αν θα είναι μέσω της κατασκευής τερματικού σταθμού υγροποίησης του αερίου στο Ισραήλ, μία από τις βασικές εναλλακτικές προοπτικές που εισηγείται η ισραηλινή επιτροπή που έχει συσταθεί γι' αυτόν ακριβώς τον σκοπό.

Αν η μεταφορά θα γίνει μέσω τερματικού σταθμού στην Κύπρο, λύση την οποία θα ήθελε η Λευκωσία για την αναβάθμιση της γεωπολιτικής της θέσης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Εν ολίγοις, όλα τα σενάρια που αφορούν τη μεταφορά του ισραηλινού και του κυπριακού αερίου προς την Ευρώπη είναι ανοιχτά και τίποτα δεν αποκλείεται. Στο τραπέζι βρίσκεται ακόμη και η κυπριακή πρόταση για τη χρήση του φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρισμού. Για τον λόγο αυτόν άλλωστε Κύπρος και Ισραήλ έχουν υπογράψει διμερή συμφωνία συνεργασίας για την κατ' αρχήν εξέταση της δυνατότητας πόντισης ηλεκτρικού καλωδίου για τη σύνδεση των δικτύων των δύο χωρών.

Διπλωματικές πάντως πηγές σημείωναν ότι η ισραηλινή πλευρά φαίνεται να συνδέει πλέον τις όποιες αποφάσεις της για το μέλλον και με την έναρξη ερευνών νοτίως της Κρήτης. Και αυτό όχι μόνο διότι οι ίδιες εταιρείες που έχουν αναλάβει τον Λεβιάθαν και το Οικόπεδο 12 ενδιαφέρονται για τις έρευνες νοτίως της Κρήτης, αλλά και επειδή οι Ισραηλινοί φαίνεται να θεωρούν ότι η επιλογή ενός υποθαλάσσιου αγωγού θα είναι πιο βιώσιμη εφόσον συνδεθεί και με τυχόν κοιτάσματα νοτίως της Κρήτης.

Ο κ. Παπακωνσταντίνου στην ομιλία του επανέλαβε με βεβαιότητα ότι έως το τέλος του χρόνου θα έχουν στηθεί γεωτρύπανα στις τρεις περιοχές που διατίθενται για έρευνα, δηλαδή στα Ιωάννινα, στον Δυτικό Πατραϊκό Κόλπο και στο Κατάκολο.

Αν υπάρξουν ευκαιρίες για έρευνα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, η Delek θα είναι παρούσα, δήλωσε ο πρόεδρος της κρατικής εταιρείας ερευνών του Ισραήλ Γκιντεόν Ταντμόρ. Παράλληλα επισήμανε ότι η Delek, η οποία εκμεταλλεύεται τα κοιτάσματα φυσικού αερίου του Ισραήλ, εξετάζει σοβαρά την προοπτική κατασκευής αγωγού που θα μεταφέρει το αέριο στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας, εφόσον φυσικά υπάρξει πολιτική συμφωνία από τις τρεις κυβερνήσεις. Ενδιαφέρον να συμμετάσχει στους διαγωνισμούς για έρευνες στην Ελλάδα που έχει προκηρύξει το ΥΠΕΚΑ δήλωσε και ο επικεφαλής της αμερικανικής Noble, που έκανε τις έρευνες στο Οικόπεδο 12 της Κύπρου.

ΤΑ ΝΕΑ